Τάκης Λαζαρίδης για Μπελογιάννη: Δεν χρειαζόταν το μνημείο

“Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι” (1988). Ο Τάκης Λαζαρίδης (γεννημένος το 1928) υπηρετούσε κανονικά τη στρατιωτική θητεία του όταν, τον Νοέμβριο του 1951, ξέσπασε στην Αθήνα η υπόθεση των ασυρμάτων του ΚΚΕ, με εξέχοντα κατηγορούμενο τον Νίκο Μπελογιάννη.

Η δίκη, με την κατηγορία της κατασκοπείας έγινε το Φεβρουάριο του 1952. Οκτώ από τους 29 κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ήταν οι Νίκος Μπελογιάννης, Δημήτρης Μπάτσης, Ηλίας Αργυριάδης, Νικόλαος Καλούμενος, Έλλη Ιωαννίδου, στρατιώτης Φιλάρετος (Τάκης) Λαζαρίδης, Χαράλαμπος Τουλιάτος και Μιλτιάδης Μπισμπιάνος.

Οι καταδικασμένοι σε θάνατο της δίκης Μπελογιάννη κρατήθηκαν στις φυλακές Καλλιθέας ολόκληρο τον Μάρτιο του ’52. Ο Λαζαρίδης ήταν στο ίδιο κελί με τον Μπελογιάννη και τον Μπάτση. Δεν τον έβαλαν χωρίς λόγο σε κείνο το κελί. Στη δίκη ο Τάκης “υπερασπίστηκε με επαναστατική συνέπεια και αδιαλλαξία την τιμή και την υπόληψη του κόμματος”, όπως έγραψαν τα κομματικά έντυπα της εποχής.

Το βράδυ της 31ης Μαρτίου 1952 πήραν από τη φυλακή τους Μπελογιάννη, Μπάτση, Αργυριάδη και Καλούμενο και τους εκτέλεσαν στο Γουδί αφού φώτισαν το χώρο με τους προβολείς των καμιονιών. Όσοι δεν εκτελέστηκαν διαμοιράστηκαν σε διάφορες φυλακές. Ο Τάκης, που πήγε στις φυλακές της Κεφαλλονιάς, επέζησε χάρις στο νεαρό της ηλικίας του, αλλά και χάρις στο γεγονός ότι ο πατέρας του εκτελέστηκε από τους Γερμανούς και η μητέρα του για την αντιστασιακή της δράση καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά από βουλγαρικό στρατοδικείο.

Τα παραπάνω αναφέρονται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, “Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι”, με το οποίο ο Τάκης Λαζαρίδης καταφέρεται εναντίον του ΚΚΕ υποστηρίζοντας πως αν είχε επικρατήσει, η Ελλάδα θα είχε ακολουθήσει τη μοίρα άλλων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Ο ίδιος ο Λαζαρίδης μέσα από αυτό το έργο του, αλλά κυρίως μέσα από τις συνεντεύξεις του τα τελευταία είκοσι χρόνια, είχε προσπαθήσει να “εξιλεωθεί” στα μάτια της “αστικής τάξης”, η οποία πολλάκις έχει χρησιμοποιήσει ρήσεις του και αποσπάσματα από το βιβλίο του, ανάλογα πάντα με την περίσταση. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί, πως το επίμαχο βιβλίο κυκλοφόρησε ένα χρόνο πριν καταρρεύσει το ανατολικό μπλοκ.

Ο τότε συγκρατούμενος του Νίκου Μπελογιάννη, μίλησε σήμερα στον Αθήνα 9.84, στην εκπομπή του Ηλία Κανέλλη.

Για την παρουσία του πρωθυπουργού στα εγκαίνια του μουσείου στην Αμαλιάδα, ο κ. Λαζαρίδης είπε: “Ο κύριος Τσίπρας θα ήθελε να μπορεί να προσφέρει άρτο και θεάματα στο λαό. Δυστυχώς, το μόνο που μπορεί να προσφέρει είναι θεάματα. Και αυτό ακριβώς κάνει. Και νοιώθει πως είναι γνήσιος συνεχιστής του Ζαχαριάδη. Ήταν επιφορτισμένος και αυτός να επιτελέσει το έργο του, που εκείνοι άφησαν ημιτελές και ως εκ τούτου είναι εν αφελεία του και εν αγνοία του εξαιρετικά επικίνδυνος, όπως ήμασταν και εμείς τότε”.

“Αμετακίνητος στόχος του Τσίπρα και των συντρόφων του είναι να οδηγήσουν τη χώρα μας εκτός Ευρώπης και Ευρωζώνης”, συνέχισε ο ίδιος. “Δεν παύουν να διακηρύσσουν ότι αγωνίζονται για την κατάργηση του καπιταλισμού. Οδηγούμαστε σε επικίνδυνες καταστάσεις, σε εμφύλια σύγκρουση, σε ακυβερνησία, σε χάος”.

Για το μνημείο μνήμης για τον Νίκο Μπελογιάννη, ανέφερε:

“Δεν χρειαζόταν το μνημείο μνήμης για τον Μπελογιάννη. Γεγονός είναι ότι ο Μπελογιάννης ήταν και παραμένει μια ηρωική μορφή. Όμως πριν αποφασίσουμε να κάνουμε μνημείο στο Μπελογιάννη πρέπει πρώτα να κάνουμε μνημείο στο συνταγματάρχη Ψαρρό και στις ηρωίδες μανάδες της Ηπείρου που εκτελέστηκαν γιατί προσπάθησαν να σώσουν τα παιδιά από το παιδομάζωμα”.

Σημειώνεται πως ο Τάκης Λαζαρίδης έχει δεχθεί σκληρή κριτική από το ΚΚΕ για την πορεία που ακολούθησε στα χρόνια μετά την αποφυλάκιση του.

Απόσπασμα από το βιβλίο “Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι”, Τάκης Λαζαρίδης:

“Αργότερα, στην κατοχή, το 1944, το ΚΚΕ είναι πανίσχυρο. Ελέγχει και καθοδηγεί την Εθνική Αντίσταση, κυριαρχεί σ’ ολόκληρη τη χώρα, ουσιαστικά έχει στα χέρια του την εξουσία. Κι όμως οι ηγέτες του, εντελώς ανεξήγητα, υπογράφουν τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας με τις οποίες ουσιαστικά υπογράφουν την καταδίκη τους, παραχωρούν την εξουσία στους αντιπάλους. Γιατί; Τόσο ανίκανοι και ηλίθιοι ήσαν; Και ξαφνικά, το Δεκέμβρη, κάνουν στροφή 180 μοιρών. Σε μια κρίσιμη φάση του Β’ Παγκοσμίου πολέμου κι ενώ η γερμανική αντεπίθεση στις Αρδέννες απειλούσε ολόκληρο το συμμαχικό μέτωπο, οι ηγέτες του Κ.Κ. κάνουν το μεγάλο βήμα: Αποφασίζουν την ένοπλη σύγκρουση, αποφασίζουν να αναμετρηθούν με την Βρετανική Αυτοκρατορία. Και πάλι ένα πελώριο «Γιατί» αιωρείται αναπάντητο.

Και ακολουθούν η Βάρκιζα, ο Εμφύλιος, και τα «Γιατί» συνεχίζουν την ατέλειωτη παρέλαση, χωρίς ποτέ να δίνεται μία λογική, μία πειστική εξήγηση. Κατά κανόνα, όσοι αναφέρονται στα αλλεπάλληλα και τραγικά λάθη της δεκαετίας ’40-’50 τα αποδίδουν στον δογματισμό, στην πολιτική ανωριμότητα και στην ανικανότητα των ηγετών του ΚΚΕ. Κάπου-κάπου ακούγονται και μερικές θαρραλέες φωνές, όμως κι αυτές κόβονται στη μέση. Κάπου ανοίγουν ρωγμές και η αλήθεια γλιστράει και χάνεται σαν το νερό στην άμμο. Όμως είναι ανάγκη επιτακτική να ειπωθεί ολόκληρη η αλήθεια, καθαρή και αφτιασίδωτη. Και η αλήθεια είναι πως παρά το μικρό πολιτικό και πνευματικό τους ανάστημα, δεν ήταν ούτε τόσο ανίκανοι ούτε τόσο ηλίθιοι. Απλώς, δεν ξεχνούσαν ποτέ πως ήταν διορισμένοι από την Κομμουνιστική Διεθνή, πως το ΚΚΕ ήταν οργανικό τμήμα της ΚΔ και είχαν συνεπώς την υποχρέωση να εφαρμόζουν πιστά τις αποφάσεις και τις εντολές της. Τις αποφάσεις και τις εντολές, σε τελευταία ανάλυση, των σοβιετικών ηγετών”.

Η μαρτυρία του Λαζαρίδη από το βιβλίο του, για τη νύχτα της εκτέλεσης, στο ασπόσπασμα που μιλάει για την “αθέτηση” του όρκου του:

“Το βράδυ του Σαββάτου 29 Μαρτίου πέσαμε να κοιμηθούμε σχεδόν ξένοιαστοι. Παρόλο που κατά τη διάρκεια της μέρας υπήρξαν μερικά ανησυχητικά σημάδια, δεν περιμέναμε εκτέλεση. Ακόμα και στις πιο σκληρές στιγμές του Εμφυλίου, δε γίνονταν εκτελέσεις Κυριακή.

Ξυπνήσαμε από ξαφνικό θόρυβο. Ποδοβολητό που πλησίαζε, κλειδαριές που βροντούσαν, πόρτες κελιών που άνοιγαν τρίζοντας απαίσια.

Στο κελί μας μπήκε μια κουστωδία φυλάκων και χωροφυλάκων.

Ο Μπελογιάννης βρέθηκε αμέσως όρθιος.

“Πάμε για καθαρό αέρα;” ρώτησε, κι ένα αδιόρατο, πικρό χαμόγελο χαράχτηκε στο πρόσωπό του.

“Ναι Νίκο, πάτε για εκτέλεση”.

Ντυθήκαμε γρήγορα.

Ήρθε λοιπόν το τέλος. Δεν πρόλαβα να δω και να ζήσω όσα θα ‘θελα. Αγαπημένα πρόσωπα, στιγμές ακριβές περνούν με κινηματογραφική ταχύτητα. Γιατί να νιώσει τόση πίκρα η μάνα μου; Όμως περίεργο, δε νιώθω καμία ταραχή, κανένα φόβο. Σα να ‘ταν μια διαδικασία που δε με αφορούσε. Είναι τόσο απλό λοιπόν το πέρασμα από τη ζωή στην ανυπαρξία.

Πρώτος βγήκε ο Μπελογιάννης, ακολούθησε ο Μπάτσης. Κι ως έκανα να ακολουθήσω, με σταμάτησε ο Αρχιφύλακας.

“Εσύ Λαζαρίδη κάθισε”.

Ακόμα και τώρα, ύστερα από τόσα χρόνια, δεν μπορώ να το εξηγήσω. Με την ίδια ηρεμία και αταραξία που άκουσα τη φράση “πάτε για εκτέλεση”, άκουσα και τη φράση αυτή που με ξανάφερνε στη ζωή. Πικρία μόνο και λύπη άφατη για αυτούς που έφευγαν.

Να λοιπόν που το ταξίδι δεν τελείωσε. Η ζωή συνεχίζεται και ο αγώνας συνεχίζεται. Θα συνεχίσω το δρόμο που χάραξαν ο πατέρας μου, ο Νίκος Μπελογιάννης και τόσοι άλλοι γνωστοί σύντροφοι.

Αυτές οι σκέψεις σαν όρκος ιερός, σαν ύστατος αποχαιρετισμός σ’ αυτούς που έφευγαν, φτερούγιζαν στο κελί μου ως το ξημέρωμα.

Κάποια στιγμή, ύστερα από χρόνια άλλαξα πορεία, αθέτησα τον όρκο. Δεν μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Στο “ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι” εξηγώ τους λόγους”.

Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου, (Γιάννης Βούλτεψης):

“Ο Τάκης Λαζαρίδης, γέννημα και θρέμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος, έμπιστος και αδιάλλακτος ερυθροφρουρός του παράνομου μηχανισμού καταδικασμένος σε θάνατο μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη, με χαμένα τα νιάτα του και δεκάδες χρόνια της ζωής του, ξέρει ότι από τη στιγμή που αποφάσισε να μιλήσει δημόσια μετέβαλε τον εαυτό του σε μαύρο πρόβατο και αυτοκαταδικάστηκε σε πλήρη απομάκρυνση και αποξένωση από το περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε. Για τα ελληνικά δεδομένα, μια τέτοια απόφαση, όταν παίρνεται από ανθρώπους σαν τον Τάκη Λαζαρίδη, μόνο ηρωική μπορεί να χαρακτηριστεί. Στην πραγματικότητα σήμερα, προκειμένου να εκπληρώσει αυτό που αισθάνεται ως χρέος του προς τον ελληνικό λαό, ο Λαζαρίδης προκαλεί, σε ηλικία 60 ετών, την « ιερή οργή» των πάσης φύσεως υποκριτών που είναι έτοιμοι να τον αποκαλέσουν «αποστάτη», «προδότη», «πουλημένο»…

Και ο Τάκης Λαζαρίδης δεν είναι βέβαια…Υβ Μοντάν, που βγαίνει ξαφνικά και καταγγέλλει τον κομμουνισμό και τη Σοβιετική Ένωση (αρχίζοντας από την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία) χωρίς αυτό να του κοστίζει απολύτως τίποτα (αντίθετα, πολλοί θα τον ήθελαν υποψήφιο Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας). Ο Τάκης δεν είναι καν ένας πρώην Ελασίτης που πήρε στο χέρι του το ντουφέκι και έμεινε για πάντα ένας αντάρτης. Αυτός ανδρώθηκε μετά τον πόλεμο μέσα στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ και από το στρατό πήγε στη φυλακή, όπου έζησε και πάλι με τους ανθρώπους «του κόμματος». Αυτές ήταν όλες κι όλες οι «κοινωνικές σχέσεις» του. Αυτό ήταν το προσωπικό περιβάλλον του, στο όποιο τώρα γυρίζει τις πλάτες. Για να κερδίσει τι; Για να μείνει μόνος. Μόνος με τη συνείδησή του. Τώρα πια μόνο στη συνείδησή του λογοδοτεί. Και λέει αυτά που έχει να πει.

Καθαρά και τίμια. Χωρίς να διστάζει μπροστά σε τίποτα. Χωρίς να διστάζει να καταρρίψει και τον νεογέννητο μύθο της «περεστρόικα» του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τον οποίο καλεί να εξηγήσει κάτι πολύ απλό: Από που αντλεί -και αυτός- το δικαίωμα να ορίζει, αυθαίρετα και ανεξέλεγκτα, τη μοίρα του σοβιετικού λαού; Ποιον ρώτησε; Ποιος τον έταξε στη θέση την οποία κ ατέχει; Η κομματική νομενκλατούρα είναι καταδικασμένη και ο Γκορμπατσόφ δεν μπορεί να τη σώσει…

Για την Ελλάδα, το συμπέρασμα του Τάκη Λαζαρίδη συμπυκνώνεται σε δύο μόνο λέξεις: ΕΥΤΥΧΩΣ, ΗΤΤΗΘΗΚΑΜΕ! Δηλαδή, ευτυχώς ηττήθηκε το ΚΚΕ τον Δεκέμβριο του 1944 στην Αθήνα και το καλοκαίρι του 1949 στο Γράμμο και στο Βίτσι. Ευτυχώς για την Ελλάδα, αλλά και για μας τους ίδιους…”.