Γάζα: Τα σημάδια βασανιστήριων στις σορούς των Παλαιστίνιων και ο “Γολγοθάς” για την ταυτοποίησή τους

Οι σοροί Παλαιστινίων στα νοσοκομεία της Γάζας, μαρτυρούν τη φρίκη του πολέμου, που δεν σβήνει από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Αδιάψευστοι μάρτυρες οι γιατροί που αγωνίζονται να ταυτοποιήσουν τις σορούς των Παλαιστινίων, που επεστράφησαν από το Ισραήλ σε αντάλλαγμα για τις σορούς 13 Ισραηλινών ομήρων.

Όπως αναφέρει το BBC, τις τελευταίες έντεκα ημέρες, 195 σοροί έχουν επιστραφεί στη Γάζα και οι γιατροί, σε νοσοκομεία χωρίς καν ψυκτικούς θαλάμους για τη διατήρηση των πτωμάτων και χωρίς τη δυνατότητα ανάλυσης DNA, σχεδόν αδυνατούν να αναγνωρίσουν τις σορούς, οι περισσότερες εκ των οποίων φέρουν σημάδια βασανιστηρίων, που ελλείψει δυνατοτήτων, επίσης είναι δύσκολο να αποδειχθούν.

Φωτογραφίες που δημοσιοποιήθηκαν από τις ιατρικές αρχές της Γάζας δείχνουν ορισμένα από τα σώματα σε προχωρημένη αποσύνθεση, με πολιτικά ρούχα ή μόνο με εσώρουχα, κάποια με πολλαπλά τραύματα. Πολλά με δεμένα τα χέρια πίσω από την πλάτη, με δεμένα μάτια ή με υφάσματα τυλιγμένα γύρω από τον λαιμό.

Η ιατροδικαστική ομάδα στο νοσοκομείο Νάσερ εργάζεται σχεδόν χωρίς πόρους για να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με βασανιστήρια, κακομεταχείριση και την ταυτότητα των σορών.

Ελλείψεις και εμπόδια στην ιατροδικαστική έρευνα

Ο επικεφαλής της μονάδας, Δρ. Άχμεντ Ντιέρ, δήλωσε ότι ένας από τους μεγαλύτερους περιορισμούς είναι η έλλειψη ψυκτικών θαλάμων. Οι σοροί που φτάνουν στο νοσοκομείο χρειάζονται αρκετές ημέρες για να αποψυχθούν, καθιστώντας αδύνατη ακόμη και τη βασική ταυτοποίηση μέσω οδοντιατρικού ιστορικού — πόσο μάλλον μια ενδελεχή ιατροδικαστική εξέταση ή νεκροψία.

“Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αν περιμένουμε να αποψυχθούν, η αποσύνθεση ξεκινά αμέσως, κάτι που μας φέρνει σε αδιέξοδο, γιατί χάνουμε τη δυνατότητα να εξετάσουμε σωστά τα λείψανα” εξηγεί.

Μαρτυρίες για σημάδια βασανιστηρίων

Το BBC εξασφάλισε πρόσβαση σε δεκάδες φωτογραφίες σορών, μίλησε με οικογένειες αγνοουμένων, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις ισραηλινές στρατιωτικές και σωφρονιστικές αρχές και με τρεις ιατροδικαστές εκτός της περιοχής, μεταξύ των οποίων και έναν ειδικό στα βασανιστήρια.

Ο Δρ. Αλάα αλ-Άσταλ, μέλος της ιατροδικαστικής ομάδας στο νοσοκομείο Νάσερ, δήλωσε ότι ορισμένοι σοροί φέρουν “σημάδια βασανιστηρίων”, όπως μώλωπες και σημάδια δεσίματος στους καρπούς και στους αστραγάλους.

“Υπήρξαν περιπτώσεις, όπου το δέσιμο ήταν τόσο σφιχτό που είχε προκαλέσει διακοπή στην κυκλοφορία του αίματος στα χέρια, προκαλώντας βλάβες στους ιστούς”, είπε.

“Ακόμη και γύρω από τα μάτια, όταν αφαιρέθηκαν οι επίδεσμοι, υπήρχαν βαθιές αυλακώσεις, ενδεικτικό της πίεσης που ασκήθηκε” συγκλονίζει,

“Σε μία περίπτωση υπήρχε αυλάκωση γύρω από τον λαιμό”, είπε. “Για να διαπιστώσουμε αν ο θάνατος προήλθε από απαγχονισμό ή στραγγαλισμό, θα έπρεπε να γίνει νεκροψία — αλλά το σώμα ήταν παγωμένο και δεν ήταν εφικτό κάτι τέτοιο”.

Στοιχεία για βίαιο ξυλοδαρμό και αντιδράσεις από το Ισραήλ

Ο Σάμεχ Γιασίν Χάμαντ, μέλος της επιτροπής της κυβέρνησης της Χαμάς που παραλαμβάνει τις σορούς, δήλωσε ότι υπήρχαν σημάδια από μώλωπες και εσωτερικές αιμορραγίες που δείχνουν ότι οι νεκροί είχαν ξυλοκοπηθεί άγρια πριν πεθάνουν. Επίσης, ορισμένοι είχαν τραύματα από μαχαίρι στο στήθος ή στο πρόσωπο.

Μερικές φωτογραφίες δείχνουν βαθιές χαρακιές ή σφιχτά δεμένα καλώδια στους καρπούς, στα χέρια και στους αστραγάλους.

Άλλα σώματα φέρουν μόνο τα σημάδια πίεσης, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαζόταν νεκροψία για να καθοριστεί αν τους έδεσαν πριν ή μετά τον θάνατο. Στο Ισραήλ, τα καλώδια μερικές φορές χρησιμοποιούνται και στη μεταφορά τον σορών.

Όταν ρωτήθηκε ο ισραηλινός στρατός για τα σημάδια στις σορούς, απάντησε ότι “λειτουργεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο”.

Όλοι οι ειδικοί, που είδαν τις σορούς συμφώνησαν ότι ορισμένα σημάδια εγείρουν ερωτήματα, αλλά χωρίς νεκροψίες δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για κακομεταχείριση ή βασανιστήρια.

“Μια διεθνής ιατροδικαστική κρίση”

“Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι μια διεθνής ιατροδικαστική κρίση”, είπε ο Μάικλ Πόλαναν, ιατροδικαστής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. “Με βάση τέτοιες εικόνες, είναι επιτακτική η ανάγκη για πλήρεις ιατροδικαστικές νεκροψίες. Πρέπει να μάθουμε την αλήθεια για το πώς επήλθαν οι θάνατοι — και ο μόνος τρόπος να τη μάθουμε είναι οι νεκροψίες”.

Ωστόσο, ακόμη και με περιορισμένα δεδομένα, οι γιατροί του νοσοκομείου Νάσερ λένε ότι το γεγονός πως τα χέρια ήταν δεμένα πίσω από το σώμα, μαζί με τα σημάδια στα άκρα, υποδηλώνει βασανιστήρια. “Όταν κάποιος είναι γυμνός, με τα χέρια δεμένα πίσω του και ορατά σημάδια πίεσης στους καρπούς και στους αστραγάλους, αυτό δείχνει ότι πέθανε έτσι”, είπε ο Δρ. Ντιέρ. “Αυτό αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου”.

Κακομεταχείριση κρατουμένων και σιωπή των αρχών

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις εκτεταμένης κακοποίησης κρατουμένων — ακόμη και αμάχων — υπό ισραηλινή κράτηση, τους μήνες μετά την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023, ιδιαίτερα στη στρατιωτική εγκατάσταση Σντε Τεϊμάν.

“Τουλάχιστον τους πρώτους οκτώ μήνες του πολέμου, οι κρατούμενοι από τη Γάζα είχαν τα χέρια τους δεμένα πίσω από την πλάτη και καλυμμένα τα μάτια τους 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, για μήνες”, δήλωσε ο Νάτζι Αμπάς, επικεφαλής του προγράμματος κρατουμένων της ισραηλινής οργάνωσης Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (PHRI).

“Ξέρουμε ότι πολλοί ανέπτυξαν σοβαρές μολύνσεις στο δέρμα, στα χέρια και στα πόδια λόγω αυτου”.

Μαρτυρίες από πρώην εργαζόμενους στη Σντε Τεϊμάν επιβεβαιώνουν ότι οι κρατούμενοι ήταν δεμένοι στα χέρια και στα πόδια — ακόμη και κατά τη διάρκεια ιατρικών πράξεων, όπως εγχειρήσεις.

Πολλοί από τους κρατούμενους κρατούνται ως “παράνομοι μαχητές”, χωρίς απαγγελία κατηγοριών.

Αγώνας για ταυτοποίηση των νεκρών

Ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα για τους γιατρούς του νοσοκομείου Νάσερ είναι να καθορίσουν ποιοι από τους νεκρούς ήταν μαχητές της Χαμάς, ποιοι άμαχοι και ποιοι κρατούμενοι που πέθαναν υπό ισραηλινή κράτηση.

Ορισμένες σοροί επιστράφηκαν με κορδέλες της Χαμάς ή στρατιωτικά άρβυλα, αλλά οι περισσότεροι νεκροί είναι γυμνοί ή με πολιτικά ρούχα, καθιστώντας δύσκολη την αναγνώριση και την αξιολόγηση πιθανών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι φωτογραφίες που είδε το BBC δείχνουν κυρίως γυμνά ή αποσυντεθειμένα σώματα. Ένα από αυτά, με πολιτικά ρούχα και αθλητικά παπούτσια, φέρει δύο σφαίρες στην πλάτη.

Ο Σάμεχ Γιασίν Χάμαντ δήλωσε ότι το Ισραήλ έστειλε στοιχεία ταυτότητας μόνο για έξι από τις 195 σορούς, και ότι τα πέντε ήταν λανθασμένα.

“Αφού τα σώματα κρατήθηκαν από τις ισραηλινές αρχές, προφανώς διαθέτουν πλήρη δεδομένα γι’ αυτά”, είπε ο Δρ. Ντιέρ. “Όμως δεν μας τα κοινοποίησαν μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Μας στάλθηκαν προφίλ DNA για περίπου τα μισά, αλλά χωρίς καμία πληροφορία για τις ημερομηνίες ή τις συνθήκες θανάτου”.

Ο ισραηλινός στρατός υποστήριξε ότι “όλες οι σοροί που επιστράφηκαν είναι μαχητές” και ότι το δέσιμο ήταν για τη μεταφορά τους.

Η εκπρόσωπος του πρωθυπουργικού γραφείου, Σος Μπεντροσιάν, χαρακτήρισε τις αναφορές για κακομεταχείριση “προσπάθεια δαιμονοποίησης του Ισραήλ”.

“Είναι δύσκολο να θάβεις μια σορό που δεν ξέρεις σε ποιον ανήκει”

Καθώς οι οικογένειες των αγνοουμένων συγκεντρώνονται στις πύλες του νοσοκομείου, ο Δρ. Ντιέρ και το προσωπικό του βρίσκονται υπό τεράστια πίεση να αναγνωρίσουν τους νεκρούς και να δώσουν απαντήσεις.

Μέχρι στιγμής, μόνο περίπου 50 σώματα έχουν ταυτοποιηθεί — κυρίως μέσω βασικών στοιχείων όπως ύψος, ηλικία και προϋπάρχοντα τραύματα. Άλλα 54 έχουν ταφεί χωρίς ταυτότητα λόγω έλλειψης χώρου στη μονάδα.

Πολλές οικογένειες αγνοουμένων παρευρέθηκαν στις ταφές των ανώνυμων, μήπως ανάμεσά τους βρίσκεται ο δικός τους άνθρωπος.

“Ειλικρινά, είναι πολύ δύσκολο να θάψεις ένα σώμα όταν δεν ξέρεις αν είναι το σωστό”, είπε ο Ράμι αλ-Φαράα, που ακόμη ψάχνει τον ξάδερφό του.

“Αν υπήρχε (τεστ DNA), θα ξέραμε πού είναι”, είπε η Χουουάιντα Χάμαντ, που ψάχνει τον ανιψιό της. “Η αδερφή μου θα ήξερε αν αυτός που θάβουμε είναι πραγματικά ο γιος της ή όχι”».

Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του Ντόναλντ Τραμπ έφερε λίγη ανακούφιση στη Γάζα, αλλά ελάχιστη παρηγοριά στις οικογένειες των αγνοουμένων — που μένουν να θάβουν ένα σώμα στη θέση ενός αδελφού, συζύγου ή γιου.