Guardian: Αμερικανικές εταιρείες “θέλουν να πλουτίσουν” από την ανοικοδόμηση της Γάζας

Στελέχη από το εσωτερικό της κυβέρνησης Τραμπ και Ρεπουμπλικανοί επιχειρηματίες με ισχυρές διασυνδέσεις ανταγωνίζονται για να κυριαρχήσουν στα επικείμενα συμβόλαια ανθρωπιστικής βοήθειας και ανασυγκρότησης στη διαλυμένη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με πηγές και έγγραφα που εξέτασε ο Guardian.

Με τα τρία τέταρτα των δομών της Γάζας να έχουν υποστεί ζημιές ή να έχουν καταστραφεί έπειτα από δύο χρόνια ισραηλινών πληγμάτων, η ανοικοδόμηση που πρόκειται να ακολουθήσει –και την οποία τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν στα 70 δισ. δολάρια– η ανοικοδόμηση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πλούσιο “έπαθλο” για εταιρείες που ειδικεύονται στις κατασκευές, τις κατεδαφίσεις, τις μεταφορές και τα logistics.

Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη τρόπος να συνάπτονται μακροπρόθεσμες συμβάσεις για την ανασυγκρότηση ή την ανθρωπιστική βοήθεια: ένα Συμβούλιο Ειρήνης, υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, εγκρίθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη για τη διαχείριση του εδάφους, αλλά δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία. Επιπλέον, η εντολή του νέου Κέντρου Συντονισμού Πολιτικών και Στρατιωτικών είναι περιορισμένη.

Παράλληλα με αυτές τις επίσημες προσπάθειες, ο Λευκός Οίκος έχει συστήσει τη δική του ομάδα εργασίας για τη Γάζα, με επικεφαλής τους Τζάρεντ Κούσνερ, Στιβ Γουίτκοφ και Άριε Λάιτστοουν.

Ο Guardian έμαθε ότι δύο πρώην αξιωματούχοι του Doge ηγούνται των συζητήσεων της ομάδας σχετικά με την ανθρωπιστική βοήθεια και τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Γάζας ενώ φέρεται να έχουν κυκλοφορήσει παρουσιάσεις (slide decks) με λεπτομερή σχέδια για επιχειρήσεις logistics.

Αμερικανικές εταιρείες συγκεντρώνονται για να μοιραστούν τα πιθανά κέρδη. Σύμφωνα με πληροφορίες τoυ Guardian, ένας από τους υποψηφίους είναι η Gothams LLC, μία εργολαβική εταιρεία η οποία κέρδισε συμβόλαιο 33 εκατ. δολαρίων για να βοηθήσει στη λειτουργία του διαβόητου κέντρου κράτησης στη νότια Φλόριντα γνωστό ως «Alligator Alcatraz».

Έγγραφα και πηγές με γνώση του θέματος αναφέρουν ότι ο ανάδοχος είχε «εσωτερική πληροφόρηση» για να εξασφαλίσει την πιο προσοδοφόρα σύμβαση που είχε ποτέ. Ωστόσο, σε συνέντευξη την Παρασκευή, μετά από ερωτήσεις του Guardian, ο ιδρυτής της εταιρείας, Ματ Μίχελσεν, δήλωσε ότι επανεξέτασε τη συμμετοχή της εταιρείας του και αποσύρεται, επικαλούμενος λόγους ασφαλείας.

Ο Έντι Βάσκες, εκπρόσωπος της ομάδας εργασίας του Λευκού Οίκου για τη Γάζα, δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με τη διαδικασία που έχει αναλάβει ο Λευκός Οίκος. Σε email του ανέφερε ότι αυτό το θέμα «αποκαλύπτει μια θεμελιώδη άγνοια για το πώς λειτουργεί η ομάδα της Γάζας και για την τρέχουσα κατάσταση. Βρισκόμαστε στα πρώιμα στάδια σχεδιασμού και πολλές ιδέες και προτάσεις συζητούνται αυτή τη στιγμή, χωρίς να έχουν ληφθεί τελικές αποφάσεις».

Την ίδια ώρα, πηγές αναφέρουν ότι εργολάβοι μεταβαίνουν στην περιοχή για να συναντηθούν με επιδραστικούς Αμερικανούς αξιωματούχους και πιθανούς επιχειρηματικούς εταίρους πριν από τις γιορτές.

«Όλοι προσπαθούν να πάρουν ένα κομμάτι από αυτό», είπε ένας εργολάβος που γνωρίζει τη διαδικασία. «Οι άνθρωποι το αντιμετωπίζουν σαν ένα ακόμη Ιράκ ή Αφγανιστάν. Και προσπαθούν να πλουτίσουν από αυτό».

1,7 δισ. δολάρια για έναν “κύριο ανάδοχο”

Τον Νοέμβριο, τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν το σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα.

Ενώ ο Τραμπ και ο Κούσνερ έχουν οραματιστεί πολυτελή θέρετρα, το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας επιθυμεί να δει τη Γάζα να ανοικοδομείται ως ένα βιώσιμο μέρος για τους 2,1 εκατομμύρια Παλαιστίνιους κατοίκους της. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ συνεχίζει να ελέγχει το μισό της Λωρίδας της Γάζας και έχει δηλώσει ότι θα απαγορεύσει την ανοικοδόμηση στο τμήμα που εποπτεύεται από τη Χαμάς έως ότου η οργάνωση αφοπλιστεί.

Δύο πρώην αξιωματούχοι του Doge πήγαν στην περιοχή καθώς ο σχεδιασμός για τη μεταπολεμική Γάζα εντάθηκε το φθινόπωρο. Ο ένας ήταν ο Τζος Γκρούενμπαουμ, διορισμένος στη Γενική Διοίκηση Υπηρεσιών των ΗΠΑ (GSA), ο οποίος τώρα υπηρετεί ως ανώτερος σύμβουλος της ομάδας εργασίας για τη Γάζα. Ο άλλος ήταν ο Άνταμ Χόφμαν, 25 ετών, απόφοιτος του Πρίνστον, ο οποίος εντάχθηκε στις προσπάθειες του Έλον Μασκ στο Doge τον περασμένο Μάρτιο. Δύο άτομα που έχουν συνεργαστεί άμεσα με τον νεαρό σύμβουλο λένε ότι ο Χόφμαν έχει εξελιχθεί σε κινητήρια δύναμη των νεότερων σχεδίων.

«Ό,τι λένε αυτοί οι τύποι θα γίνει», είπε άτομο που γνωρίζει τη διαδικασία. «Αυτή είναι τουλάχιστον η αντίληψη που έχει καλλιεργηθεί».

Τρεις πηγές που γνωρίζουν τη διαδικασία λένε ότι ο Χόφμαν ζητά ιδέες για ένα νέο σύστημα logistics στη Γάζα. Ο Guardian εξέτασε ένα έγγραφο, το οποίο –σύμφωνα με τις πηγές– κυκλοφόρησε από τον Χόφμαν και περιγράφει μια νέα «Αρχιτεκτονική Συστήματος Εφοδιασμού της Γάζας».

Χαρακτηρισμένο ως «Ευαίσθητο αλλά μη Διαβαθμισμένο», το έγγραφο του Χόφμαν προβλέπει έναν «Κύριο Ανάδοχο» (Master Contractor) που θα προμηθεύει τη Γάζα με 600 φορτία ανθρωπιστικών και εμπορικών φορτηγών την ημέρα. Προτείνει την επιβολή τέλους 2.000 δολαρίων για κάθε ανθρωπιστικό φορτίο και 12.000 δολαρίων για τα εμπορικά φορτηγά.

Λειτουργώντας ως φορέας αδειοδότησης, ο εργολάβος θα μπορούσε να «αποκομίσει δίκαιη απόδοση» από ανθρωπιστικούς και εμπορικούς πελάτες που εισέρχονται στη Γάζα. Αν ο “κύριος ανάδοχος” λειτουργήσει σύμφωνα με το σχέδιο, ο Guardian εκτιμά ότι θα μπορούσε να αποκομίσει ακαθάριστα έσοδα 1,7 δισ. δολαρίων ετησίως μόνο από τα τέλη μεταφοράς.

Η μεταφορά με φορτηγά θα είναι καθοριστικής σημασίας για οποιαδήποτε προσπάθεια ανοικοδόμησης στη Γάζα. Πριν από τον πόλεμο, περίπου 500 φορτηγά εισέρχονταν καθημερινά στον θύλακα, παρέχοντας κρίσιμες εισαγωγές σε έναν πληθυσμό που ζει εδώ και δεκαετίες υπό τον στρατιωτικό αποκλεισμό του Ισραήλ.

Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ έχει επιβάλει αποκλεισμό στη Γάζα, περιορίζοντας την πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως τρόφιμα, καύσιμα και οικοδομικά υλικά. Αν και η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο προέβλεπε την είσοδο 600 φορτηγών βοήθειας την ημέρα, το Ισραήλ έχει περιορίσει την είσοδο σε μέσο όρο μόλις 140 φορτηγών ημερησίως.

Ιστορικά, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν συμμετάσχει στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε ολόκληρη τη Γάζα – στο παρελθόν παρείχαν βασικά αγαθά, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη σε πάνω από το 80% των κατοίκων της.

Δεν είναι σαφές ποιο ρόλο θα έχουν στο μέλλον τα Ηνωμένα Έθνη ή άλλοι ανθρωπιστικοί φορείς. Οι ισραηλινές αρχές ελέγχουν τις άδειες πρόσβασης για όλες τις ομάδες που δραστηριοποιούνται στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων των εργολάβων που “μάχονται” για πιθανή μελλοντική συνεργασία με το Συμβούλιο Ειρήνης.

Ο Άμεντ Χαν, Αμερικανός φιλάνθρωπος που διευθύνει το Ίδρυμα Amed Khan και παραδίδει φάρμακα στη Γάζα, δήλωσε ότι ο σχεδιασμός της ανοικοδόμησης είναι εσφαλμένος και γελοίος. «Κανένας από αυτούς τους ανθρώπους δεν είναι ανθρωπιστής ούτε έχει υπόβαθρο στην ανθρωπιστική βοήθεια. Είναι ένα μάτσο ανοησίες», είπε. «Δεν υπάρχει αύξηση φαρμάκων, δεν υπάρχει αύξηση ιατρικού εξοπλισμού».

Ο Guardian εξέτασε επίσης μια πρόταση της εταιρείας Gothams, υπογεγραμμένη από τον οικονομικό της διευθυντή και απευθυνόμενη στο Συμβούλιο Ειρήνης. «Σε απάντηση στα αιτήματα για την υποβολή πρότασης προς το μελλοντικό Συμβούλιο Ειρήνης», έγραφε η Gothams, προσέφερε ένα «πλήρως ολοκληρωμένο ανθρωπιστικό σύστημα logistics για την υποστήριξη επιχειρήσεων βοήθειας μεγάλης κλίμακας προς τη Γάζα».

Τρεις πηγές λένε ότι η Gothams φαινόταν να είναι το επικρατέστερο φαβορί για τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και ότι είχε αρχίσει να εξασφαλίζει προμηθευτές και υπεργολάβους.

Ο Μίχελσεν, ιδρυτής της εταιρείας, είναι πολιτικά διασυνδεδεμένος Ρεπουμπλικανός που έχει δωρίσει εκτενώς στον Γκρεγκ Άμποτ και στον κυβερνήτη της Φλόριντα, Ρον ΝτεΣάντις.

Μετά από μια ποικιλόμορφη επαγγελματική πορεία που τον έφερε σε επαφή με τη Lady Gaga, τον 50 Cent και αρκετούς μεγιστάνες της Σίλικον Βάλεϊ –συμπεριλαμβανομένων στελεχών της Meta και της Palantir– ο Μίχελσεν στράφηκε στον τομέα της αντιμετώπισης καταστροφών, ιδρύοντας τη Gothams το 2019.

Η εταιρεία γνώρισε εντυπωσιακή άνοδο τα τελευταία χρόνια χάρη σε γενναιόδωρα κυβερνητικά συμβόλαια. Έλαβε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε κρατική χρηματοδότηση για τη διαχείριση προγραμμάτων Covid-19 κατά την πανδημία, καθώς και για την παροχή logistics στη ραγδαία αναπτυσσόμενη βιομηχανία των κρατικών κέντρων κράτησης.

Το 2022, το Texas Observer ανέφερε ότι ο Μίχελσεν δώρισε 250.000 δολάρια στην προεκλογική εκστρατεία του Άμποτ – την ίδια χρονιά που το Τέξας ανέθεσε στη Gothams σύμβαση ύψους 43 εκατ. δολαρίων.

Ο Μίχελσεν δήλωσε ότι δώρισε στον Άμποτ επειδή του αρέσει: «Υποστηρίζω τον Άμποτ».

Είπε στον Guardian την Παρασκευή ότι περιορίζεται στο τι μπορεί να πει σχετικά με τα σχέδια για τη Γάζα και αρνήθηκε να συζητήσει για τον Χόφμαν, τον Γκρούενμπαουμ ή τη διαδικασία. «Έχω συμφωνήσει να μη μοιραστώ τίποτα για την κυβέρνηση», είπε.

Ο Μίχελσεν ανέφερε πάντως ότι τα σχέδια είχαν αλλάξει δραστικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αυξανόμενα σε κλίμακα. «Η αρχική υπόθεση έχει αλλάξει», είπε. «Αυτό το πράγμα έχει αλλάξει μαζικά».

Στη συνέντευξή του, ο Μίκελσεν είπε ότι οι ερωτήσεις του Guardian τον ώθησαν να αποσυρθεί από την προσπάθεια ανάληψης συμβολαίων στη Γάζα. «Οι ερωτήσεις σας με έχουν πραγματικά ταρακουνήσει», είπε. Δήλωσε ότι μόλις είχε πάρει την απόφαση και ότι ενημέρωνε τον Guardian πριν καν το προσωπικό της Gothams. Εξέφρασε ανησυχίες για την αρνητική δημοσιότητα, αλλά και για πιθανούς κινδύνους ασφάλειας αν προχωρούσε.

«Η Gothams δεν θα συμμετάσχει», είπε. «Τους εύχομαι καλή τύχη».

Ο Μίχελσεν υποσχέθηκε πάντως ότι, αν αλλάξει ξανά γνώμη, θα ενημερώσει τον Guardian.