Η Ρωσία ιδρύει “σχολές blogger” για να δείξει τη “ρόδινη ζωή” στη Μαριούπολη

Τρία χρόνια μετά την κατάληψη της Μαριούπολης, έπειτα από μια σκληρή πολιορκία 86 ημερών, η Ρωσία αλλάζει τακτική για να διατηρήσει τον έλεγχο στην ουκρανική πόλη και λιμάνι της χώρας: ποντάρει σε social media influencers.

Έρευνα του CNN αποκαλύπτει πως κάτοικοι της κατεχόμενης πόλης, μεταξύ αυτών και μαθητές, εκπαιδεύονται σε νέα προγράμματα ψηφιακών μέσων και “σχολές blogger” που έχουν στενές σχέσεις με το ρωσικό κράτος.

Αν και οι συγκεκριμένοι δημιουργοί περιεχομένου καθώς και η εμβέλειά τους ωχριούν σε σύγκριση με τους διάσημους influencers, ειδικοί επισημαίνουν πως το Κρεμλίνο χρειάζεται “τοπικές φωνές” για να προωθήσει αποτελεσματικά την εικόνα μιας κανονικότητας υπό τη ρωσική κατοχή.

“Δείτε τι συμβαίνει στη Μαριούπολη“, λέει ο Πάβελ Καρμπόφσκι (Pavel Karbovsky), καθηγητής σε μια από αυτές τις σχολές σε πρόσφατο βίντεο στο TikTok όπου δείχνει την ανέγερση νέων πολυκατοικιών. “Περιμένετε, χτίζουν, δεν γκρεμίζουν… αυτή είναι η Μαριούπολη, η ρωσική μας πόλη!“.

Ο Καρμπόφσκι συγκαταλέγεται μεταξύ ενός αυξανόμενου αριθμού δημιουργών περιεχομένου που προβάλλουν μια εικόνα “ανάπτυξης” και “αναγέννησης” σε πόλεις και χωριά των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών που η Ρωσία προσάρτησε παράνομα το 2022 – το Ντονέτσκ, το Λουχάνσκ, τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια.

Ο ίδιος φυσικά δήλωσε ότι δεν λειτουργεί ως προπαγανδιστής, αλλά πως η αποστολή του είναι “να δείξει την αλήθεια” για τη ζωή στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές, δήλωσε στο CNN σε μια συνέντευξη με βίντεο από το Ντονέτσκ.

Τον Ιανουάριο, ο Καρμκόφσκι ήταν μεταξύ μιας ομάδας influencers που κλήθηκαν να συναντηθούν με τον Ντενίς Πουσίλιν, τον υποστηριζόμενο από τη Ρωσία ηγέτη της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (DPR). Ο Πουσίλιν σε ανακοίνωσή του στο Telegram τόνισε πως στηρίζεται στην ομάδα για να διαδώσει το μήνυμα ότι η ανατολική περιοχή του Ντονμπάς “αναβιώνει”.

“Μας ενώνει η τεράστια επιθυμία να αναστηθεί και να αναγεννηθεί το Ντονμπάς. Οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν όσο το δυνατόν περισσότερα για το μεγάλο έργο που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη”, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το CNN ανέλυσε πάνω από δώδεκα προφίλ τοπικών influencers που προωθούν το σχέδιο ρωσοποίησης της Μόσχας στη Μαριούπολη, μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιοι είναι ανοιχτά φιλορωσικοί και ρίχνουν ευθύνες στην Ουκρανία για τα δεινά της περιοχής, ενώ άλλοι παρουσιάζονται ως απολιτίκ. Παρά το σχετικά μικρό κοινό τους – από 3.000 έως 36.000 ακολούθους στο TikTok – τα βίντεό τους με περιεχόμενο που εστιάζει στην ανοικοδόμηση της πόλης, συγκεντρώνουν εκατοντάδες χιλιάδες προβολές.

Ωστόσο, στα βίντεό τους λείπει πλήρως το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο πίσω από την ανάγκη ανασυγκρότησης.

Η πολιορκία της Μαριούπολης, που παλαιότερα ήταν εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο, ήταν μια από τις πιο φονικές και καταστροφικές μάχες από την έναρξη της πλήρους ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία πριν από πάνω από τρία χρόνια.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, το 90% των κατοικιών στη Μαριούπολη υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν ολοσχερώς από τις ρωσικές επιθέσεις, ενώ περίπου 350.000 από τους περίπου 430.000 κατοίκους της πόλης πριν τον πόλεμο αναγκάστηκαν να φύγουν. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε πρόσφατη συνέντευξη υποστήριξε πως εκτιμάται ότι 20.000 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους, αριθμός όμως που είναι αδύνατον να επιβεβαιωθεί. Ουκρανικές αρχές κατηγορούν τη Μόσχα ότι προσπαθεί να καλύψει τα στοιχεία για θύματα αμάχων, ισχυρισμός που το Κρεμλίνο αρνείται κατηγορηματικά.

Καθώς η αναγέννηση της Μαριούπολης είναι σαφές ότι συνεχίζεται, η ανάλυση δορυφορικών εικόνων από το CNN, συνεντεύξεις με κατοίκους και βίντεο που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ότι το μέγεθος της καταστροφής παραμένει τεράστιο. Πολλοί που έχασαν τα σπίτια τους το 2022 δεν έχουν επανενταχθεί ενώ και η ποιότητα των νέων κατοικιών είναι συχνά ανεπαρκής.

Οι κάτοικοι λένε ότι οι ρωσικές αρχές κατάσχουν επίσης σπίτια από Ουκρανούς που εγκατέλειψαν την πόλη για να τα δώσουν σε άλλους.

“Έχουν δημιουργήσει ένα είδος εικόνας Ποτέμκιν… Αλλά οι άνθρωποι δεν ζουν εκεί, σε πολλά σπίτια, δεν κατοικεί κανείς”, δήλωσε ένας κάτοικος της Μαριούπολης, αναφερόμενος στα ψεύτικα χωριά που έχτισε ο Γκριγκόρι Ποτέμκιν στη Ρωσία του 18ου αιώνα για να εντυπωσιάσει τη Μεγάλη Αικατερίνη. Ο ίδιος μίλησε στο CNN ανώνυμα, από φόβο για αντίποινα.

Εκπαιδεύοντας “νέες φωνές”

Τον Σεπτέμβριο, μια οργάνωση με την ονομασία “Donbass Media Centre” (DMC) εγκαινίασε στη Μαριούπολη τη δική του “σχολή blogger”. Στους σπουδαστές της προσφέρει δωρεάν μαθήματα διάρκειας δύο εβδομάδων που έχουν σχεδιαστεί για να δώσουν στους επίδοξους influencers μια τεχνική βάση σε δεξιότητες όπως η κινηματογράφηση και το μοντάζ, καθώς και μια κατανόηση του πώς να αποκτήσουν δημοτικότητα και να βγάλουν χρήματα στο διαδίκτυο

Παρόμοια μαθήματα είχαν ήδη πραγματοποιηθεί σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, ενώ ακολούθησε άλλη μια σχολή στη Μελιτόπολη, σε ρωσικά κατεχόμενη περιοχή της Ζαπορίζια. Ο Πάβελ Καρμπόφσκι ήταν ένας από τους εκπαιδευτές.

“Ξέρω πώς να μαζεύω προβολές και να δημιουργώ περιεχόμενο, γι’ αυτό με κάλεσαν να διδάξω σε παιδιά ηλικίας 16 έως 22 ετών”, δήλωσε ο ίδιος στο CNN. Ούτε ο Καρμπόφσκι ούτε η υπεύθυνη της σχολής θέλησαν να αποκαλύψουν ποιος χρηματοδοτεί το πρόγραμμα, ωστόσο φαίνεται πως έχει την έμμεση στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης.

Ο Καρμπόφσκι δήλωσε ότι οι στόχοι του DMC δεν είναι πολιτικοί. “Η DMC δεν έχει κανέναν τέτοιο στόχο να δημιουργήσει κάποιου είδους προπαγανδιστές – με κανένα τρόπο. Δεν το χρειαζόμαστε αυτό”, δήλωσε. “Θέλουμε οι άνθρωποι να μπορούν να μοιράζονται τις διαφορετικές απόψεις τους σχετικά με το τι συμβαίνει στην DPR (Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ) και στην LPR (Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ) και σε άλλες περιοχές”.

Τον ίδιο μήνα που το “Donbass Media Centre” άνοιξε τη “σχολή blogger” στη Μαριούπολη, απόφοιτοι ενός ρωσικού κυβερνητικού προγράμματος με την ονομασία “The New Media Workshop” εγκαινίασαν στη Μαριούπολη ένα νέο media center, το οποίο διδάσκει σε μαθητές ηλικίας 14 έως 17 ετών φωτογραφία, βιντεοσκόπηση και “πώς να δουλεύουν στα κοινωνικά δίκτυα”. Το δωρεάν πρόγραμμα χρηματοδοτείται εν μέρει από επιχορήγηση του ρωσικού προεδρικού γραφείου, αξίας περίπου 12.000 δολαρίων και οι συμμετέχοντες καλούνται να προβάλλουν τη θετική εικόνα της Μαριούπολης.

“Ανυπομονούμε να υποδεχτούμε ταλαντούχα παιδιά, ώστε μαζί να μιλήσουμε για τη ζωή της αγαπημένης μας πόλης”, αναφέρει ανάρτηση στο Telegram τον Οκτώβριο από το νέο μέσο. Σε άλλη ανάρτηση, ένας συμμετέχων παίρνει συνέντευξη από παιδιά σχετικά με το πώς έχει αλλάξει η Μαριούπολη. “Έχει γίνει πολύ πιο ενδιαφέρουσα, πιο πολύχρωμη“, λέει ένα μικρό κορίτσι. “Αναπτύσσεται γρήγορα”, προσθέτει η φίλη της.

Τον Μάρτιο, η Rutube – η ρωσική εναλλακτική του YouTube, που ανήκει στον όμιλο Gazprom-Media – ανακοίνωσε τη δημιουργία “στούντιο” σε πόλεις και κωμοπόλεις των τεσσάρων παράνομα προσαρτημένων περιοχών, συμπεριλαμβανομένης και της Μαριούπολης. Εκεί, δημιουργοί περιεχομένου θα έχουν πρόσβαση σε σύγχρονο εξοπλισμό και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η πρωτοβουλία εντάσσεται σε κοινό σχέδιο με την Ρωσική Στρατιωτική Ιστορική Εταιρεία, που ίδρυσε ο Πούτιν με προεδρικό διάταγμα το 2012, με στόχο την “αντιμετώπιση των προσπαθειών διαστρέβλωσης” της ρωσικής ιστορίας.

“Ο κόσμος χρειάζεται τώρα την αλήθεια για τη ζωή των νέων Ρώσων πολιτών που έχουν περάσει πολλά… αλλά επέλεξαν να μιλούν, να σκέφτονται και να ονειρεύονται στα ρωσικά”, ανέφερε ένας από τους διοργανωτές σε δελτίο Τύπου.

Ο ειδικός στις υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας και την κρατική παρακολούθηση στο διαδίκτυο, Αντρέι Σολντάτοφ, τονίζει πως δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος κατευθύνει αυτές τις προσπάθειες. “Είναι σε κορυφαίο επίπεδο, δεν αποφασίζεται σε περιφερειακό επίπεδο ή από τις διοικήσεις των κατεχόμενων εδαφών. Όλα περνούν από το Κρεμλίνο”, δήλωσε χαρακτηριστικά στο CNN.