Δεν είμαστε όλοι οι ανήκοοι ίδιοι

Όλοι γνωρίζετε καλά την βαρηκοΐα (hearing impairment). Παρουσιάζει συνεχείς διαβαθμίσεις, που φτάνουν μέχρι την ανηκοΐα (κώφωση), την πλήρη απώλεια της ακοής. Εκείνο, ίσως, που δεν γνωρίζετε όλοι, είναι ότι οι ανήκοοι άνθρωποι δεν είναι όλοι τους ίδιοι – οι διαφορές μεταξύ μας φαίνονται πολλές φορές αγεφύρωτες. Εδώ θα αναρωτηθείτε, τί θέλει αυτό το «μας»; Σωστά το μαντέψατε: Είμαι κι εγώ ανήκοος. Τόσο ανήκοος, μάλιστα, που θα μπορούσατε, με μία δόση λογοτεχνικότητας, να μέ χαρακτηρίσετε «θεόκουφο». Τα ακουστικά μου νεύρα μοιάζουν με μικροσκοπικά λουκάνικα, που έχει απομείνει μόνο το λειψό περίβλημά τους – όλη η εσωτερική τους ουσία έχει προ πολλού εξαφανιστεί, βορά στην εγκεφαλίτιδα που μέ επισκέφτηκε στα τρία μου χρόνια.

Σήμερα, έχοντας στην πλάτη μου κοντά τριάντα χρόνια υπηρεσίας στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανηκόων, διευθύνω το Γυμνάσιο και το Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων στην Αγία Παρασκευή. Κι επειδή μ’ αρέσει κιόλας το περπάτημα, κάνω μισή ώρα ποδαρόδρομο κάθε πρωί για να πάω από το σπίτι στο σχολείο – κι άλλο τόσο το μεσημέρι, όταν τελειώνει το πρόγραμμα της ημέρας. Σκέτη απόλαυση! Κι ο στόχος ένας και πάντα επίκαιρος: Η συμφιλίωση, η αλληλαποδοχή, η αλληλεγγύη. Το σχολείο είναι τόπος ιερός. Διαπλάθει προσωπικότητες. Διαμορφώνει συνειδήσεις. Σμιλεύει χαρακτήρες. Σταθμίζει προσδοκίες και ικανότητες. Αυτονόητη η επίγνωση της τεράστιας ευθύνης.

Τα τελευταία, όμως, χρόνια ολόενα και πληθαίνουν αναρτήσεις στο διαδίκτυο από ή για ανήκοους ανθρώπους, που κάθε άλλο παρά κινούνται σε πνεύμα συμφιλίωσης. Δημιουργούν μία εικόνα αντιπαράθεσης, διάσπασης. Αυτό δεν με βρίσκει σύμφωνο. Με στενοχωρεί. Με θλίβει. Με πληγώνει. Έχει παραγίνει η παρεξήγηση, έχει ξεχειλίσει πια η παρερμηνεία. Όλοι αισθάνονται αδικημένοι, αισθάνονται ότι οι άλλοι δεν τούς καταλαβαίνουν, δεν τούς αποδέχονται, και σκορπάνε παντού διαμαρτυρίες, παράπονα, γκρίνιες. Καιρός να μπουν τα πράγματα στην θέση τους, σταράτα, παστρικά κι’ οργανωμένα. Να ξέρει ο καθένας τί εννοεί όταν γράφει κάτι.

Ας αρχίσω με μερικά στατιστικά. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας άνθρωπος στους δέκα, πάνω-κάτω, παρουσιάζει περισσότερη ή λιγότερη μείωση της ακοής, κατά περίπτωση. Αυτό, ουσιαστικά δεν λέει και πολλά πράγματα. Κι’ αυτό, διότι αυτός ο ένας άνθρωπος στους δέκα μπορεί να ’ναι ο συμπαθέστατος κύριος Μανώλης, ο μπακάλης της γειτονιάς, που πέρασε τα ογδονταπέντε κι’ απ’ την ωτοσκλήρυνση έχει πάψει να ακούει πια τί τού λένε. Μπορεί να ’ναι το υγιέστατο στρουμπουλό νεογέννητο ενός περήφανου ζευγαριού ανηκόων, που όλοι του οι συγγενείς εδώ και γενεές δεν είχαν την παραμικρή ιδέα για τους ήχους. Μπορεί νά ’ναι το ξεφτέρι ο Μάκης, ο παραγιός του κυρίου Γιάννη, του γεωργού, που από υπερβολικό ζήλο να δείξει το φιλότιμό του, να σου και αδειάζει πάνω στα φυτά του χωραφιού όλο το βαρέλι με τα οργανοφωσφορικά παρασιτοκτόνα, και ξαφνικά τον τυλίγει η σιωπή στα δεκαεννιά. Μπορεί να ’ναι η γλυκειά τετράχρονη Μαρούλα στο σπίτι πέρα απ’ την πλαγιά, που αρρώστησε ξαφνικά και τής έδωσαν λάθος αντιβιοτικά. Μπορεί να ’ναι η κυρά Φρόσω, η αριστοτέχνισσα μοδίστρα της κωμόπολης, που ξαφνικά, ούτε σαράντα δεν ήταν, την επισκέφτηκε αναπάντεχα η σκλήρυνση κατά πλάκας και τής έφαγε όλη την μυελίνη των ακουστικών νεύρων. Μπορεί να ’ναι η άτυχη η Μαριγώ, η θυγατέρα της κυρά Γαρουφαλιάς πέρα ψηλά στο ακροχώρι του βουνού, που γεννήθηκε χωρίς να ακούει, κι’ η μάνα της έντρομη την κράταγε κλειδωμένη μια ζωή στην αποθηκούλα δίπλα στο κοτέτσι κι’ άναβε καντήλι πρωί-βράδυ ξορκίζοντας όλους τους αγίους. Μπορεί να ’ναι ο τολμηρός και ριψοκίνδυνος μηχανόβιος Μίλτος που μια μέρα, στα δεκαεφτά του, κάνοντας με την μηχανή του θεαματικά ακροβατικά για να γοητεύσει την κοπέλα της καρδιάς του, σφηνώθηκε με ορμή σε μιά συκιά και τραυμάτισε σοβαρά τον εγκέφαλό του. Και αμέτρητες άλλες περιπτώσεις, κάθε μία μοναδική, κάθε μία διαφορετική από την άλλη.

Ανεξάρτητα από το πώς η επιστήμη ερμηνεύει και προτείνει λύσεις, η έμπρακτη κοινωνική αποδοχή μίας λύσης είναι καθαρά θέμα επιλογής. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, κάποιοι από εμάς νιώθουν ότι ανήκουν σε δύο κόσμους, έχοντας σμιλέψει μέσα τους μία διαπολιτιστική ταυτότητα. Ορισμένοι δέχονται την ταυτότητα της αναπηρίας, ορισμένοι όχι. Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας. Όμως, πώς θα γίνουμε αποδεκτοί από το ευρύτερο περιβάλλον μας, εάν πρώτα δεν μάθουμε να αποδεχόμαστε ο ένας τον άλλο, εάν πρώτα δεν μάθουμε να δείχνουμε σεβασμό και κατανόηση ο ένας στις επιλογές του άλλου;

* Ο Χρυσόστομος Παπασπύρου, ανήκοος από ηλικία 3 ετών, είναι πτυχιούχος της Σχολής Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αθηνών, με περαιτέρω σπουδές στην οργανική χημεία και διδακτορικές σπουδές στην γλωσσολογία των κινηματικών γλωσσών. Είναι διευθυντής στο Γυμνάσιο και Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων Αγίας Παρασκευής. Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες για τις κινηματικές γλώσσες και την εκπαίδευση των ανηκόων.