Δεξιά και Ακροδεξιά συναντήθηκαν στο (αποψιλωμένο) δάσος

Την καθυστέρηση της έναρξης ισχύος του κανονισμού που αποσκοπεί στην προστασία των ευάλωτων δασικών εκτάσεων, τον λεγόμενο νόμο περί “αποψίλωσης των δασών“, αποφάσισε την Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε μία απόφαση που κατέβασε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), και υποστηρίχθηκε και από ακροδεξιές ομάδες του ΕΚ.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών, που είχε ξεκινήσει από το 2023, έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι ένα σύνολο βασικών αγαθών που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ δεν θα συμβάλλει πλέον στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών στην ΕΕ και αλλού στον κόσμο.

Απαγορεύει, στην ουσία, τις εισαγωγές προϊόντων όπως βοοειδή, κακάο, καφές, φοινικέλαιο, καουτσούκ, σόγια και ξύλο, εάν η εξαγωγή τους έχει συμβάλει στην αποψίλωση ή την υποβάθμιση των δασών. Ήδη τον Οκτώβριο του 2024, συμφωνήθηκε η παράταση κατά ένα έτος της έναρξης ισχύος των υποχρεώσεων του Κανονισμού.

Όπως αποφασίστηκε τώρα, πέρασε νέα αναβολή της εφαρμογής του Κανονισμού κατά ένα επιπλέον έτος για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης, με ένα επιπλέον εξάμηνο περιθώριο για τους πολύ μικρούς και μικρούς φορείς εκμετάλλευσης. Οι μεγάλοι φορείς εκμετάλλευσης και οι έμποροι θα πρέπει πλέον να τηρούν τις υποχρεώσεις του παρόντος κανονισμού από τις 30 Δεκεμβρίου 2026, ενώ οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις από τις 30 Ιουνίου 2027.

Στην ανακοίνωση του, το ΕΚ αναφέρει πως «ο πρόσθετος αυτός χρόνος αποσκοπεί στη διασφάλιση της ομαλής μετάβασης και στην εφαρμογή μέτρων για την ενίσχυση του ψηφιακού συστήματος που χρησιμοποιούν οι φορείς εκμετάλλευσης, οι έμποροι και οι εκπρόσωποί τους για την υποβολή ηλεκτρονικών δηλώσεων δέουσας επιμέλειας».

Την πρόταση κατέβασε το ΕΛΚ και υποστηρίχθηκε από μέρος των Πατριωτών για την Ευρώπη (PfE), των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) αλλά και κάποιων φιλελεύθερων του Renew. Το κείμενο εγκρίθηκε με 402 ψήφους υπέρ, 250 ψήφους κατά και οκτώ αποχές.

Για τις ισορροπίες αλλά και το παρασκήνιο της ψηφοφορίας μίλησε στο NEWS 24/7 ο ευρωβουλευτής και μέλος της επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου (EΝVIE), Νικόλαος Φαραντούρης, ο οποίος συμμετείχε και στην κοινοβουλευτική αποστολή του ΕΚ στο COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας. «Ο Κανονισμός της ΕΕ (2023/1115) προβλέπει την υποχρέωση των εταιρειών να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ ή εξάγονται από την ΕΕ δεν προέρχονται από αποψιλωμένα ή υποβαθμισμένα εδάφη. Ήδη τον Οκτώβριο του 2024, συμφωνήθηκε η παράταση κατά ένα έτος της έναρξης ισχύος των υποχρεώσεων του Κανονισμού (που θα έπρεπε κανονικά να αρχίσουν να εφαρμόζονται από τις 30/12/2024 και από 30/6/2025 για τις πολύ μικρές ή μικρές επιχειρήσεις), με την αιτιολογία ότι αρκετοί παγκόσμιοι εταίροι εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση ετοιμότητάς τους. Τον Οκτώβριο, η Επιτροπή επικαλέστηκε ότι το σύστημα πληροφοριών δεν διαθέτει την απαιτούμενη χωρητικότητα και ότι απαιτούνται μέτρα απλούστευσης και, ως εκ τούτου, πρότεινε σημαντικές απλουστεύσεις και μείωσε σημαντικά τον αριθμό των δηλώσεων δέουσας επιμέλειας που πρέπει να υποβάλλονται στο σύστημα πληροφοριών», σημειώνει ο ίδιος.

«H θέση του Συμβουλίου ενέκρινε την πρόταση της Επιτροπής με περαιτέρω τροποποιήσεις. Ειδικότερα, το Συμβούλιο προτείνει νέα αναβολή της εφαρμογής του Κανονισμού κατά ένα επιπλέον έτος για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης, με ένα επιπλέον εξάμηνο περιθώριο για τους πολύ μικρούς και μικρούς φορείς εκμετάλλευσης. Επίσης, εισάγει πρόσθετες απλοποιήσεις και κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής δηλώσεων δέουσας επιμέλειας για ορισμένους φορείς. Τέλος, το Συμβούλιο προσθέτει νέα ρήτρα αναθεώρησης του Κανονισμού που καλεί την Επιτροπή να διενεργήσει, έως τις 30 Απριλίου 2026, μια αναθεώρηση απλούστευσης που θα αξιολογεί τον αντίκτυπο και το διοικητικό φόρτο που προκαλείται στους φορείς εκμετάλλευσης, ιδίως στους μικρούς και πολύ μικρούς φορείς, και η οποία θα συνοδεύεται, όπου είναι σκόπιμο, από νομοθετική πρόταση τροποποιήσεων – απλουστεύσεων. To ΕΛΚ κατέθεσε τροπολογίες στην Ολομέλεια που αποτυπώνουν τη θέση του Συμβουλίου και άρα αποδυναμώνουν ακόμη περισσότερο τον Κανονισμό για την αποψίλωση των δασών (περισσότερο και από την νέα πρόταση της Επιτροπής). Οι τροπολογίες αυτές υπερψηφίστηκαν. Η θέση του ΕΚ για τις τροποποιήσεις αυτές υπερψηφίστηκε με συμμαχία ΕΛΚ και άκρας δεξιάς (Πατριώτες), ενώ υπερψήφισαν και φιλελεύθεροι του Renew. Οι Σοσιαλδημοκράτες, οι Πράσινοι και η Αριστερά καταψήφισαν».

Ήδη περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η WWF, έχει εκφράσει τους έντονους προβληματισμούς της σχετικά με την καθυστέρηση. Σε ανακοίνωση, η Anke Schulmeister-Oldenhove, υπεύθυνη για τα δάση στο Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF, σχολίασε πως «δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η καθυστέρηση και η αποδυνάμωση του EUDR θα βελτιώσουν την κερδοφορία των εταιρειών. Αντίθετα, πολλές εταιρείες έχουν ήδη επενδύσει σημαντικά στη συμμόρφωση και τη βιωσιμότητα, για να τιμωρηθούν επειδή ενήργησαν έγκαιρα και υπεύθυνα. Η προσέγγιση που υιοθετήθηκε σήμερα αντιπροσωπεύει μια πλήρη απεμπόληση της ευθύνης προς τις μελλοντικές γενιές, οι οποίες θα επωμιστούν το κόστος της καθυστερημένης δράσης», δήλωσε η Schulmeister-Oldenhove. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαναφέρει τον Κανονισμό της ΕΕ για την Αποψίλωση των Δασών στην πορεία του και να αποφύγει περαιτέρω απορρύθμιση της περιβαλλοντικής και κλιματικής νομοθεσίας».

Το Κοινοβούλιο αναμένεται τώρα να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με την τελική μορφή της νομοθεσίας, η οποία πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο και να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ πριν από το τέλος του 2025, προκειμένου να τεθεί σε ισχύ η αναβολή του ενός έτους.