Λέων ΙΔʼ: Από το Σικάγο στο ανώτερο θρησκευτικό αξίωμα – Ποιος είναι ο νέος Πάπας

Τέσσερις ψηφοφορίες, τεράστια αναμονή και η θέαση του λευκού καπνού από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ανακοίνωσε την εκλογή του Καρδινάλιου Ρόμπερτ Πρέβοστ ως νέου Πάπα, διαδόχου του Φραγκίσκου, ο Λέων ο 14ος. 

Ο 69χρονος Αμερικανός έχει καταγωγή από το Σικάγο κι έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στην Λατινική Αμερική. Ο Ρόμπερτ Πρέβοστ διαδέχεται τον Φραγκίσκο και, ακριβώς όπως κι εκείνος πριν 12 χρόνια που ήταν ο πρώτος Αργεντίνος ποντίφικας, γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που εκλέγεται στον ανώτατο θρόνο του Βατικανού.

Η εκλογή του σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την Εκκλησία, προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον και δημιουργώντας νέες προσδοκίες για τη μελλοντική κατεύθυνση του Παπισμού.

Ο Πρέβοστ, που εδώ και χρόνια ηγείται του Δικαστηρίου για τους Επισκόπους του Βατικανού, αναλαμβάνει τώρα το ανώτερο θρησκευτικό αξίωμα του κόσμου. Ως επικεφαλής του Δικαστηρίου για τους Επισκόπους, είχε τη σημαντική ευθύνη της επιλογής νέων επισκόπων και είχε εμπλακεί στις διαδικασίες αναδιοργάνωσης του Βατικανού.

Η εμπειρία του στην ηγεσία και στην διαχείριση εκκλησιαστικών υποθέσεων τον καθιστά έτοιμο να αναλάβει τον ρόλο του Πάπα, αν και η εκλογή του δεν έπαψε να προκαλεί συζητήσεις και εικασίες γύρω από τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στην ηγεσία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Ο δύσκολος δρόμος μέχρι την κορυφή

Η πορεία του Ρόμπερτ Πρέβοστ μέχρι την κορυφή της Εκκλησίας δεν ήταν εύκολη. Μετά την εκλογή του ως καρδινάλιου, ανέλαβε μια σειρά από σημαντικά καθήκοντα, ειδικά στο Περού, όπου υπηρέτησε ως ιεραπόστολος για πολλά χρόνια πριν αναγορευτεί σε αρχιεπίσκοπο.

Θεωρείται εξοικειωμένος με τις θρησκευτικές και κοινωνικές προκλήσεις της Λατινικής Αμερικής και θεωρείται ηγετική μορφή στην εκκλησιαστική μεταρρύθμιση της περιοχής.

Πολλοί θεωρούν τον Πρέβοστ έναν μεταρρυθμιστή, και η εκλογή του φέρνει μαζί της μια σειρά από ελπίδες και προσδοκίες για την κατεύθυνση της Εκκλησίας στο μέλλον. Οι κοινωνικές προκλήσεις που μαστίζουν την εποχή, όπως η φτώχεια, οι ανισότητες και η περιθωριοποίηση, είναι θέματα που ο Πρέβοστ έχει χειριστεί σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Παράλληλα, η στήριξή του σε κοινωνικά και ηθικά ζητήματα, όπως η ανάγκη για περισσότερη συμπόνια προς τους φτωχούς και τις μειονότητες, ενισχύει την εικόνα του ως ενός σύγχρονου ηγέτη που δεν φοβάται να προτείνει αλλαγές μέσα στην Εκκλησία.

Ο Πατέρας Μαρξ Ρ. Φράνσις, ο οποίος υπήρξε συμφοιτητής του Πρέβοστ και επικεφαλής των Βιατοριανών στην Αμερική, είχε δηλώσει πως ο Πρέβοστ έχει όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να ηγηθεί της Εκκλησίας στην εποχή μας.

“Είναι ήρεμος, εξαιρετικά έξυπνος και γεμάτος συμπόνια. Δεν είναι επιδεικτικός, αλλά γνωρίζει πώς να καθοδηγεί με αποτελεσματικότητα και διαύγεια”, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο Πατέρας Φράνσις.

Οι υποστηρικτές του Πρέβοστ πιστεύουν πως η ηγεσία του θα φέρει μια νέα εποχή στην Εκκλησία, με τον ίδιο να εστιάζει στις βασικές αρχές του Παπισμού, ενώ παράλληλα να προσπαθεί να απαντήσει στις σύγχρονες προκλήσεις. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η προστασία των περιθωριοποιημένων και η ανάγκη για εκκλησιαστική μεταρρύθμιση είναι μερικά από τα βασικά σημεία που διαμορφώνουν το όραμά του.

Η εκλογή του Πρέβοστ δεν έχει μόνο θρησκευτική σημασία. Ακριβώς επειδή έγινε ο πρώτος Αμερικανός που εκλέγεται Πάπας, έχει έντονη πολιτική και κοινωνική χροιά, καθώς αυτή η εκλογή ανατρέπει το παραδοσιακό πρότυπο των Παπών, που μέχρι και πριν τον Φραγκίσκο, προέρχονταν κυρίως από την Ευρώπη.

Αναμένονται επίσης αντιδράσεις από παραδοσιακούς κύκλους της Εκκλησίας, καθώς ο Ρόμπερτ Πρέβοστ έχει αναδειχθεί ως υποστηρικτής της αλλαγής.

Πάντως, δεν είναι βέβαιο αν θα επιδείξει την ίδια ανοχή απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, καθώς σε ομιλία του το 2012 είχε εκφράσει ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ και η δυτική κουλτούρα «καλλιεργούν συμπάθεια για πρακτικές αντίθετες προς το Ευαγγέλιο», κάνοντας αναφορά στον «ομοφυλοφιλικό τρόπο ζωής» και τις «εναλλακτικές οικογένειες».

Κατηγορίες από το συντηρητικό στρατόπεδο

Ως ένας από τους πιο αυθεντικούς υποψηφίους της “Βεργκολιανής” πτέρυγας, ο Ρόμπερτ Πρέβοστ απολαμβάνει την υποστήριξη των καρδιναλίων από τη Λατινική Αμερική και τη Βόρεια Αμερική. Ωστόσο, η στενή του σχέση με τον Πάπα Φραγκίσκο τον έχει εκθέσει σε επιθέσεις από το συντηρητικό στρατόπεδο.

Η ισπανική ιστοσελίδα Infovaticana.com έχει επανεκκινήσει ένα φάκελο που τον κατηγορεί για συγκάλυψη υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης από ιερείς με τους οποίους συνεργάστηκε στο παρελθόν, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Περού.

Ιδιαίτερα αναφέρονται δύο ιερείς από το Σικάγο, οι οποίοι καταδικάστηκαν για παιδική κακοποίηση τη δεκαετία του ’80 και ’90, αλλά παρέμειναν ενεργοί για χρόνια χωρίς εσωτερικές ποινές μέσα στην τάξη τους. Ο ένας από τους δύο ζούσε κοντά στον Ρόμπερτ Πρέβοστ για αρκετό καιρό.

Η Επισκοπή του Σικάγου ανέλαβε αργότερα την ευθύνη, προσφέροντας επίσημη συγνώμη και διακανονισμό ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Στα τέλη του 2023, δύο εξειδικευμένοι δικηγόροι κατέθεσαν αγωγές κατά του Πρέβοστ και του Καρδιναλίου Κούπιτς για τον φερόμενο ρόλο τους στη συγκάλυψη αυτών των εγκλημάτων. Ο Πρέβοστ αρνείται σθεναρά όλες τις κατηγορίες.

Τα “αγκάθια” της διαδοχής

Δεδομένα ωστόσο, όσο “φανταχτερά” κι αν μοιάζουν τα διαδικαστικά, η διαδικασία εκλογής, αλλά και ο βίος του Πάπα, δεν είναι όλα… ρόδινα. Με την εκλογή του, ο Ρόμπερτ Πρέβοστ θα κληθεί να διαχειριστεί μια σειρά από σημαντικές προκλήσεις που αφορούν όχι μόνο την ίδια την Εκκλησία, αλλά και τη θέση της στο σύγχρονο κόσμο.

Όπως προαναφέρθηκε, η κρισιμότερη ίσως πρόκληση για τον Ρόμπερτ Πρέβοστ θα είναι να διατηρήσει τη συνέχεια των έργων του Πάπα Φραγκίσκου, του οποίου η μεταρρυθμιστική πορεία ήταν επικεντρωμένη σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, συμπόνιας για τους φτωχούς και περιθωριοποιημένους, και ενσωμάτωσης της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο. Ο Πρέβοστ, ως πιστός υποστηρικτής των μεταρρυθμίσεων αυτών, θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η Εκκλησία δεν θα απομακρυνθεί από την πορεία αυτή, ενώ ταυτόχρονα να εξισορροπήσει τις αντιδράσεις από τους συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας που μπορεί να αντιδράσουν στις αλλαγές.

Μια άλλη σημαντική πρόκληση για τον Πρέβοστ θα είναι η οικονομική κατάσταση του Βατικανού. Παρά τις προσπάθειες του Πάπα Φραγκίσκου για μεγαλύτερη διαφάνεια και έλεγχο στα οικονομικά, το Βατικανό συνεχίζει να αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω της κακοδιαχείρισης του παρελθόντος και των κατηγοριών που σχετίζονται με το τραπεζικό ίδρυμα του Βατικανού (IOR). Ο Πρέβοστ θα πρέπει να εντείνει τις μεταρρυθμίσεις και να διασφαλίσει την οικονομική σταθερότητα του Βατικανού, ενώ θα χρειαστεί να επανενεργοποιήσει την εμπιστοσύνη των πιστών και των διεθνών παρατηρητών για τη διαχείριση των πόρων.

Η κοινωνική δικαιοσύνη και η ενίσχυση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, που έχουν αποτελέσει κεντρική αξία για τον Πάπα Φραγκίσκο, θα παραμείνουν βασική πρόκληση και για τον Ρόμπερτ Πρέβοστ. Η Εκκλησία καλείται να ασχοληθεί με τις συνεχείς ανισότητες και τις κοινωνικές κρίσεις, ενώ η παγκόσμια οικονομία, οι περιβαλλοντικές κρίσεις και η μετανάστευση απαιτούν μια Εκκλησία που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες. Ο νεοεκλεγείς Πάπας, με την εμπειρία του από την Λατινική Αμερική και τις φτωχές περιοχές του Περού, είναι σε θέση να κατανοήσει αυτές τις προκλήσεις, αλλά θα χρειαστεί να ενισχύσει τη θέση της Εκκλησίας ως προασπιστή των κοινωνικά αδικημένων.

Ένα ακόμη κρίσιμο σημείο που ο Λέων 14ος θα πρέπει να διαχειριστεί είναι οι αντιφάσεις μέσα στην Εκκλησία, ειδικά όσον αφορά τις σχέσεις της με τα πιο παραδοσιακά και συντηρητικά στοιχεία. Το έργο του Πάπα Φραγκίσκου δεν έπαψε ποτέ να προκαλεί αντιδράσεις, και ο Πρέβοστ, αν και θεωρείται μεταρρυθμιστής, θα πρέπει να διατηρήσει μια ισχυρή ηγετική παρουσία που να ενσωματώνει διαφορετικές απόψεις, χωρίς να αποξενώνει ή να απομονώνει άλλες φωνές εντός της Εκκλησίας.

Επιπλέον, η διαχείριση των εξωτερικών σχέσεων του Βατικανού, κυρίως σε σχέση με άλλες θρησκείες και πολιτικά συστήματα, αποτελεί επίσης μια σημαντική πρόκληση. Ο Πρέβοστ θα πρέπει να εργαστεί για τη διατήρηση των καλών σχέσεων με την Ορθοδοξία, το Ισλάμ και άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, καθώς και να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες πολιτικές πιέσεις και τις θρησκευτικές διαιρέσεις που εμφανίζονται σε πολλές περιοχές του κόσμου.

Ο σημαντικά μειωμένος αριθμός των πιστών και η αυξανόμενη απομάκρυνση των νέων από την Εκκλησία είναι ακόμη μια πρόκληση για τον Πρέβοστ. Θα πρέπει να αναζητήσει νέες στρατηγικές για να επαναφέρει την Εκκλησία στον κόσμο των νέων, ενισχύοντας τη σύνδεση της Εκκλησίας με την κοινωνία, μέσω της εκπαίδευσης, της κοινωνικής πρόνοιας και του διαλόγου με την κοινωνία.