Κύπρος: 51 χρόνια από την τουρκική εισβολή του 1974 – Η πληγή παραμένει ανοιχτή, συγκλονιστικές μαρτυρίες
Διαβάζεται σε 10'
Σήμερα η μαύρη επέτειος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, στις 20 Ιουλίου του 1974. Το χρονικό και τα 51 χρόνια πόνου. Συγκλονιστικές μαρτυρίες.
- 20 Ιουλίου 2025 09:08
Ξημερώματα της 20ης Ιουλίου, οι σειρήνες χτυπούν σε όλη την Κύπρο και ξυπνούν τις μαύρες μνήμες της τουρκικής εισβολής του 1974.
Κάθε φορά προστίθεται άλλος ένας χρόνος στο βάρος που κουβαλά πάνω του το νησί, με την μαύρη επέτειο να μετρά σήμερα 51 ολόκληρα χρόνια. Χρόνια γεμάτα αβάσταχτο πόνο, άσχημες μνήμες, εικόνες που δεν πρόκειται να ξεχαστούν, θύμησες των ανθρώπων που χάθηκαν, λαχτάρα για επιστροφή και ελπίδα. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεχάσουν. Ο πόνος δεν σβήνουν, η πληγή παραμένει μένει ανοιχτή.
Το χρονικό της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974
Η τουρκική εισβολή ξεκίνησε τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 20 Ιουλίου του 1974, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.
Με την κωδική ονομασία “Αττίλας” η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Ισχυρές δυνάμεις στρατού αποβιβάστηκαν λίγο πριν την αυγή στην Κερύνεια και συνάντησαν αντίσταση από ελληνικές και ελληνοκυπριακές στρατιωτικές δυνάμεις, ωστόσο με καθυστέρηση, καθώς οι εντολές δεν άφηναν τον στρατό να αντεπιτεθεί.
Συγκεκριμένα, όταν τα ραντάρ της Κύπρου αντιλήφθηκαν πως τα τουρκικά πολεμικά πλοία πλησίαζαν προς την Κερύνεια, ο Έλληνας ναυτικός διοικητής Κύπρου, αντιπλοίαρχος Γ. Παπαγιάννης ενημέρωσε αμέσως τον αρχηγό της Εθνοφρουράς. Εκείνος με την σειρά του κάλεσε επειγόντως τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας, ο οποίος δεν αποδέχθηκε τον επιθετικό χαρακτήρα των στόχων.
Η ηγεσία των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και ο δικτάτορας Ιωαννίδης είχαν δώσει οδηγίες στους επόπτες στο ΓΕΕΘΑ ότι οι Τούρκοι έκαναν γυμνάσια για εκβιαστικούς λόγους και, παρά τις εκκλήσεις του διοικητή της Εθνικής Φρουράς, Γιωργίτση, για διαταγές απόκρουσης της εισβολής, οι οδηγίες ζητούσαν “αυτοσυγκράτηση”. Μέχρι που πια ήταν αργά.
Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους.
Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση, η λεγόμενη “δεύτερη εισβολή” της Κύπρου (“Αττίλας ΙΙ”), κατά την οποία προχώρησαν προς τον Αμμόχωστο και άλλες περιοχές, καταλαμβάνοντας το 36,2% του νησιού και εκτοπίζοντας 120 χιλιάδες Κύπριους. Άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.
Χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Τα αεροπλάνα πετούσαν πάνω από τα κεφάλια τους και οι βόμβες έπεφταν μέσα στα χωριά. Οικογένειες έφυγαν για να γλιτώσουν, να προλάβουν να μην σκοτωθούν από τους πυροβολισμούς και τους στρατιώτες που εισέβαλλαν στα σπίτια, παίρνοντας αιχμαλώτους και “θερίζοντας” τον θάνατο στο πέρασμά τους.
Οι περισσότεροι έφυγαν χωρίς να πάρουν τίποτα μαζί τους, με τα ρούχα που φορούσαν, δίχως φαγητό και νερό. Τα άφησαν όλα όπως ήταν και έτρεξαν για να γλιτώσουν. Έγιναν πρόσφυγες μέσα σε μια μέρα. Άλλοι ετοίμασαν μια βαλίτσα με μερικά πράγματα, με ένα κομμάτι ψωμί για τα παιδιά τους και χύθηκαν στα χωράφια για να σωθούν.
Όλοι τους πίστευαν πως είναι παροδικό, πως μόλις τελειώσει όλο αυτό θα γυρίσουν στα σπίτια τους και θα επιστρέψουν στη ζωή τους. Όμως, 51 χρόνια μετά, είναι ακόμα πρόσφυγες στον ίδιο τους τον τόπο.
Και φέτος, η τουρκική προκλητικότητα είναι έντονη, με την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα Κατεχόμενα, ανήμερα της μαύρης επετείου.
“Κύπρος 1974 -2024 : Οι άνθρωποι που δεν ξέχασαν” – Δείτε το ντοκιμαντέρ του NEWS 24/7 για την τουρκική εισβολή
Οι μαρτυρίες των ανθρώπων της Κύπρου, προσφύγων, αιχμαλώτων και εγκλωβισμένων, στο NEWS 24/7
“Εκείνη την ώρα φαίνεται ήρθαν τα λόγια που μου είπε ο άντρας μου. «Αν δεις να πυροβολούν, πέσε κάτω και κάνε τη νεκρή». Έπεσα κάτω, σε ένα σπαλάθι. Πολλές γυναίκες, όλες, δεν ξέρω πόση ώρα πέρασε. Το ένιωθα που με κλωτσούσαν, με χτυπούσαν να σηκωθώ. Αλλά δεν πίστευα ότι ήμουν ζωντανή. Έφερα το χέρι σε αυτό το σημάδι στο πόδι μου, το έκανα έτσι και το ένιωσα το πόδι μου και λέω «Είμαι ζωντανή». Δεν ένιωθα, δεν είχα…”
“Ήταν 20 Ιουλίου του 1974, η ώρα 5.30 το πρωί, χτύπησαν οι σειρήνες, πανικοβληθήκαμε, πήραμε τα μωρά μας, το ένα μου το μωρό ήταν 6 μηνών, το άλλο 3 χρονών, ο άντρας μου ήταν άρρωστος. Έβαλα κάτι ρούχα μέσα σε μία τσάντα και το γάλα, ξεκινήσαμε και βγήκαμε έξω στα χωράφια. Μόλις προχωρήσαμε είδαμε κι άλλους χωριανούς που πηγαίνανε”.
“Τους λέω «μα ο Νίκος γιατί δεν ήρθε να μας δει; Τόση αγάπη, τα μωρά του, εμένα». Μου είπαν ότι είναι αιχμάλωτος. Μετά από μία εβδομάδα μάθαμε ότι ήταν μέσα στους αγνοούμενους. Ήταν αδήλωτος. Δεν ήταν τα ονόματά τους ως αιχμάλωτοι. Εγώ τη μέρα που έμαθα ότι ο άντρας μου ήταν εξαφανισθέντας, έπεφταν τα δόντια μου. Μα 25 χρονών μωρό ήμουν. Έπεφταν τα δόντια μου, χωρίς να βγει αίμα. Αλλά όλο το δόντι, με τη ρίζα του.”
“Ήμουν στη δουλειά μου, όταν χτύπησε το κινητό μου. Η ώρα ήταν 2 το μεσημέρι. Ηταν κάποιος κύριος: “Κυρία Κωνσταντία;”. “Ναι”. “Είμαι ο Ηλίας Γεωργιάδης από τη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων. Μου είπαν να μιλήσουμε για κάτι που σας αφορά”. “Κύριε Γεωργιάδη ήρθε η σειρά μας; Βρέθηκε ο μπαμπάς μου;” Και αμέσως ένιωσα ένα πόνο διαπεραστικό στο κεφάλι μου, από τη μία πλευρά στην άλλη”.
“Μετά από λίγες ημέρες ήρθε ο πατέρας μου και είπε σε μένα και τον αδερφό μου, 9 και 10 ετών αντίστοιχα, ότι θα φύγουμε να πάμε στην Ελλάδα. Εμείς δεν πολυκαταλάβαμε τι γινόταν. Μάς έντυσαν με τα καλά μας τα ρούχα και μάς έδωσαν από μια μικρή βαλιτσούλα. Μάς είπαν ότι “σήμερα φεύγετε για την Ελλάδα”. Την Ελλάδα εμείς την ξέραμε από το σχολείο. Βλέπαμε και τον χάρτη στην τάξη ο οποίος είχε τραβηγμένη την Κύπρο δίπλα στην Ελλάδα”.
“Μας πήγαν στην Τουρκία στα Άδανα. Στα Άδανα έκανα 63 μέρες. Τι να σας πω; Για το φαγητό που τρώγαμε; Ζουμί των φασολιών, με κατσαρίδες μέσα. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ μου. Έβγαλα την κατσαρίδα και το έφαγα. Έπρεπε να φάω, να επιβιώσω! Να μείνω να πεθάνω από την πείνα; Έβγαλα την κατσαρίδα, την πέταξα και βούτηξα το ψωμί μέσα στο ζουμί. Δεν είχε φασόλια να φάω. Ζουμί μόνο”.
“Εμάς μας έβαλαν μέσα στα χωράφια, που ήταν τα περιβόλια, δεν ξέραμε πού θα βγαίναμε. Είχα και το μικρό το μωρό πάνω μου. Ήρθε και η μητέρα μου και ο πατέρας μου. Φώναζε η μαμά μου «πηγαίνετε εσείς και αφήστε με». Φτάσαμε σε ένα περιβόλι, «καήκαμε» από τη δίψα. Μπήκα στο περιβόλι, είχε ένα ανδρόγυνο και τους λέω «συγγνώμη, να πιούμε λίγο νερό;». Και ούτε μας απάντησαν”.
“Οι Τούρκοι είχαν ερευνήσει τον χώρο και όταν έγινε η δεύτερη εισβολή, τα αεροπλάνα, γύρω στις 5 το πρωί, είχαν χτυπήσει το χωριό μας. Ακούσαμε τα αεροπλάνα, σηκωθήκαμε πάνω. Εγώ πήγα να ανοίξω την πόρτα του μπαλκονιού από το υπνοδωμάτιο των γονιών μου και εκείνη την ώρα εξερράγη μία βόμβα και με χτύπησε – ίσως τα αέρια δεν ξέρω – με χτύπησε η πόρτα και πήγα έτσι 5-6 μέτρα… σωριάστηκα στο έδαφος, κάτω”.
“Μόλις έστρεψα το βλέμμα άλλου, είδα ένα κουκούτσι καρπουζιού κάτω από ένα κρεβάτι. Πήγα και το πήρα. Κάτι μπορεί να περιέχει από βιταμίνες κτλ σκέφτηκα. Ενα μικρό διάστημα, οι Τούρκοι, αντί για άλλο φαγητό, μας έφερναν ένα καρπούζι. Επρεπε να το μοιραστούμε 35-40 άτομα, φανταστείτε πόσο λεπτές ήταν οι φέτες που κόβαμε. Από εκεί και πέρα έψαχνα κουκούτσια με τρόπο. Και τα έτρωγα αφού πρώτα τα έπλενα. Ετσι προέκυψε και ο τίτλος του βιβλίου μου “Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια”.”.
“Αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε ότι ζούμε σε ένα καθεστώς που δεν είναι φυσιολογικό, όταν μεταβήκαμε για πρώτη φορά στις ελεύθερες περιοχές και είδαμε τον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι εκεί. Αντιληφθήκαμε ότι πράγματα ζούμε σε μια άλλη Κύπρο, η οποία εκτείνεται από την σημαία στον Πενταδάχτυλο, σε ολόκληρη την κατεχόμενη Κύπρο με εντελώς διαφορετικές αφηγήσεις και εντελώς διαφορετικά χρώματα”.
“Για καλή μας τύχη στο σπίτι μένει ένας Τουρκοκύπριος με τον οποίο μπορούμε να συνεννοηθούμε. Μάς άνοιξε ο άνθρωπος τις πόρτες αλλά…Ενιωθα και λίγο άβολα γιατί έμπαινα στο χώρο τους, στο σπίτι τους. Ηθελα να μπω στο υπνοδωμάτιό μου αλλά κάτι με κρατούσε πίσω. Η μητέρα μου είδε ένα σκαλιστό έπιπλο το οποίο είχε από τη μητέρα της. Πήγε κοντά του, το αγκάλιασε και το χαϊδευε και έλεγε “είναι δικό μου, είναι της μάνας μου”.”
“Πιστεύω πάντα στην ειρήνη. Η όποια ομοσπονδιακή λύση είναι θεμέλιο για την ένωση των δύο κοινοτήτων του νησιού. Ο κάθε λαός και το κάθε έθνος διατηρούν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Για την επίλυση του Κυπριακού χρειάζεται να έρθουν πιο κοντά οι διανοούμενοι της Τουρκίας και της Ελλάδας”.
“Το περίμενα, να σας πω την αλήθεια ότι το νησί θα παρέμενε μέχρι και σήμερα διαιρεμένο, χωρισμένο. Η διχοτόμηση της Κύπρου είχε σχεδιαστεί καιρό πριν από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ολα τα έγγραφα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια αυτό αποδεικνύουν”.
“Από το 2004 που άνοιξαν τα οδοφράγματα είμαστε κάθε Σαββατοκύριακο στο χωριό. Το Κυπριακό δεν θα λυθεί, θα μείνει όπως είναι.Η κατοχή μετά από τόσα χρόνια εδραιώθηκε, δυστυχώς.”
