Η Σουηδία “εξάγει” κρατούμενους σε φυλακές της Εσθονίας

Η Σουηδία απομακρύνεται από την πολιτική του σωφρονισμού των ανθρώπων που διαπράττουν εγκλήματα και στρέφεται προς ένα αμερικανικού τύπου μοντέλο μαζικού εγκλεισμού, σύμφωνα με ειδικούς, καθώς η χώρα ετοιμάζεται να νοικιάσει θέσεις σε εσθονικές φυλακές για να στεγάσει τον ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό των κρατουμένων της.

Η εξαγωγή κρατουμένων στο εξωτερικό είναι μία μόνο από τις πολλές νέες πολιτικές που αποσκοπούν στην αλλαγή κατεύθυνσης του σουηδικού ποινικού συστήματος, την ώρα που η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη βία των συμμοριών ενώ οι φυλακές προειδοποιούν ότι γεμίζουν ασφυκτικά.

Συμφωνία Σουηδίας – Εσθονίας για 600 κρατούμενους

Την περασμένη εβδομάδα, το υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στην Kriminalvården (την αρμόδια σουηδική υπηρεσία φυλακών και επιτήρησης αποφυλακισμένων) να «προβεί στις απαραίτητες προετοιμασίες» για το σχέδιο με την Εσθονία.

Στο πλαίσιο συμφωνίας που υπεγράφη μεταξύ Στοκχόλμης και Ταλίν τον Ιούνιο, αναμένεται να διατεθούν έως και 600 θέσεις κράτησης στη βαλτική χώρα.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Kriminalvården, ο πληθυσμός των φυλακών στη Σουηδία ενδέχεται — στο πιο ακραίο σενάριο — να αυξηθεί από 7.800 φέτος σε 41.000 έως το 2034, ως αποτέλεσμα των αυστηρότερων ποινικών πολιτικών που προωθούνται από την ακροδεξιά.

Όπως σημειώνει ο Guardian, πρόκειται για ριζική στροφή για μια χώρα που επί δεκαετίες υπερηφανευόταν για το σωφρονιστικό της μοντέλο, το οποίο βασιζόταν στην αποκατάσταση και την κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων.

Η Σουηδία δεν είναι προετοιμασμένη για τόσο μεγάλη αύξηση των καταδικασμένων σε ποινές φυλάκισης, εν μέσω ενός άνευ προηγουμένου κύματος βίας που συνδέεται με τη δράση των συμμοριών.

Ο γενικός γραμματέας της σωφρονιστικής υπηρεσίας, Joakim Righammar, έχει δηλώσει ότι οι σουηδικές φυλακές βρίσκονται σε «κατάσταση κρίσης» λόγω υπερπληθυσμού.

Ανησυχία για τις εξοντωτικές ποινές σε ανηλίκους – Πιέζει η ακροδεξιά

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί ο αριθμός των παιδιών που αντιμετωπίζουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης: τα τελευταία χρόνια, η αλλαγή στην προσέγγιση έχει οδηγήσει σε περιπτώσεις όπου παιδιά μόλις 15 ετών καταδικάζονται σε ποινές δέκα ετών ή και περισσότερο.

Η κυβέρνηση, η οποία στηρίζεται στη στήριξη των ακροδεξιών Sweden Democrats, εξετάζει πρόταση για μείωση του ορίου ποινικής ευθύνης από τα 15 στα 14 έτη σε περιπτώσεις σοβαρών εγκλημάτων.

Το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, οι Σοσιαλδημοκράτες, έχουν δηλώσει ότι θα στηρίξουν αυτή την κίνηση, ενώ το ακροδεξιό κόμμα ζητά να μειωθεί ακόμη περισσότερο — στα 13 έτη.

Για πρώτη φορά, το 2026, η κυβέρνηση σχεδιάζει να εισαγάγει ειδικές «φυλακές νέων» αντί των υφιστάμενων κλειστών δομών φροντίδας ανηλίκων, όπου οι ποινές σήμερα δεν ξεπερνούν τα τέσσερα έτη.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Gunnar Strömmer, χαρακτήρισε τη συμφωνία με την Εσθονία ως «σημαντικό βήμα για την ανακούφιση της πίεσης» που δέχεται η σωφρονιστική υπηρεσία της χώρας.

«Για να λειτουργήσει στην πράξη, απαιτείται προσεκτική προετοιμασία», είπε, τονίζοντας πως είναι κρίσιμο να διασφαλιστούν ζητήματα ασφάλειας, νομικής βεβαιότητας και συνεργασίας με τις εσθονικές αρχές πριν τεθεί σε εφαρμογή η συμφωνία.

Ωστόσο, άλλοι υποστηρίζουν ότι η κίνηση αυτή είναι σταγόνα στον ωκεανό. «Αν μιλάμε για 40.000 κρατούμενους, τότε τα 600 κελιά δεν αλλάζουν την κατάσταση», σημείωσε η Emelí Lönnqvist, ερευνήτρια εγκληματολογικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.

Η Lönnqvist υποστηρίζει ότι η Σουηδία εγκαταλείπει την πίστη της στην αποκατάσταση και προχωρά σε ποινικοποίηση με έμφαση στον εγκλεισμό. Κατηγόρησε τόσο την κυβέρνηση όσο και τους Σοσιαλδημοκράτες ότι υποχωρούν στις πιέσεις της ακροδεξιάς.

«Είναι πραγματικά τρομακτικό το γεγονός ότι όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς σοβαρό δημόσιο διάλογο», είπε. «Μιλάμε για μαζική φυλάκιση, όπως στις ΗΠΑ, και γνωρίζουμε ότι αυτό δεν λειτουργεί. Το αντίθετο: τα κάνει όλα χειρότερα.»

Πρόσθεσε: «Η έννοια της σταθερότητας και της ανθρώπινης, ορθολογικής προσέγγισης στην ποινική πολιτική έχει πια εξαφανιστεί από τη Σουηδία.»

Οι νέοι χρησιμοποιούνται από τις συμμορίες ως αναλώσιμοι

Ο Olle Jonasson, πάστορας στη Στοκχόλμη που συνομιλεί συχνά με ανήλικους κρατούμενους, ακόμα και 15χρονους που κατηγορούνται για βαριά εγκλήματα όπως δολοφονίες, τονίζει ότι η πολιτική εστιάζει υπερβολικά στην τιμωρία ευάλωτων ανθρώπων αντί για την αποκατάσταση.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τα περισσότερα παιδιά που συναντά δεν έχουν εγκληματική ταυτότητα, αλλά χρησιμοποιούνται από τις συμμορίες σαν «αναλώσιμα εργαλεία», ενώ οι πραγματικοί ηθικοί αυτουργοί της βίας παραμένουν στο εξωτερικό, ατιμώρητοι.

«Δεν λέω ότι δεν πρέπει να υπάρχουν συνέπειες — φυσικά και έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα και χρειάζονται θεραπεία», ανέφερε. «Αλλά πρέπει να απομακρυνθούμε από αυτήν την τιμωρητική λογική και να τους δώσουμε μια νέα ευκαιρία.» Η κοινωνία, πρόσθεσε, «πατάει πάνω στον πιο αδύναμο κρίκο.»

Η πρόταση να σταλούν κρατούμενοι στην Εσθονία — 300 μίλια μακριά, πέρα από τη Βαλτική — πρέπει ακόμη να εγκριθεί από τα κοινοβούλια και των δύο χωρών. Ωστόσο, το σουηδικό υπουργείο Δικαιοσύνης αναμένει ότι η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ μέχρι το καλοκαίρι του 2026.

Το υπουργείο αρνείται ότι η κυβέρνηση εγκαταλείπει τον σωφρονισμό υπέρ της μαζικής φυλάκισης, επικαλούμενο έργα πρόληψης που έχουν υλοποιηθεί.