Αγία Αικατερίνη Σινά: Από το “παρεκκλήσι της φλεγόμενης βάτου” στο αιγυπτιακό Δημόσιο

Το Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά, είναι το αρχαιότερο χριστιανικό μοναστήρι. Σήμερα, επανήλθε στην επικαιρότητα χάρη σε μία απόφαση αιγυπτιακού δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να ανασταλεί η λειτουργία του προκειμένου να μετατραπεί σε μουσείο ενώ και η ακίνητη περιουσία του περνά στον έλεγχο του Αιγυπτιακού κράτους.

Πρόκειται για μια ενέργεια που παραβιάζει τις θρησκευτικές ελευθερίες, ειδικά σε καιρό ειρήνης. Σημειώνεται ότι η δικαστική διαμάχη ξεκίνησε το 2014 όταν στην Αίγυπτο την εξουσία είχε η Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Η απόφαση έχει εγείρει σφοδρές αντιδράσεις, με τον Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου να σχολιάζει πως πρόκειται για «σκανδαλώδη απόφαση βίαιης καταπάτησης των ανθρωπίνων και δη των θρησκευτικών ελευθεριών, που εξέδωσαν οι δικαστικές αρχές της Αιγύπτου, το παλαιότερο παγκοσμίως Ορθόδοξο Χριστιανικό Μνημείο, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Θεοβάδιστου Όρους Σινά, εισέρχεται σε μία μεγάλη δοκιμασία, που παραπέμπει σε άλλες σκοτεινές εποχές».

Από την πλευρά της, η Κυβέρνηση, μέσω του εκπροσώπου της Παύλου Μαρινάκη, έστειλε σαφές στον πρόεδρο της Αιγύπτου Άμπντελ Φατάχ Αλ Σίσι ότι αναμένει να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα. «Από ελληνικής πλευράς δεν αναμένουμε οποιαδήποτε διαφοροποίηση στα συμφωνηθέντα» επισήμανε.

Υπενθυμίζεται ότι ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στις αρχές Μαΐου την Αθήνα διέψευσε ρητά φήμες για τυχόν «αρνητικές ενέργειες» ή σχέδια κατά της Μονής της Αγίας Αικατερίνης κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Αθήνα με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο αλ-Σίσι, τότε, τόνισε τη δέσμευση της Αιγύπτου να προστατεύσει τη μονή και την ιστορική της σχέση με το αιγυπτιακό κράτος ως ένα «αιώνιο συμβόλαιο που κανείς δεν μπορεί να αγγίξει».

Ποιο είναι όμως το μοναστήρι που σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο των ελληνο-αιγυπτιακών σχέσεων;

Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης όρους Σινά

Η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο όρος Σινά, θεωρείται η παλαιότερη χριστιανική μονή στον κόσμο. Χτίστηκε κάπου μεταξύ του 548 και 565 επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού, στο σημείο όπου υποτίθεται ότι βρισκόταν η “φλεγόμενη βάτος” του Μωυσή. Αρχικά, σύμφωνα με τη “Μηχανή του Χρόνου”, στο σημείο είχε χτιστεί νωρίτερα το παρεκκλήσι της Φλεγόμενης Βάτου(381-384), με τον Ιουστινιανό να διατάζει το χτίσιμο του μοναστηριού προκειμένου να προστατευτεί από επιδρομές. Το μοναστήρι πήρε το όνομά του από την Αγία Αικατερίνη, καθώς πιστεύεται ότι τα λείψανά της μεταφέρθηκαν εκεί ως εκ θαύματος.

Καθώς το όρος Σινά αποτελεί ιερό τόπο τόσο των Μουσουλμάνων, όσο και των Ιουδαίων εκτός από τους Χριστιανούς, ο Μωάμεθ, ιδρυτής του Ισλάμ είχε θέσει υπό την προστασία του το μοναστήρι με σχετικό έγγραφο.

Έτσι, η η μονή συνέχισε το έργο της εντός του ισλαμικού κόσμου της Μέσης Ανατολής. Άλλωστε, είναι ξακουστή η αρμονική συμβίωση των μοναχών με τους μουσουλμάνους βεδουΐνους της περιοχής.

Αρχικά, η μονή ήταν ενταγμένη στην επισκοπή Φαράν του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ωστόσο, το 1575, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως παραχώρησε στο μοναστήρι αυτονομία, επιβεβαιωμένη το 1782 από τον Πατριάρχη Γαβριήλ Δ΄. Κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, το μοναστήρι βρέθηκε υπό την προστασία τόσο των Βυζαντινών αυτοκρατόρων όσο και των ηγεμόνων του Βασιλείου της Ιερουσαλήμ, επιβεβαιώνοντας τον ιστορικό του ρόλο ως θρησκευτικό και πολιτιστικό ορόσημο.

Σήμερα, η κοινότητα της Αγίας Αικατερίνης αριθμεί περίπου 20 μοναχούς, ενώ την ευρύτερη περιοχή κατοικούν επίσης εκατοντάδες Βεδουίνοι και ψαράδες. Από την ισραηλινή εισβολή το 1967, η κοινότητα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, κυρίως τη διατήρηση του αυθεντικού μοναστικού τρόπου ζωής εν μέσω μαζικής τουριστικής κίνησης και της αύξησης του πληθυσμού μετά την επιστροφή του Σινά στην Αίγυπτο το 1982.

Η σημασία του μοναστηριού αναγνωρίστηκε διεθνώς και από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, ο οποίος το επισκέφθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 2000, τιμώντας την πλούσια ιστορία και πνευματική του παράδοση.

Η Μονή αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Κειμήλια της Μονής Αγίας Αικατερίνης: Η αρχαιότερη βιβλιοθήκη και η παγκοσμίου φήμης συλλογή φορητών εικόνων

Η Βιβλιοθήκη της Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά συγκαταλέγεται στις αρχαιότερες και σημαντικότερες βιβλιοθήκες του κόσμου, με συνεχή λειτουργία που ξεκινά από την πρώιμη βυζαντινή εποχή. Η συλλογή της περιλαμβάνει σπάνιους παπύρους, χειρόγραφα, έντυπα και έγγραφα σε διάφορες γλώσσες, με ξεχωριστή θέση να κατέχουν τα ελληνικά χειρόγραφα.

Ανάμεσα στα ελληνικά χειρόγραφα ξεχωρίζει ο περίφημος «Σιναϊτικός Κώδιξ» του 4ου αιώνα, καθώς και περίπου εκατό χειρόγραφα που έχουν γραφτεί με τη μεγαλογράμματη γραφή (7ος-11ος αιώνας). Η ποικιλία των γραφών στα σιναϊτικά χειρόγραφα επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης της ελληνικής γραφής από τον 4ο αιώνα μέχρι την εμφάνιση της τυπογραφίας.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η συλλογή φορητών εικόνων της Μονής, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη και πλουσιότερη παγκοσμίως. Το Σινά θεωρείται ένας από τους ελάχιστους τόπους όπου διασώζονται εικόνες του 6ου και 7ου αιώνα, διακρινόμενες για την απαράμιλλη ομορφιά και τεχνική τους, με μερικές να απεικονίζουν τον Χριστό και την Παναγία, αποτελώντας από τα παλαιότερα σωζόμενα δείγματα της χριστιανικής τέχνης.

Η διατήρηση και προστασία αυτών των θησαυρών καθιστούν τη Μονή Αγίας Αικατερίνης όχι μόνο έναν τόπο λατρείας, αλλά και ένα μοναδικό πολιτιστικό και ιστορικό μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας.