Ιράν: Ο Χαμενεΐ αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής του
Διαβάζεται σε 7'
Σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση βρίσκεται ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χομενεΐ, μετά τα χτυπήματα από Ισραήλ και ΗΠΑ. Τι αναφέρει ανάλυση του CNN για τις επόμενες κινήσεις του
- 01 Ιουλίου 2025 22:04
Αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη πρόκληση στις τέσσερις δεκαετίες στο τιμόνι του Ιράν, βρίσκεται ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, μετά τις επιθέσεις που δέχτηκε η χώρα του από το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN, οι επόμενες αποφάσεις του Χαμενεΐ μπορεί να έχουν καθοριστική σημασία για το Ιράν και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ωστόσο, το κόστος των χτυπημάτων είναι μεγάλο και περιορίζει τις επιλογές του.
Η έκταση των ζημιών που υπέστη το καθεστώς Χαμενεΐ από τα χτυπήματα παραμένει αβέβαιη, ωστόσο το πλήγμα στην «καρδιά» της εξουσίας του είναι μεγάλο. Οι Φρουροί της Επανάστασης έχουν χάσει μία σειρά από σημαντικούς διοικητές, οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ενώ επιστήμονες που ηγούνταν του πυρηνικού προγράμματος εξοντώθηκαν.
Οι περιφερειακές ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν είχαν ήδη δεχτεί σοβαρά πλήγματα από τις ισραηλινές επιθέσεις, ενώ δισεκατομμύρια που είχαν δαπανηθεί για το πυρηνικό πρόγραμμα χάθηκαν μέσα σε μόλις 12 ημέρες, προκαλώντας ένα ακόμη μεγάλο οικονομικό πλήγμα σε μια ήδη προβληματική οικονομία, εν μέσω κυρώσεων και αυξανόμενου πληθωρισμού.
Η ένταση των ισραηλινών επιθέσεων ήταν τέτοια που ο Χαμενεΐ πραγματοποίησε τις ομιλίες του κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης από άγνωστη τοποθεσία, αποδεικνύοντας την ανησυχία του για την προσωπική του ασφάλεια. Δεν παρευρέθηκε στην κηδεία των στρατηγών και πυρηνικών επιστημόνων που εκτελέστηκαν, ενώ πέρασαν αρκετές ημέρες μετά την εκεχειρία πριν στείλει μήνυμα στον ιρανικό λαό.
«Αυτός ο πρόεδρος (Ντόναλντ Τραμπ) αποκάλυψε την αλήθεια – ξεκαθάρισε ότι οι Αμερικανοί θα είναι ικανοποιημένοι μόνο με την πλήρη παράδοση του Ιράν, και τίποτα λιγότερο», δήλωσε ο Χαμενεΐ, ενώ, όπως ήταν αναμενόμενο, κήρυξε νίκη κατά του Ισραήλ και των ΗΠΑ, προκαλώντας την αυστηρή αντίδραση του Τραμπ.
«Κοίτα, είσαι ένας άνθρωπος με μεγάλη πίστη, ένας άνθρωπος που έχει σεβασμό στη χώρα του», είπε ο Τραμπ. «Πρέπει να πεις την αλήθεια. Σε κτύπησαν άγρια.»
Αυτός ο ηγέτης, που άλλοτε χρησιμοποιούσε πολιτικούς και οικονομικούς ελιγμούς για να εξασφαλίσει την επιβίωση του καθεστώτος του, κυβερνά τώρα ένα κράτος που διαβρώνεται από τις εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις. Η αβεβαιότητα γύρω από τη διαδοχή του, η κατάσταση του πυρηνικού προγράμματος και οι ένοπλες ομάδες που υποστηρίζει σε άλλες χώρες, τον οδηγούν σε μια κρίσιμη επιλογή: να αναδομήσει το καθεστώς του ή να το ανοίξει με τρόπο που θα μπορούσε να απειλήσει την εξουσία του.
“Καμία παράδοση”
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, ο Χαμενεΐ έχει αντιμετωπίσει πλήθος προκλήσεων που διαμόρφωσαν το καθεστώς του. Κληρονόμησε μια χώρα το 1989, καταστραμμένη και απομονωμένη από τον πόλεμο με το Ιράκ, και ανέλαβε το δύσκολο έργο της αναγέννησης της κατεστραμμένης οικονομίας και κοινωνίας. Επέβαλε αυστηρή εσωτερική καταστολή, ενώ διαχειριζόταν εσωτερικές αντιπαλότητες και διεθνείς οικονομικές πιέσεις, πάντα προσπαθώντας να διατηρήσει τα επαναστατικά ιδανικά της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας.
Επέβαλε σφοδρή καταστολή εν μέσω μειούμενης λαϊκής υποστήριξης, κυρίως κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών και τις μαζικές αντιδράσεις το 2009 για εκλογική απάτη.
Ο εξόριστος ιρανικός τύπος δημιούργησε ΜΜΕ που μετέδιδαν αντικαθεστωτική προπαγάνδα, ενώ οι αποσχιστικές ομάδες διέρρεαν τα μυστικά του πυρηνικού του προγράμματος. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες φαίνεται να έχουν διεισδύσει βαθιά στο Ιράν, εκτελώντας πυρηνικούς επιστήμονες και εξαπολύοντας κυβερνοεπιθέσεις κατά της υποδομής της χώρας.
Ωστόσο, για πρώτη φορά μέχρι τώρα, η χώρα του Χαμενεΐ πλήττεται από τις πιο ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις του κόσμου, με έναν Αμερικανό πρόεδρο να αναφέρεται δημόσια στην πιθανότητα της δολοφονίας του.
Οι ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις στο Ιράν, οι οποίες ήταν εδώ και καιρό αναμενόμενες αλλά αμφισβητούμενες, σηματοδοτούν τη δεύτερη φορά από την Ιρανική Επανάσταση του 1979 που μια ξένη δύναμη επιτέθηκε άμεσα στη χώρα. Η πρώτη είχε συμβεί τη δεκαετία του 1980, με την εισβολή του Ιράκ υπό τον Σαντάμ Χουσεΐν.
Τα κύρια εξωτερικά «όπλα» του Χαμενεΐ, το προηγμένο πυρηνικό πρόγραμμα και οι ένοπλες ομάδες που περιβάλλουν το Ισραήλ, τώρα είναι παραλυμένα.
Εσωτερικά, ο Χαμενεΐ παραμένει η πιο ισχυρή φιγούρα του Ιράν, με πιστή βάση υποστηρικτών και θεσμούς που έχουν δημιουργηθεί για να προστατεύσουν την εξουσία του. Ωστόσο, με το Ιράν να ανακάμπτει από πρόσφατες επιθέσεις και τον Χαμενεΐ κρυμμένο, ο ηλικιωμένος ηγέτης ενδέχεται να εντείνει την καταστολή για να διατηρήσει τα συντηρητικά ιδανικά της επανάστασης.
«Το ιρανικό δόγμα είχε οικοδομηθεί γύρω από την προβολή δύναμης στην περιοχή και την αποτροπή αντιπάλων, αλλά το πρώτο έχει αδυνατίσει και το δεύτερο έχει αποτύχει. Αντιμέτωπο με τον ελάχιστο στόχο της επιβίωσης, το καθεστώς ζει για να παλέψει, αλλά αναμφίβολα έχει αποδυναμωθεί», δήλωσε ο Άλι Βάες, διευθυντής του Iran Project στο International Crisis Group.
Μέσα στην αναταραχή, το ιρανικό καθεστώς καλείται τώρα να αντιμετωπίσει τόσο τα εσωτερικά όσο και τα εξωτερικά προβλήματα. «Αυτό απαιτεί περισσότερη θεμελιώδη αναθεώρηση απ’ ό,τι είναι πιθανό να πιστεύει ο Χαμενεΐ», δήλωσε ο Βάες.
Αντιμέτωπος με πρωτοφανή πίεση και περιορισμένες επιλογές, ο Χαμενεΐ, ο οποίος παλαιότερα είχε εκδώσει φετβά αποκηρύσσοντας την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, ίσως να εξετάσει το ενδεχόμενο να “οπλοποιήσει” το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ως την καλύτερη επιλογή για την προστασία του. Το κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα υπαινίχθηκε την πρόθεσή του να σταματήσει τη συνεργασία με τον ΟΗΕ για τα πυρηνικά.
Η ανάπτυξη πυρηνικού όπλου θα αποτελούσε ανατροπή στην δημόσια στάση του Ιράν. Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι η επίθεση του είχε στόχο να αποτρέψει το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικού όπλου, ενώ η Τεχεράνη πάντα επέμενε ότι το πρόγραμμα είναι ειρηνικό.
“Αν ο Τραμπ είναι ειλικρινής για την επιθυμία του να καταλήξει σε συμφωνία με το Ιράν, θα πρέπει να εγκαταλείψει τον προσβλητικό και απαράδεκτο τόνο απέναντι στον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν”, δήλωσε ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών Άμπας Αραγχί.
Στην τελευταία του ομιλία, ο Χαμενεΐ παρουσίασε μια εικόνα αδιάλλακτης αντοχής, στέλνοντας μήνυμα στις ΗΠΑ και το Ισραήλ ότι η στρατιωτική δράση δεν μπορεί να καταστρέψει τη σοβαρά πληγωμένη, αλλά ακόμη οχυρωμένη δημοκρατία του Ιράν. Ωστόσο, με αβέβαιη τη διαδοχή του και την απώλεια ισχυρών μοχλών εξουσίας, καλείται να διασφαλίσει την επιβίωση της Ιρανικής Δημοκρατίας που κληρονόμησε.
