Δημογραφικό: Πώς η επισφαλής εργασία “φρενάρει” τις γεννήσεις

Η πρόσφατη δημοσίευση από την ΕΛΣΤΑΤ των στατιστικών για την εξέλιξη των δημογραφικών μεγεθών στην χώρα μας για το έτος 2017, αυξάνει την ανησυχία για το μέλλον του πληθυσμού της χώρας και όχι αδικαιολόγητα.

Η μείωση των γεννήσεων κατά σχεδόν 5% και η αντίστοιχη αύξηση των θανάτων το προηγούμενο έτος σε σχέση με το 2016, δεν είναι πρωτοφανής κατάσταση για την Ελλάδα. Από το 2000 και έπειτα, το ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων είναι σχεδόν μόνιμα αρνητικό, ενώ από το 2010 και έπειτα οι αποκλίσεις φαίνονται να αυξάνονται όλο και περισσότερο.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2010 μετρούσαμε 5.682 γεννήσεις περισσότερες από ότι θανάτους, ενώ το 2017 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 35.984. Η κατάσταση αυτή φαίνεται να έχει μακροπρόθεσμη επίπτωση στην πορεία του πληθυσμού της χώρας μας, κρίνοντας από την πρόβλεψη της EUROSTAT, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα το 2080 θα έχει πληθυσμό 7,2 εκατομμύρια, αποτελώντας έτσι τη μικρότερη πληθυσμιακά χώρα της ΕΕ.

Η κ. Ήρα Έμκε Πουλοπούλου, διδάκτωρ του πανεπιστημίου του Παρισιού, μέλος της Ακαδημίας Επιστημόνων της Νέας Υόρκης και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών, αναφέρει στο βιβλίο της με τίτλο “Ο πληθυσμός της Ελλάδας υπό διωγμόν”, ότι η εξέλιξη αυτή οφείλεται περισσότερο στην μείωση των γεννήσεων και όχι στην αύξηση των θανάτων.

Στο ερώτημα “γιατί οι γεννήσεις παρουσιάζουν αυτή την μείωση”, η απάντηση, αν και φαίνεται σχετικά εύκολη-και εμφανώς σχετίζεται με την οικονομική κρίση- δεν είναι μονοδιάστατη.

Σαφώς και η αρνητική επίδραση που έχει η οικονομική κρίση στους νέους ανθρώπους έχει καταστήσει όλο και δυσκολότερη την λήψη της απόφασης για την γέννηση ενός παιδιού. Η μείωση του εισοδήματος, μπορεί να αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα, που συμβάλλει σε αυτή την κατάσταση, αλλά όχι τον μοναδικό.

Η νέα πραγματικότητα που έχει δημιουργηθεί για τους νέους-και όχι μόνο- εργαζόμενους, δεν περιλαμβάνει απλώς μεγάλα ποσοστά ανεργίας και χαμηλές αμοιβές. Η επισφαλής απασχόληση και οι ευέλικτες μορφές εργασίας, που σε πολλές περιπτώσεις είναι ανασφάλιστες, με πολύ χαμηλούς μισθούς και ενίοτε απαράδεκτες συνθήκες εργασίας αποτελούν σημαντική τροχοπέδη για την δημιουργία οικογένειας από νέους ανθρώπους που δεν έχουν παιδιά, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά και για όσους έχουν να αποκτήσουν κι άλλα, συμβάλλοντας στη μεγέθυνση του δημογραφικού προβλήματος.

Όταν κάποιος εργάζεται χωρίς ασφάλιση ή υπό τον διαρκή φόβο της ανεργίας, όταν δεν γνωρίζει εάν θα πληρωθεί από τη δουλειά του τον επόμενο μήνα, δεν είναι εύκολο να λάβει την απόφαση να αποκτήσει παιδί.

Και προκύπτει λογικά. Η γέννηση και η ανατροφή ενός παιδιού έχουν ένα κόστος που για τα νέα ζευγάρια, μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι δυσβάσταχτο, όπως εξήγησε στο News 24/7 η κ. Δήμητρα-Ινές Αγγελή, αν. ταμίας της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδας και γενική γραμματέας της Ένωσης Πολυτέκνων Αττικής.

“Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένα νέο ζευγάρι που θέλει να κάνει παιδί είναι ότι δεν υποστηρίζεται η κύηση από την δημόσια υγεία. Χρειάζεται δηλαδή προγεννητικός έλεγχος, που, με τις παροχές να είναι τόσο λίγες στον δημόσιο τομέα, μία εξέταση β’ επιπέδου που γίνεται στην 17η εβδομάδα, η κυοφορούσα θα πρέπει να έχει κλείσει ραντεβού με δημόσιο φορέα από πριν ακόμη πληροφορηθεί την εγκυμοσύνη για να την κάνει στην ώρα της! Έτσι, όλοι θα τρέξουν προς τον ιδιωτικό τομέα”, αναφέρει και διερωτάται: “Είναι δυνατόν στις μέρες μας τα απαραίτητα για ένα παιδί μέχρι τριών ετών βρεφικά είδη να έχουν ΦΠΑ 24%; Φαντάζεστε για τι έξοδο μιλάμε στον οικογενειακό προϋπολογισμό;” Και, φυσικά, μετά έρχεται το κόστος της εκπαίδευσης.

“Oι ανασφάλιστοι γονείς δεν μπορούσαν μέχρι το 2016 να πληρώσουν τα έξοδα εγκυμοσύνης και τοκετού, ενώ το περιορισμένο εισόδημά τους δεν επιτρέπει την ανατροφή παιδιού. Ζευγάρια κάνουν υπολογισμούς πόσους μισθούς τους χρωστάνε, πόσους μήνες θα έχουν ακόμα δουλειά για να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν σε μία εγκυμοσύνη ή όχι. Γυναίκες με ένα παιδί, διακόπτουν τη δεύτερη κύηση γιατί σκέφτονται πώς θα επιβιώσει η υπόλοιπη οικογένεια”, αναφέρει στο βιβλίο της η κ. Έμκε Πουλοπούλου.

Όπως λέει η ακαδημαϊκός στο News 24/7 η κατάσταση αυτή στις εργασιακές σχέσεις δεν φαίνεται να αλλάζει στο κοντινό μέλλον και αυτό έχει ακόμη μία σημαντική συνέπεια. Ένας μεγάλος αριθμός νέων ανθρώπων εγκατέλειψε την Ελλάδα κατά τα χρόνια της κρίσης, προκειμένου να αναζητήσει αλλού εργασία, ή καλύτερες συνθήκες για την εργασία του. Πολλοί από αυτούς, τονίζει η κ. Έμκε Πουλοπούλου, δύσκολα θα επιστρέψουν στην χώρα όσο βλέπουν ότι οι “νέες” αυτές μορφές εργασιακών σχέσεων τείνουν να παγιωθούν: Η μείωση της ανεργίας, πλέον, συνεπάγεται μείωση της πλήρους απασχόλησης.

Μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα που οι μνημονιακές πολιτικές δημιούργησαν ή ενέτειναν, η Ελλάδα βλέπει τον πληθυσμό της να μειώνεται. Και μπορεί ο οικονομικός παράγοντας να μην είναι ο μοναδικός στον γρίφο που ακούει στο όνομα “δημογραφικό πρόβλημα”, όμως είναι σίγουρα ένας από τους κυριότερους. Πλέον, χρόνο με τον χρόνο, καθίσταται όλο και περισσότερο σαφές ότι η ορθή επίλυση των εργασιακών ζητημάτων δεν αφορά μόνο τους τωρινούς εργαζόμενους αλλά και το ίδιο το μέλλον της χώρας.