Οι φιλέλληνες του Ταμείου

Τελικά, ποιος θέλει λιγότερη λιτότητα; Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που επιμένει ότι το σχέδιο για πρωτογενές πλεόνασμα δεν βγαίνει, ή οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, που θεωρούν ότι το πρόγραμμα φτάνει και περισσεύει για να πάρει και πάλι μπρος η μηχανή της ελληνικής οικονομίας;

Η σημερινή συνεδρίαση του eurogroup αποτελεί άλλη μία ευκαιρία για να αναμετρηθούν δύο επί της ουσίας συμπληρωματικές λογικές, που ευθύνονται ισοδύναμα για την εξαέρωση του ΑΕΠ της χώρας και για την πρωτοφανή έκρηξη της ανεργίας, μέσα σε έξι χρόνια.

Για να επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα, λιτότητα θέλουν και το Ταμείο και οι Ευρωπαίοι. Η διαφορά είναι ότι το μεν IMF  επιχειρεί να βάλει στη συζήτηση και την παράμετρο της απομείωσης του χρέους, θεωρώντας ότι τεχνοκρατικά μόνο έτσι βγαίνει η εξίσωση της ελληνικής “διάσωσης”, ενώ το Βερολίνο που εξακολουθεί να έχει το πάνω χέρι στην Ευρώπη, φιλοδοξεί για πολιτικούς πρωτίστως λόγους να μεταθέσει τη σχετική συζήτηση στα βάθη του χρόνου.

Στην Ελλάδα, όπου οι ταυτίσεις εξακολουθούν να αποτελούν αγαπημένο σπορ, οι υποστηρικτές της παρουσίας του Ταμείου στο πρόγραμμα διερωτώνται δημοσίως πώς γίνεται και, αντί να υποστηρίζουμε τη Λαγκάρντ και τον Τόμσεν που θέλουν μικρότερα πλεονάσματα, τους ενοχοποιούμε και τους καταγγέλλουμε.

Αν μη τι άλλο, πρόκειται για παρανόηση. Το IMF δεν θέλει μικρότερα πλεονάσματα. Εκτιμά ότι θα υπάρξουν μικρότερα πλεονάσματα – τα τοποθετεί στο 1,5% το 2018, έναντι εκτίμησης 3,5% των ευρωπαϊκών θεσμών για το ίδιο διάστημα – και απαιτεί επιπλέον λιτότητα.

Η πρόταση να νομοθετηθούν προληπτικά μέτρα ύψους 3,6 δις ευρώ σε μια οικονομία που τρώει τις σάρκες της για να διασφαλίσει άμεσα περικοπές 5,4 δις, αποτυπώνει αυτόν ακριβώς το στόχο:  μέτρα κι άλλα μέτρα στη χοάνη της λιτότητας, σε ένα σχέδιο που – ακόμα και τεχνοκρατικά – αποδείχθηκε ικανό να τροφοδοτεί μόνο την ύφεση και να διαλύει την κοινωνική συνοχή.

«Ναι, αλλά το Ταμείο απαιτεί και κούρεμα του χρέους», επιμένουν όσοι αποτιμούν θετικά τη συμβολή του στην ελληνική υπόθεση. Ξεχνούν, προφανώς, ότι η συζήτηση περί χρέους, με δεδομένη την σταθερή άρνηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να συζητηθεί θέμα «κουρέματος» στο γερμανικό κοινοβούλιο, συνιστά περισσότερο μέσο πίεσης, ώστε οι Ευρωπαίοι να αποδεχθούν την ατζέντα του Ταμείου, και λιγότερο ορατή προοπτική.

Ποια είναι όμως αυτή η ατζέντα; Και πόσο αποσυνδεδεμένη είναι από την αντίληψη της μόνιμης και βαθειάς λιτότητας, όπως θέλουν ορισμένοι να πιστεύουν; Η ίδια η πορεία των διαπραγματεύσεων για την πρώτη αξιολόγηση υπήρξε εξαιρετικά αποκαλυπτική. Το IMF δεν ζητούσε, απλώς, μεγαλύτερες περικοπές στο ασφαλιστικό, χαμηλότερο αφορολόγητο και συντελεστή 16% για τους λογαριασμούς της ΔΕΗ ούτε εξάντλησε το ρεπερτόριό του, όταν έριξε στο τραπέζι τη βόμβα των προληπτικών μέτρων. Τα στελέχη του Ταμείου, ακόμα κι όταν μιλούν για μείωση του χρέους, κάνουν σαφές ότι αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί, χωρίς τη δρομολόγηση πάγιων απαιτήσεών τους, όπως είναι η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων και η πλήρης ανατροπή του συνδικαλιστικού νόμου.

Θα επιβάλει, άραγε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τις θέσεις του στους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών; Θα υιοθετηθεί η παράλογη απαίτηση να θεσμοθετηθούν τα “μέτρα-κάβα”, μέτρα που καμιά ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να φέρει στο κοινοβούλιό της, ή θα επικρατήσουν ψυχραιμότερες σκέψεις;

Η Ελλάδα προφανώς έχει τα δικά της ζόρια. Μια χώρα με διαλυμένη οικονομία και αποκαμωμένη κοινωνία, όπως αυτή, καλείται να ακολουθήσει την ίδια συνταγή με ακόμα ισχυρότερη δοσολογία, όταν είναι και μαθηματικά βεβαιωμένο ότι το φάρμακο που της παρέχεται είναι παντελώς ακατάλληλο για να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματά της.

Αλλά και η Ευρώπη, ισορροπώντας στην αιχμή εξελίξεων τεκτονικού χαρακτήρα, όπως είναι η έκρηξη των μεταναστευτικών ροών και η θεαματική άνοδος της ακροδεξιάς, δεν έχει την πολυτέλεια να παριστάνει τον Πόντιο Πιλάτο ή τον απόμακρο παρατηρητή. Οι φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται ραγδαία στο εσωτερικό της Ένωσης επιτάσσουν την ανάγκη για περισσότερη Ευρώπη και λιγότερη λιτότητα – το λέει δεν το λέει το περίφημο καταστατικό του IMF.

*Ο Χρήστος Μαχαίρας είναι δημοσιογράφος.