Γιατί η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ είναι πιο σοβαρή απ’ ό,τι νομίζεις;

Οι τίτλοι ειδήσεων των διεθνών ΜΜΕ έχουν γεμίσει από χθες (26/12) με ένα το όνομα ενός de facto κράτους της Αφρικής, τη Σομαλιλάνδη, καθώς ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ανακοίνωσε την επίσημη αναγνώριση του «ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους» της Σομαλιλάνδης.

Όμως, αν εξαιρέσουμε τους πηχυαίους τίτλους αλλά και τα δημοσιεύματα -χιουμοριστικά και μη- που κυκλοφορούν σε ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μία χώρα που μέχρι χθες οι περισσότερες/οι δεν ήξεραν ότι υπήρχε, έχει σημασία να εμβαθύνουμε στο αν και πώς αυτή η κίνηση από πλευράς Ισραήλ μπορεί να επηρεάσει το Παλαιστινιακό.

Συγκεκριμένα, η κίνηση του Νετανιάχου προκάλεσε την άμεση καταδίκη από αφρικανικά και αραβικά κράτη και ήγειρε ανησυχίες για το αν η κίνηση αποτελεί μέρος ενός φερόμενου ισραηλινού σχεδίου βίαιου εκτοπισμού Παλαιστινίων.

Μιλώντας στο Al Jazeera ο υφυπουργός Εξωτερικών της Σομαλίας, Αλί Ομάρ, απαίτησε από το Ισραήλ να ανακαλέσει την αναγνώριση της αποσχισθείσας περιοχής της Σομαλιλάνδης, καταδικάζοντας την κίνηση ως πράξη “επιθετικότητας που δεν θα γίνει ποτέ ανεκτή”. “Αυτό δεν θα είναι ποτέ αποδεκτό ή ανεκτό από την κυβέρνησή μας και τον λαό μας, που είναι ενωμένοι στην υπεράσπιση της εδαφικής μας ακεραιότητας. Η κυβέρνησή μας συμβουλεύει έντονα το κράτος του Ισραήλ να ανακαλέσει τις διχαστικές του ενέργειες και να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο”, σχολίασε ο ίδιος.

“Εκτοπισμός Παλαιστινίων”

Ο Ομάρ κατηγόρησε το Ισραήλ ότι επιδιώκει την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης για να διευκολύνει περαιτέρω τον εκτοπισμό Παλαιστινίων από τη Γάζα. “Ένας από τους παράγοντες που το παρακινούν είναι ο εκτοπισμός Παλαιστινίων από τη Γάζα“, είπε στο Al Jazeera. “Είναι ευρέως γνωστός ο στόχος του Ισραήλ για αυτό το θέμα”, σχολίασε.

Το παλαιστινιακό υπουργείο Εξωτερικών στήριξε τη Σομαλία, υπενθυμίζοντας ότι το Ισραήλ είχε προηγουμένως κατονομάσει τη Σομαλιλάνδη ως πιθανό προορισμό για βίαιο εκτοπισμό Παλαιστινίων από τη Γάζα, κάτι που χαρακτήρισε “κόκκινη γραμμή”.

Ήδη, φέτος, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ είχαν προσεγγίσει τη Σομαλιλάνδη, μεταξύ άλλων, σχετικά με την αποδοχή επανεγκατάστασης Παλαιστινίων από τη Γάζα.

Η Αίγυπτος δήλωσε την Παρασκευή ότι η ίδια και οι σύμμαχοί της “επαναβεβαίωσαν την κατηγορηματική τους απόρριψη σε οποιαδήποτε σχέδια εκτόπισης του παλαιστινιακού λαού από τη γη του”. Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι ο αναγκαστικός εκτοπισμός αποτελεί έγκλημα βάσει του διεθνούς δικαίου.

Οι αντιδράσεις από τις γείτονες χώρες

Οι κινήσεις του Ισραήλ και της Σομαλιλάνδης προκάλεσαν άμεση καταδίκη από ορισμένους γείτονές τους.

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού την Παρασκευή, το γραφείο του πρωθυπουργού της Σομαλίας εξέδωσε δήλωση χαρακτηρίζοντας την ενέργεια ως εσκεμμένη επίθεση κατά της κυριαρχίας της Σομαλίας και παράνομο βήμα, τονίζοντας ότι η Σομαλιλάνδη παραμένει αναπόσπαστο και “αδιαίρετο” τμήμα της σομαλικής επικράτειας.

Η Αίγυπτος ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι ο υπουργός Εξωτερικών της μίλησε τηλεφωνικά με τους ομολόγους του στη Σομαλία, την Τουρκία και το Τζιμπουτί και ότι “υπογράμμισαν την πλήρη απόρριψή τους σε οποιαδήποτε μονομερή μέτρα που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την κυριαρχία της Σομαλίας ή να διαβρώσουν τα θεμέλια της σταθερότητας στη χώρα“.

Ο Μαχμούντ Αλί Γιουσούφ, πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης, του διοικητικού βραχίονα του οργανισμού, δήλωσε ότι απορρίπτει κατηγορηματικά οποιαδήποτε πρωτοβουλία “που στοχεύει στην αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτητης οντότητας’. Επανέλαβε τη θέση της Ένωσης, η οποία εκπροσωπεί 55 κράτη-μέλη, ότι η Σομαλιλάνδη “παραμένει αναπόσπαστο μέρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Σομαλίας”.

Τι λέει ο Τραμπ

Ο Νετανιάχου παρουσίασε τη διπλωματική αυτή εξέλιξη στο πνεύμα των Συμφωνιών Αβραάμ και είπε ότι θα υποστηρίξει την υπόθεση της Σομαλιλάνδης στη συνάντησή του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τη Δευτέρα.

Ωστόσο, ο Τραμπ αποστασιοποιήθηκε από τον στενό του σύμμαχο Νετανιάχου στο θέμα, λέγοντας στην εφημερίδα New York Post ότι δεν θα ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισραήλ.

Ο υπουργός Δημοσίων Έργων της Σομαλίας, Αγιούμπ Ισμαήλ Γιούσουφ, χαιρέτισε τη στάση του Τραμπ, γράφοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Ευχαριστούμε για τη στήριξή σας, κύριε Πρόεδρε.»

Τα σχόλια του Τραμπ σηματοδότησαν αλλαγή σε σχέση με τον Αύγουστο, όταν είχε δηλώσει σε συνέντευξη Τύπου ότι η κυβέρνησή του εργαζόταν πάνω στο ζήτημα της Σομαλιλάνδης. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει συχνά επιτεθεί στη σομαλική κοινότητα στις ΗΠΑ και στη Σομαλία.

Οι ΗΠΑ έχουν επίσης εκφράσει απογοήτευση από τη Σομαλία, λέγοντας σε πρόσφατη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι οι σομαλικές αρχές απέτυχαν να βελτιώσουν την ασφάλεια παρά τα δισεκατομμύρια σε βοήθεια, και αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν μια δαπανηρή ειρηνευτική αποστολή.

Παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας Χαργκέισα την Παρασκευή για να γιορτάσουν αυτό που πολλοί είδαν ως το τέλος 30 ετών διπλωματικής απομόνωσης. Η ισραηλινή σημαία προβλήθηκε στο εθνικό μουσείο, καθώς οι κάτοικοι υποδέχονταν την εξέλιξη.

Η σημασία της Σομαλιλάνδης

Η Σομαλία έχει ιστορικά τεταμένες σχέσεις με το Ισραήλ, προερχόμενες από τους ιστορικούς δεσμούς του Ισραήλ με τον περιφερειακό ανταγωνιστή της, την Αιθιοπία.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Ισραήλ παρείχε στην Αιθιοπία στρατιωτική εκπαίδευση, πληροφορίες και όπλα, ενώ η Σομαλία, ευθυγραμμισμένη με αραβικά κράτη εχθρικά προς το Ισραήλ, ηττήθηκε στον Πόλεμο του Ογκαντέν το 1977 — μια ήττα που συνέβαλε στη δεκαετίες εμφύλιας αναταραχής.

Η Σομαλιλάνδη (Somaliland) είναι μια περιοχή στο Βορειοδυτικό τμήμα της Σομαλίας, στη Χερσόνησο του Κέρατος της Αφρικής, η οποία έχει ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της από το 1991. Παρά το γεγονός ότι λειτουργεί στην πράξη ως ανεξάρτητο κράτος με δική του κυβέρνηση, νόμισμα, στρατό και θεσμούς, δεν αναγνωρίζεται επίσημα από τη διεθνή κοινότητα ως κυρίαρχο κράτος.

Η Σομαλιλάνδη κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Σομαλία το 1991 μετά από διώξεις υπό τον πρώην ηγέτη Μοχάμεντ Σιάντ Μπαρέ, αλλά η Σομαλία δεν την έχει ποτέ αναγνωρίσει.

Η Σομαλιλάνδη διαθέτει:

• Σύνταγμα (εγκρίθηκε με δημοψήφισμα το 2001)
• εκλεγμένο Πρόεδρο και Κοινοβούλιο
• δικαστικό σύστημα
• δικές της δυνάμεις ασφαλείας
• δικό της νόμισμα (Somaliland shilling)

Η Σομαλιλάνδη έχει πληθυσμό λίγο πάνω από 6,2 εκατομμύρια. Το αποσχισθέν κράτος διαθέτει δημοκρατικό σύστημα με ειρηνικές μεταβιβάσεις εξουσίας, αν και η μη κερδοσκοπική οργάνωση Freedom House, με έδρα την Ουάσιγκτον, έχει επισημάνει «διάβρωση των πολιτικών δικαιωμάτων και του δημόσιου χώρου» τα τελευταία χρόνια, με δημοσιογράφους και αντιπολιτευόμενες προσωπικότητες να αντιμετωπίζουν καταστολή από τις αρχές.

Επίσης:

• δεν είναι μέλος του ΟΗΕ
• δεν αναγνωρίζεται επισήμως από την Αφρικανική Ένωση
• η Σομαλία θεωρεί τη Σομαλιλάνδη μέρος της επικράτειάς της

Η Σομαλιλάνδη βρέχεται βόρεια από τον Κόλπο του Άντεν και συνορεύει με Τζιμπουτί στα βορειοδυτικά, με Αιθιοπία στα δυτικά και νότια και με τη Σομαλία στα ανατολικά.

Στις αρχές του μήνα, η Ισραηλινή υφυπουργός Εξωτερικών Σάρεν Χάσκελ αποκάλυψε ότι υπήρξε επικοινωνία με την κυβέρνηση της Σομαλίας σχετικά με κοινές ανησυχίες για την επιρροή των Χούθι στην περιοχή.

Ωστόσο, ο Ομάρ, ο υφυπουργός Εξωτερικών της Σομαλίας, διέψευσε κατηγορηματικά οποιουσδήποτε δεσμούς με το Ισραήλ, δηλώνοντας ότι η θέση της χώρας για τις ισραηλινές πολιτικές παραμένει αμετάβλητη.