Γάζα: Αδιαφορώντας για μια γενοκτονία σε ζωντανή μετάδοση

Το μακρινό 1945, εκδόθηκε το πασίγνωστο δυστοπικό μυθιστόρημα του Τζωρτζ Όργουελ, Η Φάρμα των Ζώων, έργο που γράφτηκε μεσούσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και που, ασυνείδητα ίσως, αποτυπώνει,  πέρα από τα πιστεύω του συγγραφέα του για την κατάσταση στη Σοβιετική Ένωση επί Στάλιν, και την απαισιοδοξία που γεννούσε η ίδια η πραγματικότητα του πολέμου. Η πιο διάσημη ίσως φράση αυτού του κειμένου είναι η εξής: «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα».

Το 1948, οι εκπρόσωποι των κρατών αυτού του ταλαίπωρου πλανήτη, έχοντας στο νου τους νωπή τη φρίκη του Β΄Π.Π. υιοθετούν με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. ένα από τα προοδευτικότερα κείμενα όλων των εποχών: την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πάνω της θα στηριχθούν όλες οι δεσμευτικές συνθήκες που θα ακολουθήσουν, οικοδομώντας το σύστημα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου έτσι όπως το γνωρίζουμε τα 77 τελευταία χρόνια. Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, θα προσπαθήσει όλα αυτά τα χρόνια να οργανωθεί, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι προστατεύονται και απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα. Καρποί αυτής της προσπάθειας, θεσμοί όπως το Διεθνές Δικαστήριο, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων… Μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί η λογοδοσία· να εξασφαλιστεί ότι στον κόσμο μας δεν θα κρινόμαστε πλέον με δυο μέτρα και δυο σταθμά.

Το 1948 επίσης, στον απόηχο του ολοκαυτώματος, της γενοκτονίας των Εβραίων από τη Ναζιστική Γερμανία, ιδρύεται το κράτος του Ισραήλ.

Τον Φεβρουάριο του 2022 η Διεθνής Αμνηστία, μετά από τέσσερα χρόνια ενδελεχούς ανεξάρτητης έρευνας, δημοσιεύει την έκθεσή της που φέρει τον τίτλο: «Απαρτχάιντ του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων: Ένα βάναυσο σύστημα κυριαρχίας και ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Μέσα σε άλλα, γίνεται λόγος για την Γάζα ως την «μεγαλύτερη υπαίθρια φυλακή στον κόσμο». Το τείχος που την αποκλείει εδώ και 18 τουλάχιστον χρόνια από τον υπόλοιπο κόσμο, θα αρκούσε για αυτό τον χαρακτηρισμό. Όμως τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύουν (και αποδεικνύουν) πολλά περισσότερα. Οι Παλαιστίνιες και οι Παλαιστίνιοι θεωρούνται από τις αρχές του Ισραήλ δημογραφική απειλή, καταπιέζονται συστηματικά, αντιμετωπίζονται ως κατώτερη φυλετικά ομάδα, ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, τα σπίτια τους απαλλοτριώνονται και ο εκτοπισμός τους από αυτά είναι βασικός πυλώνας του συστήματος απαρτχάιντ του Ισραήλ. Πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο θα κλείσουν τα μάτια τους και τα αυτιά τους στα ευρήματα αυτής της έρευνας. Τα αποτελέσματα θα φανούν στο σύντομο μέλλον. Η ατιμωρησία, ως γνωστόν, οπλίζει εκ νέου τα χέρια των θυτών.

Τον Οκτώβριο του 2023 η Χαμάς και άλλες ένοπλες ομάδες προβαίνουν σε πράξεις που συνιστούν εγκλήματα πολέμου σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο (φόνοι και απαγωγές πολιτών). Από τον ίδιο μήνα το Ισραήλ απαντά με μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην Λωρίδα της Γάζας, σκορπώντας τον όλεθρο και την καταστροφή στους κατοίκους της. Η Διεθνής Αμνηστία έρχεται μετά από νέα πολύμηνη έρευνα να δημοσιεύσει το Δεκέμβριο του 2024 την έκθεσή της  με τίτλο: «Νιώθεις Σαν Να Μην Είσαι Άνθρωπος»: Η γενοκτονία του Ισραήλ Κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα». Από τα ευρήματα προκύπτει ότι το Ισραήλ προέβη σε πράξεις που απαγορεύονται από τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, με συγκεκριμένη πρόθεση να καταστρέψει τις/τους Παλαιστίνιες/ους στη Γάζα. Οι πράξεις αυτές περιλαμβάνουν δολοφονίες, πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχικών βλαβών και σκόπιμη επιβολή στους/ις Παλαιστίνιους/ες στη Γάζα συνθηκών ζωής που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη φυσική τους εξόντωση.

Κάθε μέρα που περνά, το Ισραήλ αντιμετωπίζει τους/τις Παλαιστίνιους/ες στη Γάζα ως μια υποδεέστερη ομάδα ανθρώπων, ανάξια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας, αποδεικνύοντας την πρόθεσή του να επιφέρει τη φυσική τους εξόντωση. Ολόκληρες οικογένειες με μέλη από βρεφική ως και γεροντική ηλικία εξολοθρεύονται με μη στοχευμένους βομβαρδισμούς που γίνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας σε περιοχές στις οποίες τους έχει υποδειχθεί να μετακινηθούν, αφού πρώτα έχουν εκτοπιστεί υποχρεωτικά δεκάδες φορές. Επί σκοπού εμποδίζεται η άφιξη ανθρωπιστικής βοήθειας, διακόπτεται η παροχή ενέργειας και καταστρέφεται το ελάχιστο καλλιεργήσιμο έδαφος ενός αποκλεισμένου εντός τειχών πληθυσμού. Καταστρέφονται όλες σχεδόν οι δομές υγείας. Μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης και αξιωματούχοι επίσημα δηλώνουν ότι «δεν υπάρχουν αμέτοχοι πολίτες» μεταξύ των Παλαιστινίων, τους απανθρωποποιούν και δημιουργούν το μοτίβο ενός αφηγήματος που ωθεί τους Ισραηλινούς στρατιώτες να εξοντώσουν το σύνολο του πληθυσμού. Από τότε και για σχεδόν 5 μήνες οι κυβερνήσεις πολλών «πολιτισμένων» χωρών σιωπούν, αποστρέφουν το βλέμμα, κρατούν τα μάτια ερμητικά κλειστά, αδιαφορώντας για μια γενοκτονία σε ζωντανή μετάδοση.

Μόλις πρόσφατα με τα παιδιά στη Λωρίδα της Γάζας να λιμοκτονούν και τους λαούς στο εσωτερικό τους να αντιδρούν, κάποιες κυβερνήσεις φαίνεται να στρέφουν, έστω και ανεπαίσθητα, το βλέμμα προς τη Γάζα. Ειλικρινής καθυστερημένη αντίδραση υπό την πίεση των κατοίκων τους, των διεθνών θεσμών και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών; Πάντως το ίδιο το Ισραήλ δεν φαίνεται να κλονίζεται, ειδικά εφόσον η στήριξη από βασικούς εταίρους του (π.χ. με την αποστολή όπλων) συνεχίζεται.

Φαίνεται λοιπόν ότι  και στην εποχή μας, για κάποιες/ους, «μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα» και ότι ακόμα-ακόμα, ο/η θύτης ενός βιασμού επιμένει να υποστηρίζει ότι την ευθύνη φέρει η «κοντή φούστα» του θύματος. Και φυσικά, εφόσον μένει ατιμώρητη/ος, θα βαδίσει νομοτελειακά προς το επόμενο θύμα της/του.

Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα (αλλά και στην Ουκρανία, το Σουδάν και αλλού) δεν αφορά τους άλλους, ούτε θα σταματήσει με ευχολόγια. Η προσπάθεια που γίνεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού να αποδομηθεί το διεθνές σύστημα ανθρωπιστικού δικαίου, έτσι όπως αυτό υφίσταται μετά τον Β΄Π.Π. και η υιοθέτηση-εφαρμογή από τις αρχές ανά τον πλανήτη ολοένα και πιο αυταρχικών πραχτικών, με στόχο την φίμωση κάθε διαφορετικής γνώμης δεν προοιωνίζονται κάτι καλό. Είναι υποχρέωση των κρατών να εφαρμόζουν τις αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και υποχρέωση όλων μας να τα αναγκάζουμε να τις εφαρμόσουν. Και η δύναμη μας είναι τόσο μικρή ή τόσο μεγάλη, όση εμείς πιστεύουμε ότι είναι.

Τι λέτε λοιπόν; Θα συνεχίσουμε να κρατάμε τα μάτια μας ερμητικά κλειστά;

*Ο Χρήστος Δημόπουλος είναι Διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας