Μια ευκαιρία για συνεννόηση

Χρειαζόμαστε, άραγε, συνταγματική αναθεώρηση; Υπάρχει ανάγκη για μία νέα εκλογική νομοθεσία; Τα ερωτήματα δεν προβάλλουν στο κενό.

Προκύπτουν από τη συζήτηση των ημερών και, κυρίως, από την άποψη που υποστηρίζεται ότι η κυβέρνηση ρίχνει στο τραπέζι το πακέτο των θεσμικών αλλαγών για να δραπετεύσει από την αρνητική δημοσιότητα των φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων.

Είναι, όμως, έτσι; Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν τυπικό πολιτικό αντιπερισπασμό και ως τέτοιον πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε ή, μήπως, το θέμα είναι εξαιρετικά σοβαρό για να θυσιαστεί κι αυτό στο βωμό της πόλωσης και των εντυπώσεων;

Υποστηρίζουμε το δεύτερο. Γιατί, ασχέτως της όποιας ανάγκης της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει την ατζέντα της δημόσιας συζήτησης, η αναγκαιότητα τόσο της συνταγματικής αναθεώρησης όσο και της αλλαγής του εκλογικού νόμου είναι επείγουσα – θέση την οποία συμμερίζεται η μεγάλη πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου, κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι.

Ο Αντώνης Σαμαράς, για παράδειγμα, ως πρωθυπουργός και Πρόεδρος της ΝΔ δεν είχε κρύψει την πρόθεσή του να προωθήσει την αναθεώρηση του Συντάγματος. Μπορεί οι πολιτικές εξελίξεις να του στέρησαν τη δυνατότητα, αλλά η αλλαγή του πλέγματος των διατάξεων που συνδέονται με το πολιτικό σύστημα και την αξιοπιστία του, όπως οι σχετικές με την ευθύνη των υπουργών, συνιστούσε κεντρική επιλογή για τη ΝΔ και για τους συνταγματολόγους που κινούνται στη σφαίρα της επιρροής της.

Ομοίως, το θέμα του εκλογικού νόμου θεωρείται τόσο από τα κόμματα του μεσαίου χώρου όσο και από αυτά της Αριστεράς, παράμετρος που καθορίζει ουσιαστικά την ποιότητα της δημοκρατίας μας και επιτρέπει – ή αποτρέπει – την εκδήλωση νοσηρών φαινομένων της δημόσιας ζωής.

Κοινό τόπο αποτελεί, άλλωστε, μεταξύ των περισσότερων διανοουμένων της κεντροαριστεράς και της Αριστεράς, η θέση ότι η πελατειακή δομή του κομματικού συστήματος, η διαφθορά και η κυκλοφορία μαύρου πολιτικού χρήματος είναι παθογένειες που συναρτώνται  ευθέως με τον τύπο της αντιπροσώπευσης που επιλέγουμε ως χώρα και κοινωνία.

Υπό αυτή την έννοια, οι θεσμικές παρεμβάσεις που εξήγγειλε ότι θα προωθήσει η κυβέρνηση δεν είναι μια πέτρα στα νερά της επικοινωνίας, ακόμα κι αν πέρασε από το μυαλό ορισμένων να τις αντιμετωπίσουν με αυτόν τον τρόπο, αλλά μία υπόθεση που λογικά θα έπρεπε να κινητοποιεί το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων του δημοκρατικού τόξου.

Με δεδομένη, μάλιστα, την απομάκρυνση της πιθανότητας πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, η αναθεώρηση του συνταγματικού και εκλογικού πλαισίου θα ήταν δυνατόν να προχωρήσει έγκαιρα και, κυρίως, συναινετικά, με προφανείς τις ευεργετικές συνέπειες που θα είχε μια τέτοια εξέλιξη στην αναστήλωση του κύρους του κομματικού συστήματος και στην εξυγίανση της πολιτικής ζωής.

Οι δημοκρατίες οξυγονώνονται από τη διαφορά και ανασαίνουν από τις αντιπαραθέσεις. Υπάρχουν, ωστόσο, θεμελιώδη ζητήματα – και σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται αναντίρρητα το Σύνταγμα και ο εκλογικός νόμος – που απαιτούν κουλτούρα συνεννόησης και διαμόρφωση ευρύτερων συναινέσεων. Ιδού η Ρόδος…

*Ο Χρήστος Μαχαίρας είναι δημοσιογράφος