Λευκός καπνός στην ιστορική Σύνοδο του ΝΑΤΟ για το 5% στην Άμυνα

Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ υιοθέτησαν το τελικό ανακοινωθέν της ιστορικής Συνόδου Κορυφής γύρω στις 2 μ.μ. της Τετάρτης (25/06), το οποίο δημοσιεύθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα.

«Οι σύμμαχοι δεσμεύονται να επενδύσουν το 5% του ΑΕΠ ετησίως στις βασικές αμυντικές ανάγκες, καθώς και σε δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια έως το 2035, προκειμένου να διασφαλίσουν τις ατομικές και συλλογικές μας υποχρεώσεις», αναφέρει το κείμενο σύμφωνα με το Euractiv.

Όπως αναμενόταν, οι σύμμαχοι συμφώνησαν να χωρίσουν τη δέσμευση του 5% σε δύο κατηγορίες: τουλάχιστον το 3,5% του ΑΕΠ ετησίως για τις «βασικές αμυντικές ανάγκες» έως το 2035 και έως το 1,5% του ΑΕΠ ετησίως για επενδύσεις που σχετίζονται με την άμυνα, όπως η προστασία της «κρίσιμης υποδομής», η ασφάλεια των δικτύων πληροφορικής, η ενίσχυση της πολιτικής άμυνας και η «ανάπτυξη της αμυντικής μας βιομηχανικής βάσης».

Η δήλωση ανέφερε ότι η «πορεία και η ισορροπία των δαπανών» θα εξεταστούν το 2029.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το κείμενο αναφέρεται  σε «συμμάχους» — και όχι σε «όλους τους συμμάχους» — οι οποίοι δεσμεύονται για την αυξημένη δαπάνη του 5% για τις στρατιωτικές δαπάνες. Η διατύπωση αυτή, σύμφωνα με τους New York Times, αφήνει περιθώρια ευελιξίας, και όπωφς σημειώνει αποτελεί το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού που επιτεύχθηκε μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, και του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε. «Αυτή η κρίσιμη αλλαγή αντικατοπτρίζει τη θέση μας: δεν δεσμεύονται όλοι οι σύμμαχοι από τον στόχο του 5%», ανέφερε δήλωση που εκδόθηκε από την Ισπανία πριν από τη δημοσίευση του ανακοινωθέντος.

Η τελική δήλωση της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ περιλαμβάνει γλώσσα που επαναλαμβάνει τις «διαρκείς κυρίαρχες δεσμεύσεις» των συμμάχων για την παροχή υποστήριξης στην Ουκρανία. Επιβεβαιώνει επίσης, σύμφωνα με το Euractiv, ότι η βοήθεια για «την άμυνα της Ουκρανίας και τη βιομηχανία άμυνάς της» θα λογίζεται ως στρατιωτική δαπάνη για τους στόχους δαπανών του ΝΑΤΟ.

Η δήλωση δεν αναφέρει τη «Ρωσία» σε σχέση με την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά την αναγνωρίζει ως «μακροχρόνια απειλή» για την «ευρω-ατλαντική ασφάλεια».

Στη συνέντευξη Τύπου που έκλεισε τη Σύνοδο, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, υποσχέθηκε «συνεχιζόμενη υποστήριξη» για την Ουκρανία με χρήματα και εξοπλισμό. Αν και η αναφορά στην μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στη συμμαχία απουσιάζει από το ανακοινωθέν, ο Ρούτε έκανε σαφές ότι περιλαμβάνεται στη δήλωσή του.

«Ο στόχος μας είναι να κρατήσουμε την Ουκρανία στη μάχη σήμερα, ώστε να απολαύσει μια διαρκή ειρήνη στο μέλλον», είπε. «Στεκόμαστε δίπλα στην Ουκρανία στην επιδίωξή της για ειρήνη και θα συνεχίσουμε να την υποστηρίζουμε στην αμετάκλητη πορεία της προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ».

Τραμπ: “Φανταστική” σύνοδος κορυφής, “μεγάλη επιτυχία”

Ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για μία «φανταστική» σύνοδο κορυφής, «μία μεγάλη επιτυχία».

«Υποστηρίζω το Αρθρο 5», είπε ο αμερικανός πρόεδρος.

Τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ

Οι ηγέτες από τις 32 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, βρέθηκαν στη Χάγη για την κρίσιμη συνεδρίαση εργασίας στη Σύνοδο Κορυφής στη Χάγη.

Μήνες προετοιμασίας είχαν αφιερωθεί στη συνάντηση, η οποία δομήθηκε γύρω από την ικανοποίηση του αιτήματος του Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση των στόχων στις αμυντικές δαπάνες της συμμαχίας κατά 5%.

Η αύξηση των αμυντικών δαπανών των μελών της Συμμαχίας έρχεται ως αποτέλεσμα έντονων πιέσεων του Τραμπ. Ο οποίος ήδη από την πρώτη του θητεία είχε διαμαρτυρηθεί πολλάκις κυρίως στους Ευρωπαίους Συμμάχους ότι οι χώρες της ΕΕ δεν ξόδευαν για την άμυνα, αλλά βασίζονταν στις ΗΠΑ. Τα βέλη του είχαν στραφεί ειδικά κατά της Γερμανίας και είχε συγκρουστεί με  την τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.

Το παράδοξο είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος πριν πέντε ημέρες δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να πιάσουν το στόχο του 5%, που απαιτεί από τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ. Με το επιχείρημα ότι τόσα χρόνια ήταν οι ΗΠΑ που σήκωναν το κύριο βάρος της Συμμαχίας (την οποία βέβαια αντιμετώπιζαν και ως μέσο εξυπηρέτησης των δικών τους γεωπολιτικών συμφερόντων). Και βέβαια ότι σε απόλυτα ποσά ήδη ξοδεύουν πολλά, δεδομένου του μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας. Σημειωτέον ότι οι αμυντικές δαπάνες των ΗΠΑ είναι στο 3,5% του ΑΕΠ.

Πάντως μετά τη “γκρίνια” Τραμπ, αλλά κυρίως λόγω του φόβου για τη Ρωσία, η αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% έρχεται σήμερα στη Σύνοδο, αλλά όχι χωρίς “καυγά”.

Η Ισπανία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί και ότι ο στόχος αυτός είναι «μη ρεαλιστικός». Ενώ η Σλοβακία ανέφερε ότι διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίσει πώς θα φτάσει στον στόχο μέχρι τη νέα προθεσμία του ΝΑΤΟ, το 2035. Το δε Βέλγιο προανήγγειλε ότι θα ζητήσει τη μέγιστη ευελιξία από το ΝΑΤΟ για τον στόχο του 5%.

Αντίθετα η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ήδη δεσμευτεί για αύξηση των αμυντικών τους δαπανών στο 5% του ΑΕΠ. Όμως είναι δεδομένο πλέον ότι στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ το κλίμα δεν θα είναι ομοφωνίας.

Το ισπανικό όχι της τελευταίας στιγμής προκάλεσε αντιδράσεις άλλων μελών της Συμμαχίας. Ωστόσο ο Πέδρο Σάντσεθ αγωνιά περισσότερο για τις αντιδράσεις των κυβερνητικών εταίρων του στο ενδεχόμενο περικοπής κοινωνικών κονδυλίων ώστε να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες της Ισπανίας. Η οποία ούτως η άλλως ξοδεύει το μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ της σε εξοπλισμούς από κάθε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ (μόλις 1,28%).

Η δε Σλοβακία πιάνει το σημερινό στόχο του 2%, αλλά σε αντίθεση με άλλα κράτη της ανατολικής Ευρώπης δεν υποστηρίζει ενθέρμως την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Και είναι προφανές ότι εάν μία χώρα πετύχει κάποιου είδους εξαίρεση ή ευελιξία για το 5%, θα αρχίσουν και άλλες χώρες να ζητούν το ίδιο ή να δέχονται οι κυβερνήσεις τους πιέσεις από την αντιπολίτευση να πράξουν το ίδιο. Συζήτηση η οποία θα συμπαρασύρει βέβαια και την Ελλάδα.

Ο αναβαθμισμένος ρόλος του Ερντογάν στην Σύνοδο

Ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα όμως έχει ο ρόλος του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος διεκδικεί επίσης ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στη Σύνοδο, ως “διαμεσολαβητής” μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, αλλά και μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Ο κ. Ερντογάν, ο οποίος αργά χθες το βράδυ συναντήθηκε επί 45 λεπτά με τον Τραμπ και συζήτησε για αμυντικά deal 100 δισ δολαρίων, μάλιστα νωρίτερα χθες δήλωσε ότι σχεδιάζει νέα προσπάθεια διαπραγματεύσεων Ρωσίας- Ουκρανίας, χαιρέτισε την κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ- Ιράν, εξέφρασε την επιθυμία να φιλοξενήσει στην Τουρκία τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ το 2026 και ζήτησε να αρθούν άνευ όρων οι περιορισμοί του αμυντικού εμπορίου μεταξύ των Συμμάχων χωρών.

Το τελευταίο μήνυμα αφορούσε τις ΗΠΑ, καθώς η Άγκυρα επιδιώκει την επανένταξη της στο πρόγραμμα των F35 με την υπόσχεση ότι θα χρησιμοποιεί τους S400 “με ελεγχόμενο τρόπο”. Ο Ερντογάν θέλει επίσης την ένταξη τουρκικών εταιρειών όπως η Baykar στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.

Σημειωτέον δε ότι κράτη- μέλη της ΕΕ βλέπουν την Τουρκία, τη χώρα με το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, ως μία “εύκολη λύση” για την ευρωπαϊκή άμυνα, παρά τις προειδοποιήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να εκχωρεί σε τρίτους ρόλο στην ασφάλεια της.