H πρώτη “καρατόμηση” στη FED: Ο Τραμπ απέπεμψε τη Λίζα Κουκ

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα ότι απέπεμψε τη διοικητή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) Λίζα Κουκ, σύμφωνα με επιστολή που της απηύθυνε και δημοσίευσε ο ίδιος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης — η πρώτη φορά στην ιστορία των 111 χρόνων της κεντρικής τράπεζας που πρόεδρος απολύει μέλος του διοικητικού συμβουλίου της.

Η άνευ προηγουμένου αυτή κίνηση συνιστά σημαντική κλιμάκωση στη σύγκρουση του προέδρου με τη Fed, την οποία έχει κατηγορήσει ότι καθυστέρησε υπερβολικά να μειώσει τα επιτόκια.

Η Κουκ έχει πρόσφατα δεχθεί πυρά από τον Τραμπ και μέλη της κυβέρνησής του, οι οποίοι την κατηγορούν για εμπλοκή σε υποτιθέμενη απάτη στεγαστικών δανείων. Το υπουργείο Δικαιοσύνης δήλωσε ότι σκοπεύει να ερευνήσει τις καταγγελίες αυτές, που προήλθαν αρχικά από τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Στεγαστικών Δανείων, Μπιλ Παλτ.

Η Κουκ δεν έχει κατηγορηθεί για κανένα αδίκημα.

«Ο πρόεδρος Τραμπ ισχυρίστηκε ότι με απέλυσε “για σπουδαίο λόγο”, όταν δεν υπάρχει κανένας τέτοιος λόγος κατά τον νόμο και δεν έχει την εξουσία να το κάνει», ανέφερε η ίδια σε δήλωσή της, την οποία οι δικηγόροι της κοινοποίησαν στο CNN το βράδυ της Δευτέρας. «Δεν πρόκειται να παραιτηθώ. Θα συνεχίσω να επιτελώ τα καθήκοντά μου προς όφελος της αμερικανικής οικονομίας, όπως κάνω από το 2022».

Δεν είναι σαφές εάν ο Τραμπ έχει νομική αρμοδιότητα να απομακρύνει την Κουκ λόγω αυτών των κατηγοριών. Ο νόμος προβλέπει ότι ο πρόεδρος μπορεί να αποπέμψει μέλος του διοικητικού συμβουλίου μόνο «για σπουδαίο λόγο» – χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται ρητά τι σημαίνει αυτό.

Στην επιστολή του προς την Κουκ, ο Τραμπ έγραψε: «Κατέληξα ότι υπάρχει επαρκής λόγος για την απομάκρυνσή σας από τη θέση σας».

«Λαμβάνοντας υπόψη την παραπλανητική και ενδεχομένως εγκληματική σας συμπεριφορά σε χρηματοοικονομική υπόθεση… δεν μπορώ να έχω εμπιστοσύνη στην ακεραιότητά σας. Στην καλύτερη περίπτωση, η υπό εξέταση συμπεριφορά φανερώνει βαριά αμέλεια σε οικονομικές συναλλαγές, που θέτει εν αμφιβόλω την επάρκεια και την αξιοπιστία σας ως εποπτικού παράγοντα», πρόσθεσε ο Τραμπ στην επιστολή του.

«Το υπουργείο Δικαιοσύνης δεν έχει ξεκινήσει καμία δίωξη, δεν της έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Οπότε, προς το παρόν, η επίκληση σπουδαίου λόγου είναι αμφίβολη», δήλωσε στο CNN ο πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας Σαν Γου, τονίζοντας ότι «σίγουρα το ζήτημα θα φτάσει στα δικαστήρια».

Η Κουκ, την οποία διόρισε το 2022 ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, είναι η πρώτη μαύρη γυναίκα που υπηρέτησε ποτέ στο διοικητικό συμβούλιο της Fed.

Αν και η αποπομπή αναμένεται να αμφισβητηθεί στα δικαστήρια, ακόμη και στο Ανώτατο Δικαστήριο, η ενέργεια του Τραμπ βάζει την κεντρική τράπεζα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου σε αχαρτογράφητα νερά.

Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές αν η Κουκ θα πρέπει να εγκαταλείψει αμέσως το συμβούλιο της Fed και, αν ναι, αν ο Τραμπ θα έχει τη δυνατότητα να προτείνει αντικαταστάτη. Ο δικηγόρος της, Άμπε Ντέιβιντ Λόουελ, δήλωσε στο CNN: «Θα προβούμε σε κάθε αναγκαία ενέργεια για να αποτρέψουμε αυτήν την παράνομη απόπειρα».

Η επόμενη συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής της Fed είναι προγραμματισμένη για τις 16 και 17 Σεπτεμβρίου.

Την περασμένη εβδομάδα, η Κουκ είχε δηλώσει ότι δεν προτίθεται να εξαναγκαστεί σε παραίτηση:

«Δεν σκοπεύω να παραιτηθώ λόγω κάποιων ερωτημάτων που τέθηκαν σε ένα tweet. Σκοπεύω όμως να απαντήσω σοβαρά σε οποιαδήποτε νόμιμα ερωτήματα σχετικά με το οικονομικό μου παρελθόν και να παράσχω ακριβή στοιχεία», τόνισε.

Κινδυνεύει η ανεξαρτησία της Fed

Η Fed έχει σχεδιαστεί ώστε να λειτουργεί ανεξάρτητα από την πολιτική εξουσία, προκειμένου να βασίζει τις αποφάσεις της σε οικονομικά δεδομένα και όχι σε πολιτικές σκοπιμότητες, επιδιώκοντας τον διπλό της στόχο: συγκράτηση του πληθωρισμού και στήριξη της απασχόλησης.

Οι πολιτικοί συχνά προτιμούν χαμηλότερα επιτόκια για να ενισχύσουν τις αγορές και να διευκολύνουν τον δανεισμό, κινήσεις δημοφιλείς στους ψηφοφόρους. Όμως η υπερβολική μείωση των επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις, ενώ η διατήρησή τους πολύ ψηλά μπορεί να περιορίσει υπερβολικά την κατανάλωση και την απασχόληση, πλήττοντας την οικονομία.

Καμία κεντρική τράπεζα δεν παίρνει πάντα τις σωστές αποφάσεις. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι οι οικονομίες με ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες έχουν καλύτερες επιδόσεις, με χαμηλότερο πληθωρισμό.

Αν η ενέργεια αυτή πλήξει την οικονομική αξιοπιστία των ΗΠΑ, αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία όπως οι μετοχές και το δολάριο μπορεί να δεχθούν ισχυρές πιέσεις, αναγκάζοντας τους επενδυτές να απαιτήσουν υψηλότερα ασφάλιστρα για να δανείσουν τη χώρα.

«Η μεγάλη εικόνα είναι δυστυχώς απλή: η Fed είναι φτιαγμένη για να μένει ανεξάρτητη από την πολιτική, για πολύ σοβαρούς λόγους», δήλωσε στο CNN ο Άλαν Μπλίντερ, πρώην αντιπρόεδρος της Fed. «Ο Τραμπ προσπαθεί να τερματίσει αυτή την ανεξαρτησία και να την καταστήσει όργανο της κυβέρνησής του, κάτι που θα είναι καταστροφικό για τη νομισματική πολιτική αν συμβεί».

Η γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν, κορυφαίο στέλεχος των Δημοκρατικών στην Επιτροπή Τραπεζών της Γερουσίας, χαρακτήρισε την απόπειρα του Τραμπ «αυταρχική αρπαγή εξουσίας που παραβιάζει κατάφωρα τον νόμο για τη Fed και πρέπει να ανατραπεί δικαστικά».

Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Τραμπ τη Δευτέρα, ο δείκτης του δολαρίου υποχώρησε κατά 0,3%. Ο δείκτης αυτός μετρά τη δύναμη του αμερικανικού νομίσματος έναντι ενός καλαθιού διεθνών νομισμάτων.

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης των αμερικανικών μετοχών σημείωσαν επίσης πτώση μετά από μια ανοδική ημέρα. Τα futures του Dow υποχώρησαν κατά 100 μονάδες ή 0,2%, του S&P 500 κατά 0,3%, ενώ του Nasdaq 100 κατά 0,5%.

Η τιμή του χρυσού, που θεωρείται ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους αβεβαιότητας, ενισχύθηκε κατά 0,45%.