Κινδυνεύουν με τη ζωή τους οι μάχιμοι δημοσιογράφοι και στην ΕΕ;

Η άγρια δολοφονία της ρεπόρτερ Βικτόρια Μαρίνοβα στη Βουλγαρία, την περίοδο που ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς και κατάχρησης ευρωπαϊκών κονδυλίων, επανέφερε στο προσκήνιο τους θανάτους δημοσιογράφων εν ώρα καθήκοντος, αν και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις η δολοφονία της νεαρής κοπέλας είχε τελικά μάλλον σεξουαλικά και όχι επαγγελματικά κίνητρα.

Σε κάθε περίπτωση, η 30χρονη από τη Βουλγαρία προστίθεται στην μαύρη λίστα των “πεσόντων” δημοσιογράφων, η οποία φέτος εμφανίζει ανησυχητική αύξηση σε σχέση με τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η Μαρίνοβα είναι η τρίτη δημοσιογράφος που βρίσκει βίαιο θάνατο σε χώρα – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον τελευταίο χρόνο.

Daphne Caruana Galizia

Ο μόνος τρόπος για να την κάνουν να σιωπάσει ήταν αφαιρώντας τη ζωή της. Ένας εκρηκτικός μηχανισμός στο αυτοκίνητό της ήταν αρκετό για να συμβεί αυτό. Η Μαλτέζα Ντάφνε Καρουάνα Γκαλιζία, υπήρξε μια από τις πιο επιδραστικές δημοσιογράφους της εποχής μας και διεθνούς φήμης μπλόγκερ, έχοντας εργαστεί για την αποκάλυψη των Panama Papers και φέρνοντας στο φως όλες τις “βρώμικες δουλειές” των πολιτικών της χώρας της.

Διόλου τυχαία είχε χαρακτηριστεί “ένα Wikileaks από μόνη της”, ενώ το Politico την είχε ανακηρύξει μία από τις «28 προσωπικότητες που δονούν την Ευρώπη».

Στς 16 Οκτωβρίου του 2017 προκάλεσε για μία ακόμη φορά σεισμό, αυτή τη φορά με την είδηση της έκρηξης στο αυτοκίνητο που οδηγούσε. Το όχημα τυλίχθηκε στις φλόγες και εκτινάχθηκε σε χωράφι, με αποτέλεσμα η 53χρονη να χάσει τη ζωή της.

Η δημοσιογράφος είχε καταγγείλει στην αστυνομία ότι δέχεται απειλές, μετά τις αποκαλύψεις της για τον πρωθυπουργό Τζόζεφ Μουσκάτ και τη σύζυγό του, που φέρονταν να είχαν χρησιμοποιήσει μια offshore για να αποκρύψουν χρήματα που έλαβαν από τον ηγέτη του Αζερμπαϊτζάν. Τόσο οι αποκαλύψεις όσο και ο θάνατός της προκάλεσαν τεράστια πολιτική αναταραχή στην Μάλτα.

Jan Kuciak

Το Φεβρουάριο, ο 27χρονος δημοσιογράφος από τη Σλοβακία, Γιαν Κούσιακ, έπεσε νεκρός έχοντας δεχθεί δύο σφαίρες στο στήθος. Οι δολοφόνοι του αφαίρεσαν τη ζωή και από τη φίλη του, Μαρτίνα Κουσνιρόβα, πυροβολώντας την στο κεφάλι. Το ζευγάρι δέχθηκε επίθεση στο σπίτι του. Η αστυνομία αντιλήφθηκε άμεσα ότι επρόκειτο για έργο επαγγελματιών εκτελεστών.

Ο νεαρός δημοσιογράφος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα του, ερευνώντας υποθέσεις φοροδιαφυγής και διαφθοράς. Η φήμη του ξεπερνούσε τα σύνορα της χώρας του, καθώς συμμετείχε και σε μεγάλες διεθνείς έρευνες με ξένους συναδέλφους του, σε Ιταλία, Τσεχία και σε πολλές βαλκανικές χώρες.

Η δολοφονία του ζεύγους προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση και λαϊκή κατακραυγή στη Σλοβακία, καθώς ήταν ένα από τα αγριότερα εγκλήματα που απασχόλησαν την εγχώρια κοινή γνώμη. Μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις της χώρας, ενώ από ευθιξία παραιτήθηκε ο υπουργός Πολιτισμού, Μάρεκ Μάνταριτς, απολογούμενος που το έγκλημα σημειώθηκε στη διάρκεια της θητείας του.

Victoria Marinova

Η Βικτόρια Μαρίνοβα έχασε τη ζωή της τον Οκτώβριο, αφού προηγουμένως τη βίασα. Λίγο πριν η ανερχόμενη 30χρονη δημοσιογράφος είχε προκαλέσει σάλο με μία εκπομπή για απάτες στη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, με την εμπλοκή επιχειρηματιών και πολιτικών. Στην σύντομη τηλεοπτική καριέρα της, οι εκπομπές της προκαλούσαν πάντα αίσθηση, αγγίζοντας ιδιαίτερα ευαίσθητα κοινωνικά θέματα και κάνοντας μεγάλες αποκαλύψεις.

Ο συναγερμός που σήμανε πανευρωπαϊκά ήταν κάθε άλλο παρά τυχαίος. Η Βουλγαρία βρίσκεται στην 111η θέση μεταξύ 180 χωρών, μακράν η τελευταία όχι μόνο στην ΕΕ αλλά στην Ευρώπη, στην κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για την Ελευθερία του Τύπου, ενώ καταγγέλλεται συστηματικά για ένα διεφθαρμένο περιβάλλον Τύπου που πλήττει την ελευθερία της ενημέρωση.

Η δολοφονία της προκάλεσε ένταση στις σχέσεις Βρυξελλών – Σόφιας, αφού η Κομισιόν δια στόματος Ζαν Κλοντ Γιούνκερ να ζητά άμεση και πλήρη διαλεύκανση, με την κυβέρνηση Μπορίσοφ να ανταπαντά ότι αδίκως στοχοποιείται.

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ο δράστης της δολοφονίας ήταν ένας αλκοολικός και ναρκομανής νεαρός και ότι τα κίνητρά του ήταν καθαρά σεξουαλικά και δεν είχαν σχέση με τις έρευνες της ρεπόρτερ.

Σύμφωνα πάντα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, δημοσιογράφοι και ερευνητές στη Βουλγαρία βρίσκονται συχνά εκτεθειμένοι «σε πολλές μορφές πίεσης και εκφοβισμού».

Παράλληλα, κάνουν λόγο για «ολιγάρχες που ασκούν μονοπώλιο στην ενημέρωση και με αρχές που θεωρούνται ύποπτες για διαφθορά και σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα».

Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα: Ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία

Συνολικά 56 δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους εν ώρα επαγγελματικού καθήκοντος στο πρώτο 9μηνο του 2018, ξεπερνώντας ήδη τον αριθμό αυτών που είχαν χάσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περσινής χρονιάς, σύμφωνα με καταμέτρηση που έγινε από τη ΜΚΟ Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF).

“Ενώ το 2017 ήταν η λιγότερο φονική χρονιά εδώ και 14 χρόνια για το επάγγελμα των δημοσιογράφων, το 2018 ανέτρεψε αυτήν την τάση που υπήρχε για μείωση”, υπογραμμίζει η ΜΚΟ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα ερευνούν περισσότερες από δέκα περιπτώσεις θανάτων για την υπό εξέταση περίοδο.

Όπως επισημαίνει ο γενικός γραμματέας της ΜΚΟ, Κριστόφ Ντελουάρ, “Ο ανησυχητικός αριθμός των νεκρών μας υπενθυμίζει την επείγουσα ανάγκη που υπάρχει για μεγαλύτερη προστασία των δημοσιογράφων”.

Παράλληλα, η οργάνωση διατυπώνει εκ νέου το αίτημά της για διορισμό ειδικού εκπροσώπου του ΟΗΕ αρμόδιου για την προστασία των δημοσιογράφων, το οποίο στηρίζουν πολλά κράτη, όπως και “130 μέσα ενημέρωσης, οργανώσεις και συνδικάτα στον κόσμο”.

Η πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τους δημοσιογράφους

Το Αφγανιστάν είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό δημοσιογράφων που έχουν χάσει τη ζωή τους από την αρχή της χρονιάς, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι μόνο σε μία ημέρα φέτος, στις 30 Απριλίου, 10 δημοσιογράφοι έχασαν εκει τη ζωή τους. Οι εννέα από αυτούς σκοτώθηκαν σε διπλή επίθεση, μεταξύ των οποίων ο Σαχ Μαράι, επικεφαλής των φωτορεπόρτερ του AFP στην Καμπούλ, ενώ την ίδια ημέρα σκοτώθηκε και ο ανταποκριτής του BBC Άχμαντ Σαχ, ο οποίος δολοφονήθηκε από ενόπλους στο ανατολικό τμήμα του Αφγανιστάν.

Στο άλλο θερμό μέτωπο του πλανήτη, τη Συρία, αν και ο αριθμός των επαγγελματιών δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν στη ειώθηκε σε δύο από την αρχή της χρονιάς (έναντι 9 το 2017), αυτό δεν πρέπει να υποβαθμίσει, “τους αυξανόμενους κινδύνους που διατρέχουν οι Σύροι δημοσιογράφοι-πολίτες για να δώσουν τη μαρτυρία τους από τη σύγκρουση”, καθώς έξι από αυτούς, συν ένας συνεργάτης των ΜΜΕ, έχασαν τη ζωή τους από την 1η Ιανουαρίου, καταλήγει η οργάνωση.