Λος Άντζελες: Όταν ο στρατός βγαίνει στο δρόμο – Από το “Long, Hot Summer” στον Τραμπ

Εκτός ελέγχου παραμένει η κατάσταση στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ, όπου συνεχίζονται οι κινητοποιήσεις με αφορμή το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ για την μεταναστευτική πολιτική. Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στις 6 Ιουνίου 2025, όταν πράκτορες της ICE πραγματοποίησαν εφόδους σε διάφορες περιοχές του Λος Άντζελες, οδηγώντας σε συλλήψεις δεκάδων ατόμων.

Οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν σε περιοχές όπως το Paramount και το Compton, όπου σημειώθηκαν συγκρούσεις με τις ομοσπονδιακές δυνάμεις. Ορισμένοι διαδηλωτές πέταξαν αντικείμενα στους αστυνομικούς, ενώ αναφέρθηκαν και περιστατικά εμπρησμών. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία όμως οι διαδηλώσεις είναι ειρηνικές και δεν αιτιολογείται τέτοια μαζική καταστολή εκ μέρους κεντρικής διοίκησης.

Πρακτικά, η απόφαση του Αμερικανού προέδρου να επιστρατεύσει την Εθνοφρουρά, έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά, κάνοντας μια απόλυτη επίδειξη δύναμης και αυταρχικότητας. Ενδεχομένως, στόχος του είναι η εργαλειοποίηση της όλης κατάστασης προς όφελός του.

Το Steady State, ένας μη κομματικός συνασπισμός περισσότερων από 280 πρώην επαγγελματιών εθνικής ασφάλειας, εξέδωσε προειδοποίηση για αυτά τα γεγονότα. “Η χρήση ομοσπονδιακής στρατιωτικής βίας ελλείψει τοπικών ή πολιτειακών αιτημάτων, σε συνδυασμό με αντιφατικές εντολές που στοχεύουν διαδηλωτές, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα αυταρχικής τάσης”, αναφέρει η δήλωση. “Τα μέλη μας – πολλά από τα οποία έχουν υπηρετήσει σε εύθραυστες δημοκρατίες στο εξωτερικό – έχουν δει αυτό το μοτίβο στο παρελθόν. Αυτό που ξεκινά ως προκλητική στάση μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο επικίνδυνο”.

Για την καταστολή των διαδηλώσεων χρησιμοποιήθηκαν πλαστικές σφαίρες και χημικά, τραυματίζοντας διαδηλωτές. Επίκεντρο των διαδηλώσεων ήταν το Ομοσπονδιακό Κέντρο Κράτησης, δρόμοι στο κέντρο της πόλης, καθώς και συνοικίες που κατοικούν κυρίως Λατινοαμερικάνοι.

Ξέφυγε ο Τραμπ

Το αστυνομικό τμήμα του Λος Άντζελες ανακοίνωσε την Κυριακή το βράδυ ότι σε ολόκληρη την περιοχή του κέντρου απαγορεύτηκαν οι συναθροίσεις. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι δυνάμεις της Εθνοφρουράς που αναπτύχθηκαν – παρά την αντίθεση των τοπικών αρχών – θα αποκαταστήσουν την “τάξη”. Ο Τραμπ διπλασίασε τον αριθμό των στρατευμάτων της Εθνοφρουράς που έχουν αναπτυχθεί από την έναρξη των διαμαρτυριών, ενεργοποιώντας άλλα 2.000 μέλη των υπηρεσιών (πέραν των 1.700). Περίπου 700 πεζοναύτες έχουν επίσης ενεργοποιηθεί προς υποστήριξή τους.

Η Καλιφόρνια υπέβαλε άμεσα αγωγή κατά της κυβέρνησης Τραμπ, ζητώντας από ανώτατο δικαστή να κηρύξει την κινητοποίηση των στρατευμάτων της Εθνοφρουράς ως αντισυνταγματική και να σταματήσει τις μελλοντικές αναπτύξεις στρατευμάτων. Σε επίσημη ανακοίνωση αναφέρεται: Δεν υπήρξε συνεργασία, δεν υπήρξε συμβουλή, δεν λήφθηκαν υπόψη οι κανόνες εμπλοκής. Ήταν μια απερίσκεπτη πράξη που οδήγησε σε επιδείνωση των συνθηκών και θέτει σε κίνδυνο τις ζωές ανθρώπων.

Η ανακοίνωση του κυβερνήτη της Καλιφόρνια,  Γκάβιν Νιούσομ:

Ο αρχηγός της αστυνομίας του Λος Άντζελες, Τζιμ ΜακΝτόνελ, δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι είναι βέβαιος για την ικανότητα του αστυνομικού τμήματος να διαχειριστεί διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας και ότι η άφιξη των Πεζοναύτων χωρίς συντονισμό με το αστυνομικό τμήμα θα αποτελούσε “σημαντική υλικοτεχνική και επιχειρησιακή πρόκληση” για αυτούς.

Ο Ντόναλντ Τραμπ διεμήνυσε ωστόσο μέσω Truth Social: “αν φτύνουν, θα χτυπάμε, και σας υπόσχομαι πως θα χτυπάμε πιο σκληρά από ποτέ”. Μάλιστα συνελήφθησαν και δημοσιογράφοι και σε μία περίπτωση ρεπόρτερ χτυπήθηκε με πλαστική σφαίρα.

Οι νόμοι που επικαλείται ο Τραμπ

Παρακάτω πάμε να δούμε πότε στο παρελθόν έγινε (μερική) επιστράτευση για αντιμετώπιση διαδηλώσεων και χρήση της Εθνοφρουράς, αλλά και το τι προβλέπεται και τι όχι.

Ο νόμος περί εξέγερσης στις ΗΠΑ ονομάζεται Insurrection Act και ισχύει από το 1807. Ας δούμε τι είναι και πότε έχει ενεργοποιηθεί:

Εν γένει επιτρέπει στον Πρόεδρο να χρησιμοποιεί ένοπλες δυνάμεις (στρατό ή Εθνοφρουρά) μέσα στις ΗΠΑ για να αποκαταστήσει την τάξη όταν:

• Υπάρχει εξέγερση ή σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη.
• Τοπικές αρχές δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.

Ο Τραμπ δεν έχει χρησιμοποιήσει τον κανονικό στρατό (Army, Marines, Navy, Air Force), αλλά:

• Χρησιμοποίησε την Εθνοφρουρά της Καλιφόρνια (που ανήκει στις πολιτείες, αλλά μπορεί να τεθεί υπό ομοσπονδιακή διοίκηση – “federalized”).
• Το έκανε επικαλούμενος το Title 10 του Κώδικα των ΗΠΑ, όχι τον Insurrection Act – που είναι πιο “βαρύ” και χρησιμοποιείται όταν θεωρείται ότι υπάρχει “εξέγερση” ή “επανάσταση”.
• Για την ώρα ο στρατός (Regular Army) παραμένει “εκτός”.

Να σημειώσουμε εδώ πως υπάρχει ο Posse Comitatus Act (1878), που απαγορεύει στον κανονικό στρατό να συμμετέχει σε αστυνόμευση.

Από την άλλη η Εθνοφρουρά είναι “ημι-στρατιωτική” δύναμη που ανήκει στις πολιτείες, αλλά μπορεί να ομοσπονδιοποιηθεί.

• Ο στρατός (Army, Marines, Navy, Air Force) είναι καθαρά ομοσπονδιακός και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. Insurrection Act) αναπτύσσεται εσωτερικά.
• Οι περισσότερες περιπτώσεις χρήσης δυνάμεων είναι Εθνοφρουρά – ο στρατός χρησιμοποιείται πολύ σπάνια λόγω του προαναφερθέντος Posse Comitatus Act (απαγορεύει τον στρατό στην αστυνόμευση).
• Ουσιαστικά, επιτρέπει στρατιωτική παρέμβαση στο εσωτερικό – κάτι που είναι πολύ σοβαρό, γιατί ο στρατός συνήθως δεν αναμιγνύεται σε ζητήματα πολιτών. Οι περισσότερες διαδηλώσεις ή αναταραχές αντιμετωπίζονται από την αστυνομία και την Εθνοφρουρά (με την έγκριση του κυβερνήτη της πολιτείας), όχι από τον στρατό μέσω του Insurrection Act.

Ο Υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε πάντως ότι οι Πεζοναύτες των ΗΠΑ βρίσκονται σε “υψηλό συναγερμό” για πιθανή ανάπτυξη στην Καλιφόρνια, εάν συνεχιστούν οι βίαιες διαδηλώσεις.

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, οι ΗΠΑ προώθησαν προγράμματα επιστροφής μεταναστών (repatriation), κυρίως Μεξικανών και Μεξικανοαμερικανών, για να μειώσουν τον ανταγωνισμό για τις λιγοστές θέσεις εργασίας. Αυτό κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αλλά επηρέαζε ακόμα τις κοινότητες μεταναστών το 1937:

1965 – Αλαμπάμα

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον επικαλέστηκε τον Νόμο Περί Εξέγερσης, έναν νόμο του 18ου αιώνα που επιτρέπει στον πρόεδρο να αναπτύσσει στρατιωτικές δυνάμεις εντός των ΗΠΑ.

Νωρίτερα είχε λάβει τηλεγράφημα από τον Κυβερνήτη της Αλαμπάμα, Τζορτζ Γουάλας. Για πάνω από μια εβδομάδα, ο Τζόνσον και ο Γουάλας αντάλλασσαν μηνύματα σχετικά με την ανησυχία του προέδρου για την ασφάλεια των Μαύρων Αμερικανών της Αλαμπάμα που προσπαθούσαν να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου τους και να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά κατά της αστυνομικής βίας. Ο Γουάλας, υποστηρικτής του φυλετικού διαχωρισμού, αρνήθηκε να καλέσει την Εθνοφρουρά της πολιτείας του για να προστατεύσει τους Μαύρους διαδηλωτές – οι οποίοι είχαν προγραμματίσει μια πορεία από τη Σέλμα στο Μοντγκόμερι – οπότε το έκανε ο Τζόνσον αντί για αυτόν. Για να το πετύχει, ο Τζόνσον επικαλέστηκε τον Νόμο Περί Εξέγερσης.

Είναι ο ίδιος νόμος που πολλοί νομικοί επιστήμονες και παρατηρητές της δημοκρατίας πίστευαν ότι ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ίσως κάποια μέρα χρησιμοποιήσει για να καταστείλει τις αντιδράσεις στις πολιτικές της κυβέρνησής του.

Ουσιαστικά, για πρώτη φορά μετά τον Τζόνσον, ο Τραμπ, το περασμένο Σάββατο, παρέκαμψε την εξουσία μιας πολιτείας και κάλεσε την Εθνοφρουρά της για να καταστείλει διαδηλώσεις στο Λος Άντζελες.

Μπορεί να μη χρησιμοποίηση τον Insurrection Act αλλά ομοσπονδοποίηση μονομερώς τις μονάδες της Εθνοφρουράς κάτι που θεωρείται ακραία πρακτική. Ο νόμος Title 10 που επικαλέστηκε είναι ασαφής καθώς μπορεί να έχει ισχύ μόνο αν η αστυνομία δεν μπορεί να επιβάλει τους νόμους της χώρας.

Σε κάθε περίπτωση, οι στρατιώτες της Εθνοφρουράς δεν μπορούν να συλλαμβάνουν διαδηλωτές, αλλά μπορούν να προστατεύουν πράκτορες του ICE που εκτελούν συλλήψεις.

Στο παρελθόν η Εθνοφρουρά ενεργοποιήθηκε στις εξής περιπτώσεις:

1965 – Εξεγέρσεις στο Watts, Λος Άντζελες

Μετά από μια αντιπαράθεση με την αστυνομία, οι ταραχές που κράτησαν 6 μέρες οδήγησαν στην ανάπτυξη της Εθνοφρουράς για την αποκατάσταση της τάξης.

Ξεκίνησαν στις 11 Αυγούστου, όταν η αστυνομία σταμάτησε τον Μαρκέτ Φράι (έναν Αφροαμερικανό οδηγό) για ύποπτη οδήγηση υπό την επήρεια. Το περιστατικό εξελίχθηκε σε καυγά και συνελήφθησαν μέλη της οικογένειάς του, γεγονός που πυροδότησε οργή στην κοινότητα.

• Κράτησαν 6 μέρες
• Συμμετείχαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι
• 34 νεκροί και πάνω από 1.000 τραυματίες
• 4.000 συλλήψεις

1967 – “Long, Hot Summer”

Κατά τη διάρκεια του “Καυτού Καλοκαιριού” με φυλετικές ταραχές σε πολλές πόλεις (Ντιτρόιτ, Νιούαρκ, κλπ.), η Εθνοφρουρά και ο στρατός αναπτύχθηκαν για να σταματήσουν τη βία.

Το καλοκαίρι του 1967 χαρακτηρίστηκε από 164 εξεγέρσεις σε διάφορες πόλεις (Ντιτρόιτ, Νιούαρκ, Μιλγουόκι κλπ.). Αφορμή ήταν οι φυλετικές εντάσεις και η αστυνομική βία.

Πορεία των γεγονότων:

• Στο Ντιτρόιτ, 43 νεκροί
• Στο Νιούαρκ, 26 νεκροί
• Χιλιάδες τραυματίες και συλλήψεις

Ο Πρόεδρος Τζόνσον έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις για να καταστείλει τις φυλετικές ταραχές.

1968 – Δολοφονία Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Ο στρατός και η Εθνοφρουρά στάλθηκαν σε πολλές πόλεις (π.χ. Ουάσινγκτον, Σικάγο, Βαλτιμόρη) για να σταματήσουν τις ταραχές.

Μετά τη δολοφονία του Κινγκ, ξέσπασαν ταραχές σε περισσότερες από 100 πόλεις, και η Εθνοφρουρά κινητοποιήθηκε για να ελέγξει την κατάσταση.

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου 1968. Η είδηση προκάλεσε κύμα θυμού σε όλη τη χώρα.

Πορεία των γεγονότων:

• Περισσότερες από 100 πόλεις επηρεάστηκαν
• Τουλάχιστον 46 νεκροί
• Χιλιάδες συλλήψεις

1970 – Πανεπιστήμιο Κεντ Στέιτ (Kent State shootings)

Η Εθνοφρουρά πυροβόλησε και σκότωσε 4 φοιτητές σε διαμαρτυρία κατά του πολέμου του Βιετνάμ.

Τι συνέβη:

Φοιτητές στο Kent State University (Οχάιο) διαμαρτύρονταν κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Στις 4 Μαΐου, στρατιώτες της Εθνοφρουράς άνοιξαν πυρ.

Πορεία των γεγονότων:

• 4 φοιτητές σκοτώθηκαν
• 9 τραυματίες
• Εθνικό σοκ και κατακραυγή

1992 – Ταραχές στο Λος Άντζελες (Rodney King)

Οι ξυλοδαρμοί του Rodney King από την αστυνομία οδήγησαν σε βίαιες ταραχές και η Εθνοφρουρά αναπτύχθηκε για να αποκαταστήσει την τάξη.

Η αθώωση τεσσάρων αστυνομικών που είχαν ξυλοκοπήσει άγρια τον Rodney King (Αφροαμερικανό) οδήγησε σε εκτεταμένες ταραχές.

Πορεία των γεγονότων:

• Διήρκεσαν 6 μέρες
• 63 νεκροί
• Πάνω από 2.000 τραυματίες
• Τεράστιες καταστροφές

Ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους (πατέρας) επέτρεψε την ανάπτυξη στρατού για την αποκατάσταση της τάξης.
Και σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιήθηκε και ο στρατός.

Σημειώνεται πως το άλμπουμ – ορόσημο “The Battle of Los Angeles” από τους Rage Against the Machine περιέγραψε τις κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις στο Λος Άντζελες, κυρίως σε σχέση με την ανισότητα, τη βία και τον ρατσισμό.

2020 – Διαδηλώσεις για τον Τζορτζ Φλόιντ

Μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, ξέσπασαν διαδηλώσεις και βία σε όλη τη χώρα, με την Εθνοφρουρά να κινητοποιείται σε πολλές πολιτείες.

Ο George Floyd δολοφονήθηκε στις 25 Μαΐου 2020 στη Μινεάπολη, καθώς αστυνομικός τον πίεσε με το γόνατο στον λαιμό. Η πράξη καταγράφηκε σε βίντεο και προκάλεσε οργή.

Πορεία των γεγονότων:

• Διαδηλώσεις σε όλες τις 50 πολιτείες
• 19 επιβεβαιωμένοι νεκροί
• Χιλιάδες συλλήψεις
• Βία και εμπρησμοί σε πολλές πόλεις

Σπάνια χρήση Εθνοφρουράς για διαδηλώσεις

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, συνήθως η Εθνοφρουρά καλείται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (φυσικές καταστροφές, ταραχές με έντονη βία). Στην τωρινή περίπτωση οι διαδηλώσεις σχετίζονται με την πολιτική σύλληψη μεταναστών από το ICE, δηλαδή με ομοσπονδιακή πολιτική, όχι με μαζική εξέγερση ή φυσική καταστροφή, ή καταστάσεις που δεν μπορεί να ελέγξει μόνη της η αστυνομία.

Παραδοσιακά, η Εθνοφρουρά κινητοποιείται από τους κυβερνήτες των πολιτειών (όχι απευθείας από τον Πρόεδρο), εκτός αν υπάρξει επίσημη “ομοσπονδιακή κατάσχεση” (federalization) σε περιπτώσεις που “δεν υπάρχει άλλη λύση”. Κάτι τέτοιο εν προκειμένω, δεν τεκμαίρεται από τα γεγονότα.

Το να χρησιμοποιείται στρατιωτική δύναμη (έστω και Εθνοφρουρά) για να αντιμετωπιστούν διαδηλώσεις για μεταναστευτική πολιτική προφανώς είναι μια κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους της κυβέρνησης Τραμπ, δεδομένου ότι οι διαδηλωτές δεν έχουν επιδείξει ακραία βία, τουλάχιστον μέχρι να βγουν στρατεύματα στον δρόμο, όταν και οξύνθηκαν οι αντιδράσεις.

Τι είναι το ICE

Να αναφέρουμε πως το ICE (Immigration and Customs Enforcement) είναι η Υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνειακής Επιβολής των Ηνωμένων Πολιτειών. Δημιουργήθηκε το 2003, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, και αποτελεί τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας (DHS).

Το κομμάτι που αφορά την απέλαση μεταναστών (Enforcement and Removal Operations – ERO) έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις.

Πολλοί κατηγορούν το ICE για απάνθρωπες πρακτικές (κρατητήρια, αποσπάσεις οικογενειών, έφοδοι σε κοινότητες μεταναστών).

Κατά την εφαρμογή της πολιτικής “Zero Tolerance” από τον Τραμπ, το ICE και η συνοριοφυλακή χώρισαν χιλιάδες παιδιά από τους γονείς τους κάτι που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή και κατηγορίες για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το ICE συνεχίζει να κάνει εφόδους σε εργοστάσια, σχολεία και σπίτια, συλλαμβάνοντας άτομα χωρίς χαρτιά. Αυτές οι επιχειρήσεις σπέρνουν φόβο σε ολόκληρες κοινότητες και αιτιολογημένες αντιδράσεις.

Ακόμη υπάρχουν καταγγελίες για υπερπληθυσμό, έλλειψη ιατρικής φροντίδας, ακόμα και θανάτους στις φυλακές μεταναστών. Επίσης, οι κρατούμενοι μετανάστες περιμένουν συχνά μήνες πριν καν παρουσιαστούν σε δικαστήριο.

Οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των μεταναστών προτείνουν:

• Αντί για κράτηση και απέλαση, υποστηρίζουν την κοινοτική υποστήριξη των μεταναστών (π.χ. πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, στέγαση, εκπαίδευση).
• Χρήση ηλεκτρονικής παρακολούθησης ή τακτικών αναφορών σε υπαλλήλους (αντί για κράτηση σε φυλακές).
• Μελέτες δείχνουν ότι οι μετανάστες είναι πρόθυμοι να παρουσιαστούν στα δικαστήρια όταν έχουν πρόσβαση σε δικηγόρους και υποστήριξη, χωρίς να χρειάζεται φυλάκιση.
• Αντί να περιμένουν μήνες σε φυλακές μεταναστών, οι οργανώσεις προτείνουν ταχεία εκδίκαση των υποθέσεων με πλήρη νομική στήριξη.
• Αντί για μαζικές απελάσεις, πολλοί υποστηρίζουν προγράμματα νομιμοποίησης για μετανάστες που ζουν και εργάζονται στις ΗΠΑ (π.χ. DACA, Temporary Protected Status).

Οι “πόλεις – καταφύγια”:

Οι πόλεις-καταφύγια (“sanctuary cities”) αρνούνται να συνεργαστούν με το ICE για συλλήψεις και απελάσεις, προστατεύοντας μετανάστες από αυθαίρετες επιχειρήσεις. Πρόκειται για πόλεις, κομητείες ή ακόμα και ολόκληρες πολιτείες που περιορίζουν τη συνεργασία τους με το ICE για τη σύλληψη και την απέλαση μεταναστών χωρίς έγγραφα. Το κάνουν για να προστατεύσουν τις κοινότητες μεταναστών, να αποφύγουν την γκετοποίηση και να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη με την τοπική αστυνομία.

Παραδείγματα γνωστών πόλεων-καταφυγίων:

• Λος Άντζελες (Καλιφόρνια)
• Σαν Φρανσίσκο (Καλιφόρνια)
• Νέα Υόρκη (Νέα Υόρκη)
• Σικάγο (Ιλινόις)
• Φιλαδέλφεια (Πενσυλβάνια)
• Ντένβερ (Κολοράντο)
• Σιάτλ (Ουάσινγκτον)
• Βοστώνη (Μασαχουσέτη)
• Πόρτλαντ (Όρεγκον)
• Νιου Τζέρσεϊ (ολόκληρη πολιτεία)
• Καλιφόρνια (ολόκληρη πολιτεία έχει πολιτικές καταφυγίου)

Σε αυτές τις περιοχές τοπικές αρχές δεν συνεργάζονται με το ICE (π.χ. δεν παραδίδουν μετανάστες που κρατούνται για μικροπαραβάσεις).

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση (ιδιαίτερα επί Τραμπ) προσπάθησε να τιμωρήσει αυτές τις πόλεις (π.χ. με περικοπές χρηματοδότησης). Μετά τα παραπάνω, η κυβέρνηση Τραμπ δεσμεύτηκε να εντείνει τις επιδρομές κατά της μετανάστευσης. Κάτι που είναι καταφανώς, ο απώτερος και ουσιαστικός της στόχος.