Γάζα όπως Δυτική Όχθη; – Σχέδιο των ΗΠΑ για διχοτόμηση της Λωρίδας

Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ εξετάζουν ένα σχέδιο που θα διαιρούσε τη Γάζα σε ξεχωριστές ζώνες –μία υπό τον έλεγχο του Ισραήλ και μία υπό τη Χαμάς-, με την ανοικοδόμηση να πραγματοποιείται μόνο στη ζώνη του Ισραήλ ως προσωρινή λύση, μέχρι να αποτραβηχτεί η Χαμάς από την εξουσία και να αφοπλιστεί.

Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς και ο γαμπρός του Ντόναλντ Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, παρουσίασαν τις σκέψεις τους σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη στο Ισραήλ, όπως αναφέρει η Wall Street Journal, όπου είχαν φτάσει για να πιέσουν και τις δύο πλευρές να τηρήσουν την τρέχουσα εκεχειρία, υπό την οποία το Ισραήλ αποσύρει στρατεύματά του, ελέγχοντας τώρα περίπου το 53% του θύλακα.

Ο Βανς δήλωσε ότι υπάρχουν δύο περιοχές στη Γάζα, η μία σχετικά ασφαλής και η άλλη εξαιρετικά επικίνδυνη, και ότι ο στόχος είναι η γεωγραφική επέκταση της ασφαλούς περιοχής. Μέχρι τότε, δήλωσε ο Κούσνερ, δεν θα διατεθούν χρήματα για την ανοικοδόμηση των περιοχών που παραμένουν υπό τον έλεγχο της Χαμάς, και η έμφαση θα είναι στην ανέγερση της ασφαλούς πλευράς.

«Υπάρχουν σκέψεις τώρα για την περιοχή που ελέγχει ο IDF, εφόσον αυτό μπορεί να διασφαλιστεί, να αρχίσει η κατασκευή μιας νέας Γάζας, ώστε να δώσουμε στους Παλαιστίνιους που ζουν στη Γάζα ένα μέρος για να πάνε, ένα μέρος για να βρουν δουλειά, ένα μέρος για να ζήσουν», δήλωσε ο Κούσνερ, αναφερόμενος στον ισραηλινό στρατό με τα αρχικά του.

Οι Άραβες μεσολαβητές ανησυχούν για το σχέδιο, το οποίο, όπως ανέφεραν, έχουν θέσει οι ΗΠΑ και το Ισραήλ σε ειρηνευτικές συνομιλίες. Οι αραβικές κυβερνήσεις αντιτίθενται έντονα στην ιδέα της διχοτόμησης της Γάζας, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία μιας ζώνης μόνιμου ελέγχου του Ισραήλ εντός του θύλακα. Είναι απίθανο να αποστείλουν στρατεύματα για να αστυνομεύσουν την περιοχή υπό αυτούς τους όρους.

“Στα σκαριά” το σχέδιο διχοτόμησης της Γάζας

Ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε ότι πρόκειται για μια προκαταρκτική ιδέα και ότι θα υπάρξει περαιτέρω ενημέρωση τις επόμενες μέρες.

Η εκεχειρία για την οποία μεσολάβησε ο Τραμπ και που τέθηκε σε εφαρμογή στις 10 Οκτωβρίου, περιόρισε με μια κίτρινη γραμμή στον χάρτη την περιοχή που ελέγχει ο ισραηλινός στρατός. Αυτή είναι ουσιαστικά μια παχιά ζώνη που αγκαλιάζει τα σύνορα του θύλακα και περιβάλλει την περιοχή που ελέγχεται από του παλαιστίνιους. Η ισραηλινή ζώνη αναμένεται να συρρικνωθεί καθώς επιτυγχάνονται διάφοροι στόχοι.

Στο πυρήνα της ιδέας της διαιρεμένης Γάζας βρίσκονται οι ανεπίλυτες δυσκολίες του αφοπλισμού της Χαμάς και της δημιουργίας μιας εναλλακτικής κυβέρνησης που θα μπορούσε να αναλάβει τη διοίκηση του θύλακα και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που θα είναι ασφαλές για αυτό που πραγματικά ενδιαφέρει τις ΗΠΑ, που δεν είναι άλλο από τα δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων που απαιτούνται για την ανασυγκρότηση.

Το σχέδιο ειρήνης του Τραμπ προβλέπει τη δημιουργία ενός συνόλου τεχνοκρατών για τη διοίκηση της Γάζας και τη χρήση διεθνούς δύναμης για την παροχή ασφάλειας, αλλά οι λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη οριστεί. Πολλές αραβικές κυβερνήσεις θεωρούν ότι ο θύλακας πρέπει να τελεί υπό την εποπτεία της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία κυβερνά μεγάλο μέρος της Δυτικής Όχθης, αλλά ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι σφοδρά αντίθετος με την παραχώρηση οποιουδήποτε ρόλου στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δήλωσαν ότι ο Κούσνερ είναι ο κινητήριος μοχλός πίσω από το σχέδιο διχοτόμησης, το οποίο ανέπτυξε μαζί με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ. Είπαν ότι ο Κούσνερ ενημέρωσε τον Τραμπ και τον Βανς για το σχέδιο και εξασφάλισε την υποστήριξή τους.

Ωστόσο, κάποιοι αξιωματούχοι σημειώνουν ότι το σχέδιο χρειάζεται ακόμα να επιλύσει σημαντικά ζητήματα προτού γίνει βιώσιμο, όπως το πώς θα παρέχονται καθημερινές υπηρεσίες στους Παλαιστινίους που ζουν υπό ισραηλινή κατοχή στη Γάζα, αν υποθέσει κανείς ότι θα είναι πρόθυμοι να μετακομίσουν εκεί.

Η κυβέρνηση είχε εξετάσει το ενδεχόμενο να ανοικοδομήσει περιοχές που δεν ελέγχονται από τη Χαμάς ακόμα και πριν επιτευχθεί η εκεχειρία, με το επιχείρημα ότι θα βελτίωνε τις συνθήκες για τους Παλαιστινίους και θα λειτουργούσε ως σύμβολο μιας Γάζας μετά τη Χαμάς, ανέφεραν αξιωματούχοι.

Υπάρχει επίσης ανησυχία στην αμερικανική πλευρά για το πώς θα διασφαλιστεί ότι τα μέλη της Χαμάς δεν θα εισέλθουν στην ισραηλινή πλευρά. Μία πρόταση από κάποιους Αμερικανούς αξιωματούχους περιλάμβανε ένα πρόγραμμα ελέγχου που θα διευθυνόταν από τις ισραηλινές αρχές.

Ορισμένοι μεσολαβητές δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ φαίνονται να προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο ενώ προσπαθούν να βρουν λύσεις για τα δύσκολα ζητήματα της διακυβέρνησης μετά τον πόλεμο.

Κορυφαία προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η διατήρηση της συμμόρφωσης με την εκεχειρία, η οποία έχει αμφισβητηθεί από μια σειρά περιστατικών. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έστειλε τον Βανς, τον Κούσνερ και τον Γουίτκοφ στο Ισραήλ για να διατηρήσουν τη δυναμική της εκεχειρίας. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο αναμένεται να φτάσει την Πέμπτη.

Η Χαμάς δεν έχει δεσμευτεί να αφοπλιστεί. Αντ ‘αυτού, έχει καταστείλει τους αντιπάλους της για να επαναβεβαιώσει τον έλεγχό της πάνω στον πληθυσμό της Γάζας, η πλειοψηφία του οποίου βρίσκεται εκτός της περιοχής ελέγχου του Ισραήλ.

Η ιδέα της διχοτόμησης στην ανοικοδόμηση υποστηρίχθηκε από κάποιους αναλυτές στο Ισραήλ, οι οποίοι την είδαν ως ευκαιρία για το Ισραήλ να υπονομεύσει περαιτέρω τη Χαμάς.

Οφέλη για ΗΠΑ και Ισραήλ από το σχέδιο

Το σχέδιο για ισραηλινό έλεγχο περιοχών της Γάζας θα μπορούσε να αποδυναμώσει πολιτικά τη Χαμάς, ενώ θα επιτρέπει στον ισραηλινό στρατό να διεξάγει επιχειρήσεις που θα εξασθενούσαν περαιτέρω την ικανότητά της να πολεμά, δήλωσε ο Όφερ Γκούτερμαν, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικών Σπουδών Ασφαλείας του Τελ Αβίβ.

Με την πάροδο του χρόνου, το Ισραήλ θα μπορούσε να πάρει περισσότερη περιοχή από τον έλεγχο της Χαμάς, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύει ένα ανάχωμα ασφαλείας μεταξύ των ισραηλινών πόλεων κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, οι οποίες δέχθηκαν επιθέσεις κατά τη διάρκεια της επίθεσης της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. «Είναι εφικτό και προτιμότερο», δήλωσε ο Γκούτερμαν για το σχέδιο.

Η πρωτοβουλία, η οποία βρίσκεται ακόμα στις αρχικές της φάσεις, έχει σαφείς επιρροές από προηγούμενα ισραηλινά σχέδια για τη δημιουργία νησίδων χωρίς τη Χαμάς εντός της Γάζας, με στόχο την αποδυνάμωση του ελέγχου της ένοπλης ομάδας στην εξουσία, δήλωσε ο Αμίρ Αβίβι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος άμυνας που παραμένει κοντά στο ισραηλινό σύστημα ασφαλείας.

Αυτά τα σχέδια ποτέ δεν προχώρησαν και επικρίθηκαν ως ανέφικτα. Μια πιο περιορισμένη προσπάθεια, υποστηριζόμενη από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, για τη δημιουργία ζωνών χωρίς τη Χαμάς για τη διανομή τροφίμων, συνοδεύτηκε από σκηνές χάους και θύματα.

Η ιδέα αυτή δεν σημαίνει τη μόνιμη διαίρεση της Γάζας, είπε ο Αβίβι, αλλά την άσκηση πίεσης στην Χαμάς για να αφοπλιστεί. Ο Αβίβι δήλωσε ότι δεν θα εκπλαγεί αν δει το Ισραήλ να προσπαθεί να επεκτείνει την περιοχή ελέγχου του εάν η Χαμάς δεν αποχωρήσει.

Γάζα όπως Δυτική Όχθη;

Οποιοδήποτε σχέδιο για τη διαίρεση της Γάζας πιθανότατα θα αντιμετωπίσει σοβαρή αντίσταση από τους Παλαιστίνιους, δήλωσε ο Ταχάνι Μουσταφά, ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Από την αρχή του πολέμου, οι Παλαιστίνιοι ανησυχούν ότι το Ισραήλ θα προσπαθήσει να εφαρμόσει στη Γάζα ό,τι έχει κάνει και στη Δυτική Όχθη, με το Ισραήλ να αναλαμβάνει πλήρη έλεγχο ασφαλείας, ενώ παράλληλα αναγκάζει τους κατοίκους της Γάζας σε μικρές, απομονωμένες περιοχές ελέγχου.

«Η Γάζα αποτέλεσε το μόνο τμήμα εδαφικής συνέχειας για ένα Παλαιστινιακό κράτος», είπε ο Μουσταφά. «Ένα σχέδιο σαν αυτό θα μπορούσε να καταλήξει να δημιουργήσει αυτό που φοβούνταν οι Παλαιστίνιοι».

Η απαίτηση του σχεδίου Τραμπ για αφοπλισμό της Χαμάς χωρίς συγκεκριμένες εγγυήσεις για τη διαδικασία ειρήνης είναι η βασική πηγή του προβλήματος, είπε. «Τελικά, η πραγματικότητα θα είναι μια κατάσταση αδιεξόδου», δήλωσε.