Αιφνιδιασμός και παγωμάρα μετά το σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία

Με γρίφο μοιάζει η πρόταση ειρήνης της κυβέρνησης Τραμπ για την Ουκρανία, τόσο για τους Αμερικανούς συμμάχους όσο και για τους Ουκρανούς αξιωματούχου, που προσπαθούν από την Τετάρτη να κατανοήσουν τους όρους της.

Μάλιστα, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν ανησυχία πως η πρόταση των ΗΠΑ θα μπορούσε να σημαίνει υποχωρήσεις στις απαιτήσεις της Ρωσίας σε μια βιαστική προσπάθεια να τερματιστούν οι συγκρούσεις.

Καθώς Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι αναζητούσαν διευκρινίσεις, ανέφεραν ότι πολλά στοιχεία του σχεδίου παρέμεναν ρευστά, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του ΝΑΤΟ και τυχόν εδαφικών παραχωρήσεων της Ουκρανίας προς τη Ρωσία.

Η προσπάθεια του ειδικού απεσταλμένου ειρήνης της κυβέρνησης Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ —που λειτουργεί ως ενδιάμεσος με τη Μόσχα— ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου μήνα, όταν συναντήθηκε στο Μαϊάμι με τον Ρώσο ειδικό απεσταλμένο Κιρίλ Ντμίτριεφ, σύμφωνα με ένα άτομο που γνωρίζει το ζήτημα, ακριβώς τη στιγμή που οι ελπίδες του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν κατέρρεαν.

Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ένιωσαν αιφνιδιασμένοι όταν γνωστοποιήθηκε το σχέδιο Γουίτκοφ, καθώς πίστευαν ότι ο Τραμπ είχε αρχίσει επιτέλους να αντιλαμβάνεται πως ο Πούτιν δεν ήταν διατεθημένος να συμφωνήσει.

Το σχέδιο 28 σημείων για την Ουκρανία που “μούδιασε” τους συμμάχους

Το σχέδιο 28 σημείων —του οποίου η ύπαρξη αποκαλύφθηκε πρώτα από το Axios— θα απαιτούσε στην τρέχουσα μορφή του σημαντικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στον στρατό της και παραχώρησης μεγάλων εδαφικών περιοχών. Ωστόσο, τόνισε ότι οι όροι του σχεδίου παραμένουν διαπραγματεύσιμοι.

Όπως αναφέρει το Politico, ένα σημείο που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να εξετάζουν είναι εάν και πώς θα το αναφέρουν στο ΝΑΤΟ.

Η Ουκρανία επιδιώκει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ ως εγγύηση ασφαλείας έναντι μελλοντικής ρωσικής εισβολής. Αν και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες το υποστηρίζουν, οι ΗΠΑ το έχουν απορρίψει και η Μόσχα απαιτεί εδώ και καιρό η Ουκρανία να μην ενταχθεί στη συμμαχία, θεωρώντας το απειλή. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ανησυχούν επίσης για τις εδαφικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία, θεωρώντας ότι θα επιβράβευαν τη ρωσική επιθετικότητα και θα δημιουργούσαν επικίνδυνο προηγούμενο.

Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι αξιωματούχοι προσπαθούσαν να κατανοήσουν ένα σχέδιο για το οποίο είχαν ελάχιστες πληροφορίες.

«Δεν έχουμε ενημερωθεί για αυτό», δήλωσε την Τετάρτη ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιοχάν Βάντεπουλ. «Υπάρχουν συνεχιζόμενες προσπάθειες από όλους τους διεθνείς εταίρους να φέρουν επιτέλους τον πρόεδρο Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

«Φυσικά στηρίζουμε οτιδήποτε οδηγεί προς αυτή την κατεύθυνση. Εστιάζουμε στη στήριξη της Ουκρανίας και στο να κάνουμε απολύτως σαφές στον Πούτιν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στη διαδικασία διαπραγμάτευσης», πρόσθεσε.

Οι απαιτήσεις της Ρωσίας φαίνεται να επαναλαμβάνουν προτάσεις που ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε ήδη απορρίψει στις προσπάθειες διαπραγμάτευσης μιας συνόδου κορυφής και οι οποίες θα ήταν απαράδεκτες για το Κίεβο, σύμφωνα με το πρώτο άτομο που γνωρίζει το θέμα. Αυτές περιλαμβάνουν τη συνεχιζόμενη απαίτηση της Μόσχας να ελέγχει περισσότερα εδάφη στην Ανατολική Ουκρανία από όσα έχει ήδη καταλάβει, καθώς και την απαίτηση η Ουκρανία να παραιτηθεί από μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας από δυτικούς συμμάχους.

Τι σηματοδοτεί η εσπευσμένη αποστολή Ντρίσκολ στο Κίεβο

Ο υπουργός Στρατού, Νταν Ντρίσκολ, μαζί με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγό Ράντι Τζορτζ, και τον διοικητή των δυνάμεων του Στρατού στην Ευρώπη, στρατηγό Κρίστοφερ Ντόναχιου, στάλθηκαν εσπευσμένα στο Κίεβο αυτή την εβδομάδα για συνομιλίες με τους Ουκρανούς σχετικά με το σχέδιο.

Το ταξίδι οργανώθηκε γρήγορα μετά από σύσκεψη στον Λευκό Οίκο την περασμένη εβδομάδα, κατά την οποία ο Τραμπ είπε ότι ο Ντρίσκολ —που σχεδίαζε ταξίδι στην Ουκρανία τον επόμενο μήνα— πρέπει να είναι ο απεσταλμένος προς τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την ομάδα του για το σχέδιο, σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο. Ο Ντρίσκολ θα ακολουθήσει τις συναντήσεις του στο Κίεβο με ενημερώσεις προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ για να τους φέρει σε γνώση του σχεδίου και της αμερικανικής οπτικής για τα επόμενα βήματα.

Ο Ντρίσκολ είχε ήδη συνεργασία με τους Ουκρανούς σχετικά με τη μεταφορά τεχνογνωσίας για drones, και αυτή η συμφωνία, που ο Τραμπ θέλει ιδιαίτερα να ολοκληρώσει, αποτελεί επίσης μέρος των συνομιλιών της εβδομάδας. Ο Τραμπ έχει αποκαλέσει τον Ντρίσκολ «τον άνθρωπό του για τα drones», σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο, και του έχει εμπιστευτεί τη μεταρρύθμιση της διαδικασίας προμήθειας όπλων του Στρατού και τις συχνές δημόσιες εμφανίσεις του για την προώθηση αυτών των μεταρρυθμίσεων.

Επιφυλακτικοί οι Ευρωπαίοι απέναντι στον Γουίτκοφ

Ο Λευκός Οίκος εμφανίζεται αισιόδοξος για το αναδυόμενο σχέδιο, με έναν ανώτερο αξιωματούχο να λέει ότι ένα πλαίσιο για τον τερματισμό της σύγκρουσης θα μπορούσε να συμφωνηθεί από όλες τις πλευρές μέχρι το τέλος του μήνα, ίσως και «μέσα στην εβδομάδα». Ένας δεύτερος αξιωματούχος ανέφερε ότι και οι δύο πλευρές θα πρέπει να δείξουν ευελιξία.

Η Ουκρανία δεν έχει σχολιάσει δημόσια το σχέδιο. Ο επικεφαλής του γραφείου του Ζελένσκι, Αντρίι Γερμάκ, δήλωσε την Τετάρτη ότι βρίσκεται σε «συνεχή επικοινωνία» με την ομάδα του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του Γουίτκοφ, και ότι θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για να τερματιστεί ο πόλεμος «και να εξασφαλιστεί μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη».

Η υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Γιβέτ Κούπερ, σημείωσε ότι ο Πούτιν έχει απορρίψει όλες τις μέχρι τώρα προσπάθειες του Τραμπ για ειρήνη και αντιθέτως «έχει επιλέξει απλώς να κλιμακώσει τον πόλεμο». Γι’ αυτόν τον λόγο, δήλωσε, η ευρωπαϊκή προσέγγιση είναι να ασκηθεί πίεση στον Πούτιν, μέσω κυρώσεων και στήριξης προς την Ουκρανία, ώστε να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ένας Βρετανός διπλωμάτης άφησε να εννοηθεί ότι το Λονδίνο δεν είχε ενημερωθεί για τις προτάσεις, παρά τη στενή σχέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας Τζόναθαν Πάουελ με τον Γουίτκοφ. Ένας δεύτερος Βρετανός αξιωματούχος προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα με την οποία πρέπει να ληφθεί το σχέδιο.

Ευρωπαίοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι εδώ και μήνες είναι επιφυλακτικοί απέναντι στην προσέγγιση του Γουίτκοφ.

Ορισμένοι τον κατηγορούν ότι, λόγω της προτίμησής του να εργάζεται μόνος, έχει συμβάλει στην αποτυχία των προσπαθειών ειρήνης της κυβέρνησης μέχρι σήμερα, αφού η άρνησή του να συμβουλεύεται συμμάχους τον αφήνει ενίοτε απροετοίμαστο. Θεωρούν ότι οι ήσυχες επαφές του με τη Ρωσία αποτελούν παράδειγμα του πώς έχει παραπλανηθεί για τη φύση της σύγκρουσης και τις πραγματικές επιδιώξεις του Πούτιν.

«Οι Ρώσοι έχουν προφανώς εντοπίσει τον Γουίτκοφ ως κάποιον που είναι πρόθυμος να προωθήσει τα συμφέροντά τους», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στον τομέα της άμυνας. «Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ενημερωθεί για αυτό. Όμως υπάρχει μια πτέρυγα στον Λευκό Οίκο που εδώ και καιρό θεωρεί τους Ευρωπαίους “εμποδιστές” στη διαδικασία ειρήνης, οπότε κατά μία έννοια δεν προκαλεί έκπληξη».

Ο δεύτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου απέρριψε τις ανησυχίες ότι η Μόσχα θέλει να συνεργαστεί αποκλειστικά με τον Γουίτκοφ για να τερματιστεί ο πόλεμος. Η Ρωσία οφείλει να θέλει να συνομιλήσει με την Ουάσιγκτον για τον τερματισμό της σύγκρουσης, είπε.

Το Κρεμλίνο την Τετάρτη υποβάθμισε τη σημασία της νέας πρότασης.

Και οι Ρώσοι στους “απέναντι”

«Δεν υπάρχει τίποτα νέο πέρα από όσα συζητήθηκαν στο Άνκορατζ», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, αναφερόμενος στη σύνοδο Αλάσκας μεταξύ Τραμπ και Πούτιν τον Αύγουστο.

Δεν είναι σαφές πόσο εκτεταμένος είναι ο σχεδιασμός αυτού του ειρηνευτικού πλάνου. Πολλοί που συνήθως θα είχαν ενημερωθεί στον Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν είχαν λάβει καμία ειδοποίηση για τη νέα προσπάθεια του Γουίτκοφ, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.

Το πρώτο άτομο είπε ότι το σχέδιο του Γουίτκοφ περιελάμβανε «μηδενικό συντονισμό μεταξύ υπηρεσιών». Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε άμεσα αν ακολουθήθηκε η συνήθης διαδικασία διαβούλευσης με τα αρμόδια υπουργεία.

Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα τον Ιανουάριο, ο Τραμπ και ανώτεροι συνεργάτες του έχουν επανειλημμένα προσπαθήσει να κάνουν τη Ρωσία να εμπλακεί σοβαρά στον τερματισμό της σύγκρουσης. Αλλά μήνες συναντήσεων και τηλεφωνικών συνομιλιών, συμπεριλαμβανομένης της συνόδου στην Αλάσκα, άφησαν την ομάδα Τραμπ απογοητευμένη και χωρίς αποτελέσματα.

Μετά από μήνες άρνησης να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στη Μόσχα, ο Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στις δύο μεγαλύτερες ρωσικές εταιρείες πετρελαίου τον Οκτώβριο, όταν τα σχέδια για συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στη Βουδαπέστη κατέρρευσαν.