Αναγνώριση του Κράτους της Παλαιστίνης: Θα βρει συμμάχους ο Μακρόν;

Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έλαβε μια ιστορική απόφαση. Την Πέμπτη 24 Ιουλίου ανακοίνωσε την πρόθεση της Γαλλίας να αναγνωρίσει το Κράτος της Παλαιστίνης, μια κίνηση που θα επικυρωθεί επίσημα στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στα τέλη Σεπτεμβρίου. «Με αυτόν τον τρόπο, η Γαλλία επιδιώκει να συμβάλει αποφασιστικά στην ειρήνη στη Μέση Ανατολή», έγραψε ο Μακρόν σε επιστολή του προς τον Μαχμούντ Αμπάς, πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής.

Μια καθυστερημένη, αλλά σημαντική αλλαγή στάσης

Αυτή η απόφαση σηματοδοτεί ένα κομβικό σημείο στην εξωτερική πολιτική της Γαλλίας. Το ζήτημα της πλήρους αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως κράτους είναι ένα μείζον θέμα που απασχολεί κάθε ένοικο του Ελυζέ από το 1988 και μετά, όταν κι αναπτύχθηκε το πρώτο διεθνές κύμα υποστήριξης προς την Παλαιστίνη. Προηγούμενοι πρόεδροι της χώρας, όπως ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Ζακ Σιράκ και ο Νικολά Σαρκοζί, είχαν δεσμευτεί προεκλογικά για την αναγνώριση, χωρίς ωστόσο να κάνουν το αποφασιστικό βήμα.

Ο ίδιος ο Εμανουέλ Μακρόν έφερε το θέμα στην πολιτική του ατζέντα για πρώτη φορά πριν από επτά χρόνια, ωστόσο δεν είχε καταγραφεί έκτοτε κάποια κινητικότητα σε αυτό ζήτημα. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και η επακόλουθη ισραηλινή επίθεση «πάγωσαν» κάθε πρωτοβουλία. Η έκταση όμως των βομβαρδισμών και της ανθρωπιστικής καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας οδήγησαν τον Γάλλο πρόεδρο να εξετάσει σοβαρά για πρώτη φορά το ενδεχόμενο αναγνώρισης τον Φεβρουάριο του 2024. Μετά από ένα ταξίδι στην Αίγυπτο, όπου συνάντησε Παλαιστινίους τραυματίες των ισραηλινών επιθέσεων και εργαζόμενους ανθρωπιστικών οργανώσεων, έκανε ένα ακόμη βήμα τον Απρίλιο του 2025, δηλώνοντας ότι θα «προχωρήσει προς την αναγνώριση της Παλαιστίνης».

Έκτοτε, ο Μακρόν έχει επανειλημμένα αναφερθεί στην «αποφασιστικότητα» της γαλλικής πολιτικής ηγεσίας να αναγνωρίσει το Κράτος της Παλαιστίνης, αλλά το πότε και το πώς παρέμεναν ασαφή. Η αναβολή μιας γαλλοσαουδαραβικής διάσκεψης στα τέλη Ιουνίου, η οποία αναμενόταν να επικυρώσει την απόφαση, είχε δημιουργήσει προβληματισμό, καθότι φαίνεται ότι κρίσιμο σημείο σε αυτή την πορεία ήταν να έρθει το «πράσινο φως» κι από το Ριάντ, με τη Σαουδική Αραβία να αποτελεί καθοριστικό συνομιλητή και της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Η Γαλλία δείχνει το δρόμο

Καθ´ όλο το προηγούμενο διάστημα, ο Μακρόν, ο οποίος είχε δεχθεί έντονη κριτική για την στήριξη προς τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, εξέπληξε τα πολιτικά κόμματα στη γαλλική Εθνοσυνέλευση ανακοινώνοντας την απόφαση για την αναγνώριση της Παλαιστίνης με σαφές μάλιστα χρονοδιάγραμμα. Η Γαλλία, σε συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία, προχωρούν σε ένα σχέδιο για την «επόμενη μέρα», καθορίζοντας τους όρους διακυβέρνησης κι ασφάλειας για τη Γάζα, σε μια κίνηση που αναμένεται να πιέσει κι άλλους γεωπολιτικούς δρώντες, όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, να τοποθετηθούν και να κινηθούν υπέρ ή κατά της γαλλικής πρωτοβουλίας.

Αν πράγματι προχωρήσει το ζήτημα της αναγνώρισης και ο Γάλλος πρόεδρος τηρήσει τη δέσμευσή του, η Γαλλία θα γίνει η πρώτη μεγάλη δυτική χώρα και η πρώτη χώρα των G7 που θα αναγνωρίσει το Κράτος της Παλαιστίνης. Όντας μάλιστα και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η απόφαση θα έχει σημαντικό ειδικό βάρος. Η Ισπανία είχε ήδη κάνει το βήμα πριν από ένα χρόνο, αλλά η Γαλλία έχει ομολογουμένως μεγαλύτερη επιρροή και στη διεθνή σκηνή και εντός της ΕΕ. Ο Χουσεΐν αλ-Σέιχ, αντιπρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, χαιρέτισε την απόφαση μιλώντας για «δέσμευση της Γαλλίας στο διεθνές δίκαιο και στην υποστήριξη των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση και τη δημιουργία του ανεξάρτητου κράτους του». Στο Παρίσι, πολιτικοί από μεγάλο μέρος του πολιτικού φάσματος, κι από την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένου του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, στήριξαν δημόσια την ανακοίνωση Μακρόν.

Η πίεση προς τους υπόλοιπους «μεγάλους παίκτες» και η εσωτερική σκηνή

Στόχος του Ελυζέ είναι η υποστήριξη της πρότασης Μακρόν από περισσότερους γεωπολιτικούς δρώντες. Για μήνες, ο Γάλλος πρόεδρος επιχειρούσε να διαμορφώσει ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον: αφενός, οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς, να υποστηρίξουν την πρόταση της Γαλλίας, αφετέρου να ασκηθεί πίεση προς τις αραβικές χώρες για να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.

Ωστόσο, προς το παρόν τουλάχιστον, φαίνεται ότι το εγχείρημα Μακρόν δεν συμπαρέσυρε κι άλλες δυνάμεις σε ανάλογη ανακοίνωση. Οι μυστικές διαπραγματεύσεις που είχαν προηγηθεί δεν απέδωσαν καρπούς και η Γαλλία έκανε μόνη της το πρώτο βήμα. «Τώρα οι υπόλοιποι έχουν δύο μήνες για να τοποθετηθούν» δήλωσε διπλωματική πηγή κοντά στο γαλλικό προεδρικό Μέγαρο (σ.σ. μέχρι δηλαδή τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών).

Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο Λονδίνο, η υποστήριξη του οποίου θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα για μια νέα συνθήκη στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση. Ο Μακρόν έχει προγραμματισμένη συνάντηση με τον Κιρ Στάρμερ και τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς για να συζητήσουν το θέμα. Το Παρίσι δεν περιμένει πολλά από το Βερολίνο, αλλά από τον Βρετανό πρωθυπουργό υπάρχει η εκτίμηση ότι θα μπορούσαν υπάρξουν θετικές εξελίξεις. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, τόσο ο Μακρόν όσο και ο Στάρμερ πιέζονται από το μουσουλμανικό στοιχείο στις χώρες τους, ενώ αμφότεροι βλέπουν τις πιέσεις αυτές να αποτυπώνονται και στις δημοσκοπήσεις και τις τάσεις της κοινής γνώμης. Πολλά μέλη της κυβέρνησης των Εργατικών καλούν δημόσια αυτές τις μέρες τον Βρετανό πρωθυπουργό να προχωρήσει σε δέσμευση για αναγνώριση του Κράτους της Παλαιστίνης. «Πρέπει να το κάνουμε όσο υπάρχει το θέμα στο τραπέζι», δήλωσε ο Wes Streeting, υπουργός Υγείας, στηρίζοντας επιστολή που υπέγραψαν εξήντα βουλευτές των Εργατικών απευθυνόμενοι προς τον Κιρ Στάρμερ πριν λίγες μέρες για το θέμα της αναγνώρισης.

Αντιδράσεις από Ισραήλ και ΗΠΑ

Η Γαλλία δεν αναμένεται να επιβάλει κυρώσεις κατά της ισραηλινής κυβέρνησης, παρά τις εκκλήσεις από αρκετούς βουλευτές. Αυτή η στάση είναι σύμφωνη με τη θέση που υποστηρίχθηκε στην πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία απέρριψε οποιαδήποτε ουσιαστικά μέτρα κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου.

Το Παρίσι, αντίθετα, θεωρεί ότι υπάρχει χώρος για να οικοδομηθεί ένα νέα περιβάλλον και να διαμορφωθούν νέοι συσχετισμοί στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπεύθυνες για την εξασφάλιση εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης μιας περιόδου εξήντα ημερών για την εξέταση των επόμενων βημάτων. Το γαλλο-σαουδαραβικό δίδυμο είναι υπεύθυνο για τη προετοιμασία της «επόμενης μέρας»: αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, εγκατάσταση στη Γάζα διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης και διασφάλιση βιώσιμης, πολιτικής διακυβέρνησης.

Η αντίδραση του Ισραήλ στην ανακοίνωση του Μακρόν ήταν άμεση και έντονη. Ο Νετανιάχου χαρακτήρισε την απόφαση «ανταμοιβή της τρομοκρατίας», ενώ ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Γιαρίβ Λεβίν υπερθεμάτισε λέγοντας ότι πρόκειται για «μαύρη κηλίδα στην γαλλική ιστορία» κι «άμεση βοήθεια στην τρομοκρατία», με τον υπουργό Άμυνας Ισραέλ Κατζ να υπογραμμίζει ότι το Ισραήλ «δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία παλαιστινιακής οντότητας».

Από την πλευρά της η διοίκηση Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την περασμένη Παρασκευή ότι απορρίπτει «σθεναρά» τη γαλλική απόφαση. Αυτή η θέση δεν εξέπληξε κανέναν στο Παρίσι: ως σταθερός σύμμαχος του Ισραήλ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αντιμετωπίζει με δυσπιστία τις προσπάθειες της Γαλλίας για τη λύση στη βάση των δύο κρατών, ενώ εκτιμάται ότι η πίεση που ήδη ασκεί η αμερικανική ηγεσία για να μην προχωρήσει το γαλλικό σχέδιο είναι μεγάλη.

*Ο Δημήτρης Ραπίδης είναι πολιτικός αναλυτής, project coordinator και υπεύθυνος χρηματοδοτικών προγραμμάτων στο ETERON – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.