Το μόνο τείχος που χρειαζόμαστε, είναι το τείχος στον εθνικισμό

Τώρα που η ακροδεξιά κάνει ταμείο, καθώς η επένδυσή της στο προσφυγικό φαίνεται να πιάνει τόπο, οι χώρες και τα κόμματα που επέλεξαν να αντιμετωπίσουν την έκρηξη των μεταναστευτικών ροών με γνώμονα το διεθνές δίκαιο και τις ιδρυτικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν έναν επιπλέον λόγο να μη κοιτάξουν προς τα πίσω.

Λίγο – πολύ, άλλωστε, οι εξελίξεις είχαν προαναγγελθεί: σε κοινωνίες όπως οι ευρωπαϊκές, εγκλωβισμένες επί χρόνια στο δόγμα της άκαμπτης δημοσιονομικής πειθαρχίας και φανατικά προσηλωμένες στις πολιτικές της λιτότητας, τα οικονομικά αδιέξοδα και ο φόβος για το αύριο ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι θα μετακινήσουν μεγάλα στρώματα του πληθυσμού στις ιδεολογίες της περιχαράκωσης και θα τροφοδοτήσουν τα ξενοφοβικά αντανακλαστικά. Έτσι, μάλιστα, όπως έχουν υποχωρήσει οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ κεντροδεξιάς και σοσιαλδημοκρατίας, τα κόμματα του δεξιού λαϊκισμού ή και της τυπικά ακροδεξιάς ρητορικής εμφανίσθηκαν να εκφράζουν μια «εναλλακτική λύση», που προτάσσει έναντι της ευρωπαϊκής ενοποίησης τον επιθετικό εθνικισμό.

Τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα στη Σλοβακία και στα τρία κρατίδια της Γερμανίας υπογραμμίζουν τη μεγάλη άνοδο της ακροδεξιάς και την εισβολή της από το περιθώριο στο  κέντρο της ευρωπαϊκής σκηνής. Το ίδιο θα συνέβαινε, άλλωστε, αν οι κάλπες στήνονταν και στην Αυστρία, όπου οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν την ξέφρενη κούρσα των “Ελεύθερων” της ακροδεξιάς, όπως και στις σκανδιναβικές  χώρες, που από κοινωνίες τυπικά ανεκτικές και φιλελεύθερεςεκδηλώνουν ισχυρές τάσεις εσωστρέφειας και μεταλάσσονται  ραγδαία.

Στις συνθήκες που διαμορφώνονται, ένα τμήμα της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ δείχνει έτοιμο να υιοθετήσει ή και ήδη υιοθετεί – όπως συνέβη στην περίπτωση της Αυστρίας και της Σλοβακίας – την ατζέντα της ακροδεξιάς, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα ανακόψει την έκρηξη της επιρροής των ακραίων αντι-μεταναστευτικών και εθνικιστικών κομμάτων.

Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: η ενσωμάτωση πλευρών της ακροδεξιάς ρητορικής στο λεξιλόγιο των συστημικών δυνάμεων της Ευρώπης και η υιοθέτηση πολιτικών που αντιβαίνουν ευθέως στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό κεκτημένο, όπως είναι το κλείσιμο των συνόρων, δεν αφοπλίζουν το μπλοκ του ακραίου ευρωσκεπτικισμού, αλλά απενοχοποιούν τις αντιλήψεις του και αντικειμενικά το  ενισχύουν.

Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών – κυρίως το Βερολίνο και η Κομισιόν –  αντιμετώπισαν μέχρι σήμερα την έκρηξη των προσφυγικών ροών με οδηγό την  ευρωπαϊκή αντίληψη του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των κοινών κανόνων. Αν βάλουν  τώρα νερό στο κρασί τους, αν υποχωρήσουν μπροστά στην άνοδο της επιρροής της ακροδεξιάς, θα μεγεθύνουν το πρόβλημα και θα ενθαρρύνουν το πολιτικό σχέδιο της ευρωφοβίας.

Ευτυχώς, οι πρώτες αντιδράσεις που έρχονται από τη Γερμανία, μετά τη μεγάλη άνοδο του AfD, δεν επαληθεύουν τους φόβους για μια συνολική στροφή του ευρωπαϊκού πολιτικού προσωπικού, υπό το βάρος του εκλογικού κόστους.

Και είναι σημαντικό για την Ευρώπη, αλλά και για τη χώρα μας που βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα, να αναζητηθεί στη επικείμενη σύνοδο κορυφής μια ρεαλιστική φόρμουλα συμφωνίας με την Τουρκία, στη βάση του διεθνούς δικαίου, της οφειλόμενης έναντι των προσφύγων αλληλεγγύης και της ήδη ειλημμένης απόφασης να κατανεμηθούν αναλογικά όσοι δικαιούνται ασύλου σε όλες τις χώρες της Ένωσης.

*Ο Χρήστος Μαχαίρας είναι δημοσιογράφος