Επόμενη Στάση: Φαρμακονήσι

Του Αλέξανδρου Κώτση*

Ο τόπος: Φαρμακονήσι, Ελλάδα, Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο χρόνος: Γενάρης του έτους 2014. Μια ανθρώπινη τραγωδία εκτυλίσσεται στα ανοιχτά ενός νησιού που μέχρι χτες δεν ήξερε σχεδόν κανείς. Ο απολογισμός: μια γυναίκα και ένα παιδί πέντε ετών εντοπίστηκαν νεκροί κοντά στις τουρκικές ακτές, ενώ δύο γυναίκες και οκτώ βρέφη και μικρά παιδιά  αγνοούνται, πιθανολογούνται νεκροί. Όλοι Σύροι και Αφγανοί πρόσφυγες.

Από τους επιζώντες γίνονται σοβαρές καταγγελίες για τις πράξεις του Λιμενικού Σώματος αμέσως πριν πεσουν τα θύματα στην Θάλλασσα. Οι μαρτυρίες τους κάνουν λόγο για ρυμούλκηση προς τις τουρκικές ακτές και για απώθηση πίσω στη θάλασσα των παιδιών από το σκάφος του Λιμενικού στην προσπάθειά τους να επιβιβαστούν σε αυτό. Ο κ. Μούιζνιεκς, Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, ζητεί να διερευνηθεί άμεσα και σε βάθος το θέμα και με απόλυτη διαφάνεια. Το ίδιο και η Διεθνής Αμνηστία. Ανάλογα περιστατικά, ή τουλάχιστον, ισχυρισμοί για τέτοια περιστατικά παραβίασης του δικαίου των προσφύγων αλλά και βίας, έχουν αναφερθεί στο αμέσως πρόσφατο παρελθόν και έχουν προκαλέσει ακριβώς την ίδια αντίδραση από τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης και την Διεθνή Αμνηστίας.

Ο Υπουργός Ναυτιλίας ανακαλύπτει σκευωρία σε βάρος της Ελλάδας. Τι άλλη εξήγηση να αποδώσει κανείς στη δήλωσή του ότι ο κ. Μούιζνιεκς  «θέλει να δημιουργήσει πολιτικό θέμα» στην Ελλάδα; Ποιο είναι το πολιτικό θέμα ακριβώς που θέλει να δημιουργήσει ο Επίτροπος κατά τη γνώμη του; Την διερεύνηση  ενός πιθανού εγκλήματος; Και πώς ξέρει ο κ. Υπουργός τί ακριβώς έγινε στο Φαρμακονήσι;  Ή μήπως πρέπει να θεωρήσουμε a priori ότι οι πρόσφυγες λένε ψέμματα μόνο και μόνο επειδή είναι ξένοι;

Για να μην μπερδεύουμε τα θέματα, εδώ πρόκειται για μια σοβαρότατη υπόθεση όπου ενδέχεται να υπάρχουν ευθύνες για τουλάχιστον βαρειά αμέλεια ή ακόμα και δόλο που οδήγησε στον θάνατο δώδεκα ανθρώπων. Αυτό ζητά ο Επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων να διερευνηθεί: τις ενδεχόμενες ανθρωποκτονίες από πρόθεση ή αμέλεια. Τίποτα περισσότερο. Αυτό θα έπρεπε ενστικτωδώς να θέλει και ο αρμόδιος υπουργός. Όταν όμως σπεύδει ο Υπουργός να υιοθετήσει πλήρως τη θέση των ανδρών του Λιμενικού και συνδέει το περιστατικό με τα «ανοιχτά σύνορα»,  στέλνει το μήνυμα ότι καμμία διερεύνηση δεν είναι αναγκαία. Οι μαρτυρίες των λαθρομεταναστών δεν μετράνε, όπως ίσως δεν μετράνε και οι ζωές τους, μπροστά στους στόχους της μεταναστευτικής μας πολιτικής.

Και όμως η δουλειά του υπουργού δεν είναι να κουκουλώνει τις κατηγορίες εναντίον των υφισταμένων του. Η δουλειά του είναι να φροντίζει να μην υπάρχει η παραμικρή υπόνοια για εγκληματικές πράξεις από τους άνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας της Ελλάδας,  καθώς και καμμία υπόνοια για συγκάλυψη, ειδικά σε περιόδους που η εμπιστοσύνη του πολίτη στους θεσμούς έχει φτάσει στο ναδίρ και η καχυποψία στο ζενίθ.

Δεν ζήτησε, λοιπόν, ποτέ κανείς Επίτροπος και ουδείς άλλος, με αφορμή την ανθρώπινη τραγωδία να ανοίξουν οι πύλες της χώρας ή να έρχονται ανεξέλεγκτα οι μετανάστες.  Αν ο κύριος υπουργός συμπεραίνει κάτι τέτοιο, τότε πολύ φοβάμαι πως διαπράττει ένα λογικό σφάλμα. Μια ανθρωποκτονία είναι πάντα ανθρωποκτονία, ειτε εξ αμελείας, είτε εκ προθέσεως και αξιολογείται ποινικά. Δεν υπάρχει ανθρωποκτονία που δικαιολογείται από μια μεταναστευτική πολιτική ή οποιαδήποτε πολιτική.  Όποιος θέλει να προστατέψει τους άνδρες του Λιμενικού Σώματος, θα πρέπει λοιπόν να αποσυνδέσει το μεταναστευτικό από την ανθρωποκτονία και να διατάξει την ενδελεχή διερεύνηση κάθε ποινικής πτυχής της υπόθεσης ώστε να αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας η αλήθεια.

Η ελληνική δημοκρατία οφείλει μια πλήρη διευρεύνηση της τραγωδίας προς κάθε κατεύθυνση, τόσο προς τους συγγενείς των θυμάτων όσο και προς όλους τους έλληνες πολίτες και τους εταίρους μας στο Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η λύση είναι απλή, υπάρχει στο ποινικό δίκαιο και την ποινική δικονομία, και κάποιος θα πρέπει να την εξγήσει στον κ. Υπουργό. Όλοι οι μάρτυρες πρέπει να καταθέσουν,  οι δε άνθρωποι που επέβαιναν στο πλοιάριο, λαθρομετανάστες ή όχι, πρέπει να λάβουν προσωρινή άδεια να μείνουν στην Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι το πέρας της υπόθεσης ώστε να καταθέσουν ενώπιον των δικαστικών αρχών με την συνδρομή νομικής εκπροσώπησης και κατόπιν να αντιμετωπιστούν μεόσα προβλέπει το δίκαιο των προσφύγων εφόσον τυγχάνει εφαρμογής στην υπόθεσή τους.  Πάνω από όλα πρέπει να μάθουμε την αλήθεια μέσω της δικαισούνης χωρίς καμμία άλλη πολιτική παρέμβαση. Αν χάσουμε το κράτος δικαίου στα σύνορά μας, σύντομα θα το χάσουμε και παντού αλλού.

Και κάτι ακόμα: δε φτάνει να διατυμπανίζεις την ευρωπαϊκότητά σου, πρέπει να την αποδεικνύεις και έμπρακτα στα δύσκολα.  Και ακόμα περισσότερο, οφείλεις να σέβεσαι τις διεθνείς δεσμεύσεις  ως κράτος που απορρέουν από τις Διεθνείς Συμβάσεις που έχεις υπογράψει, είτε λέγονται Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, είτε Συμφωνία του Ελσίνκι.

YΓ: Αναρωτιέμαι, με τόσο πλούσια ιστορία προσφύγων και μεταναστών εμείς οι Έλληνες, πότε ακριβώς χάσαμε την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη μας…

*Ο Αλέξανδρος Κώτσης είναι δικηγόρος και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Νέου Κόμματος