Fordow: Η κρυφή πυρηνική βάση του Ιράν και το μόνο όπλο που μπορεί να τη διαλύσει

Το πυρηνικό εργοστάσιο Fordow του Ιράν είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά της χώρας. Η ύπαρξή του έγινε εν μέρει γνωστή το 2009. Η δομή βρίσκεται κοντά στην ιερή πόλη του Κομ και συνδέεται με πολλές φήμες.

Μία από τις κύριες πηγές των όσων γνωρίζουμε για το εργοστάσιο, είναι ένα μεγάλο αρχείο ιρανικών εγγράφων που κλάπηκαν πριν από χρόνια από την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών.

Βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών, οι κύριες αίθουσες του Fordow βρίσκονται περίπου 80 με 90 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης – ασφαλείς από οποιαδήποτε αεροπορική βόμβα που είναι γνωστό πως κατέχει το Ισραήλ, καθιστώντας τη καταστροφή του εργοστασίου από τον αέρα μια σχεδόν αδύνατη αποστολή. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι το Fordow είναι ο τόπος όπου το Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να μετατρέψει τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου σε πυρηνική βόμβα.

Όπως αναφέρει το CNN, το Ισραήλ έχει στοχεύσει το εργοστάσιο τις τελευταίες μέρες, αλλά, σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), μέχρι στιγμής είτε δεν έχει την ικανότητα, είτε δεν έχει την θέληση να το καταστρέψει.

Η Τεχεράνη διατείνεται εδώ και καιρό ότι οι στόχοι του πυρηνικού προγράμματός της είναι “ειρηνικοί”, όμως το Fordow παραμένει στο επίκεντρο των ανησυχιών για τις φιλοδοξίες του Ιράν.

“Το μέγεθος και η διάταξη αυτής της εγκατάστασης δεν είναι συμβατή με ένα ειρηνικό πρόγραμμα” είχε δηλώσει ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, το 2009, όταν μαζί με τον τότε Πρόεδρο της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί, και τον Βρετανό Πρωθυπουργό, Γκόρντον Μπράουν, αποκάλυψαν την ύπαρξη του Fordow στον κόσμο. Η Τεχεράνη απέρριψε τις κατηγορίες για δημιουργία πυρηνικών όπλων, αλλά οι επίσημες καταδίκες ακόμη και από τον στρατηγικό σύμμαχό της, τη Ρωσία, καθώς και οι ανησυχίες που εκφράστηκαν από την Κίνα, άφησαν ελάχιστο περιθώριο ελιγμών.

Η κατασκευή έγινε γνωστό πως ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν παράσχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με το πότε ξεκίνησε η κατασκευή του Fordow, αλλά οι δορυφορικές εικόνες που είναι δημόσια διαθέσιμες, δείχνουν εργασίες στον χώρο από το 2004, με φωτογραφίες που αποτυπώνουν δύο λευκές τετράγωνες δομές, όπου σήμερα βρίσκονται οι είσοδοι των τούνελ.

Η IAEA λέει ότι διαθέτει επιπλέον εικόνες που δείχνουν απαρχή κατασκευής από το 2002.

“Το Fordow είναι στην πραγματικότητα ένα έργο που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του προγράμματος πυρηνικών όπλων των αρχών της δεκαετίας του 2000,” είπε ο Ντέιβιντ Άλμπραϊτ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας στην Ουάσινγκτον, μια ανεξάρτητη οργάνωση που στοχεύει στην αποτροπή της διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Το 2009, μια μεγάλη υποστηρικτική δομή είχε ήδη ολοκληρωθεί και οι εκσκαφές συνεχίζονταν. Η Τεχεράνη εξήγησε στην IAEA σε επιστολή της τον Οκτώβριο του 2009 ότι η απόφαση να κατασκευάσουν την εγκατάσταση υπόγεια ήταν αποτέλεσμα “απειλών στρατιωτικών επιθέσεων κατά του Ιράν”, προσθέτοντας ότι το Fordow θα χρησιμεύσει ως εφεδρική εγκατάσταση για το κοντινό εργοστάσιο του Νατάνζ, το οποίο, όπως είπε, “ήταν ένας από τους στόχους των απειλών για στρατιωτικές επιθέσεις”.

Διεθνή Μέσα αναφέρουν πάντως πως μια βόμβα που κατέχουν οι ΗΠΑ, 30.000 λιβρών (13.600 κιλά), θα μπορούσε να καταστρέψει ολοσχερώς τη δομή. Πρακτικά, η μόνη βόμβα που πιστεύεται ότι είναι ικανή να διεισδύσει στην εγκατάσταση του Fordow είναι η αμερικανική βόμβα “bunker buster” που δεν διαθέτει το Ισραήλ – ακόμα. Έτσι, η συζήτηση τώρα στρέφεται στο αν οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να εμπλακούν σε άλλη μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή – κάτι που ο πρόεδρος έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θέλει.

Τι είναι οι βόμβες bunker buster;

Οι βόμβες “bunker buster” έχουν σχεδιαστεί για να εκραγούν δύο φορές. Μια φορά για να σπάσουν την επιφάνεια του εδάφους και άλλη μια όταν η βόμβα έχει εισχωρήσει σε ένα συγκεκριμένο βάθος. Χρησιμοποιούνται για να φτάσουν σε στρατιωτικά αρχηγεία, καταφύγια και άλλες εγκαταστάσεις που είναι θαμμένα βαθιά κάτω από την επιφάνεια. Ο στρατός του Ισραήλ διαθέτει αρκετές βόμβες “bunker buster”, αλλά δεν έχει την GBU-57, μια βόμβα 14 τόνων που είναι τόσο βαριά που μπορεί να εκτοξευτεί μόνο από τα αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2.

Η GBU-57, ή αλλιώς η βόμβα Massive Ordnance Penetrator (MOP), πιστεύεται ότι είναι η μόνη που είναι ικανή να καταστρέψει το πολύ καλά προστατευμένο εργοστάσιο Fordow.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μπορεί να διαπεράσει περίπου 200 πόδια (61 μέτρα) κάτω από την επιφάνεια πριν εκραγεί. Έτσι, θα χρειάζονταν παραπάνω από μία τέτοιες βόμβες. Οι τρεις τοποθεσίες που στοχεύει το Ισραήλ είναι οι Νατάνζ, Ισφαχάν και Fordow. Οι Νατάνζ και Fordow είναι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου, ενώ το Ισφαχάν είναι ένα από τα μεγαλύτερα πυρηνικά ερευνητικά κέντρα του Ιράν.

Η εγκατάσταση εμπλουτισμού του Νατάνζ έχει πληγεί από το Ισραήλ τις τελευταίες μέρες, με την υπόγεια αίθουσα φυγοκεντρητών να έχει υποστεί ζημιά αλλά όχι καταστροφή. Ο Ραφαέλ Γκρόσι, επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, είπε στο BBC ότι η εγκατάσταση του Νατάνζ υπέστη εκτεταμένες ζημιές, πιθανώς καταστρέφοντας 15.000 φυγοκεντρητές. Στο Ισφαχάν, την τρίτη βασική πυρηνική τοποθεσία του Ιράν, υπήρξε ζημιά σε κτίρια, όπως το κεντρικό χημικό εργαστήριο και το εργοστάσιο μετατροπής ουρανίου.

Προς το παρόν, τα επίπεδα ραδιενέργειας παραμένουν σε φυσιολογικά επίπεδα και δεν υπάρχει επίδραση στον πληθυσμό ή στο περιβάλλον. Εντός των εγκαταστάσεων έχει σημειωθεί ραδιολογική και χημική επιμόλυνση, κυρίως από σωματίδια άλφα, τα οποία χαρακτηρίζονται από τον ΔΟΑΕ ως διαχειρίσιμα, με την προϋπόθεση λήψης κατάλληλων μέτρων προστασίας.

Στο Fordow, ωστόσο, δεν έχει καταγραφεί καμία ζημιά. Αν δεν ανάψει το “πράσινο φως” ο Τραμπ, δεν θα γίνει εφικτή η καταστροφή του Fordow. Ουσιαστικά, η βόμβα είναι απίθανο να χρησιμοποιηθεί, αν το Ιράν δεν επιτεθεί πρώτα κατά αμερικανικών δυνάμεων ή συμφερόντων στην περιοχή, όπως δηλώνουν αμερικανικές πηγές. Ο Τραμπ και η κυβέρνησή του έχουν υποστηρίξει ότι μια διπλωματική λύση θα μπορούσε ακόμη να καρποφορήσει.