Λούβρο: Γιατί η κλοπή των κοσμημάτων “ξεπερνά ακόμα και τη θρυλική της Μόνα Λίζα”

Η πρόσφατη θεαματική ληστεία στο Μουσείο του Λούβρου έχει προκαλέσει ανησυχία, όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και διεθνώς.

Ο διακεκριμένος ιστορικός Éric Anceau, καθηγητής σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Λοραίνης και ειδικός στο Β΄ Γαλλικό Αυτοκρατορικό Καθεστώς και στον Ναπολέοντα Γ΄, μιλώντας στην Le Monde, περιγράφει το περιστατικό ως ένα πολιτιστικό σοκ αντίστοιχο της καταστροφής της Παναγίας των Παρισίων το 2019. Ωστόσο, όπως σημειώνει, σε αντίθεση με εκείνη την περίπτωση, η ζημιά αυτή τη φορά κινδυνεύει να αποδειχθεί ανεπανόρθωτη.

Ο Anceau επισημαίνει ότι, παρότι το Λούβρο έχει υπάρξει στο παρελθόν στόχος κλοπών –με πιο διάσημη εκείνη της Μόνα Λίζα το 1911–, η φετινή ληστεία υπερβαίνει κάθε προηγούμενη σε σοβαρότητα.

Τα εννέα πολύτιμα βασιλικά κοσμήματα που εκλάπησαν, είχαν όχι μόνο τεράστια οικονομική αξία αλλά και βαθιά ιστορική και συμβολική σημασία. Συνδέονται με εμβληματικές μορφές της γαλλικής ιστορίας: από την αυτοκράτειρα Ευγενία και τη Μαρία-Λουίζα, μέχρι τη βασίλισσα Ορτάνς και τη Μαρία-Αμελία.

Πρόκειται για κειμήλια που δεν κοσμούσαν απλώς την εξουσία, αλλά ενσάρκωναν τη συνέχεια του γαλλικού κράτους μέσα από τους αιώνες.

Ανάμεσα στα κλοπιμαία, ξεχωρίζει το διάδημα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, κατασκευασμένο από διαμάντια και μαργαριτάρια, το οποίο φορούσε σε όλες τις επίσημες εκδηλώσεις η τελευταία κυρίαρχος της Γαλλίας. Εμφανίζεται σε πορτρέτα, φωτογραφίες και αγάλματα της εποχής, με το πιο χαρακτηριστικό εκείνο του Γερμανού ζωγράφου Winterhalter. Το κόσμημα αυτό δεν είναι μόνο έργο τέχνης, αλλά ένα σύμβολο εποχής και εξουσίας, που συνδέει την εποχή του Ναπολέοντα Γ΄ με τη μακρά παράδοση των Βουρβώνων και των Ορλεανών.

Ορισμένα κοσμήματα φέρουν ακόμη βαθύτερο ιστορικό φορτίο. Η καρφίτσα-λειψανοθήκη της Ευγενίας, για παράδειγμα, ενσωματώνει διαμάντια που κάποτε ανήκαν στον Λουδοβίκο ΙΔ΄ και τη Μαρία-Αντουανέτα – μια υλική αναπαράσταση δύο και πλέον αιώνων γαλλικής ιστορίας που πέρασαν από τα χέρια μοναρχών και αυτοκρατόρων.

Η μοναδική «θετική» εξέλιξη της υπόθεσης ήταν η απροσδόκητη διάσωση της κορώνας της Ευγενίας, καθώς οι δράστες την έχασαν κατά τη διαφυγή τους. Ωστόσο, ο Anceau υπογραμμίζει ότι αυτή η κορώνα αποτελεί μέρος των regalia, των επίσημων βασιλικών συμβόλων εξουσίας. Κατασκευασμένη ειδικά για την Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού το 1855, δεν φορέθηκε ποτέ, καθώς ο Ναπολέων Γ΄ και η Ευγενία ήθελαν να προβάλλουν ένα πιο μοντέρνο προφίλ. Εντούτοις, η ύπαρξή της είχε στόχο να ανταγωνιστεί τα βρετανικά βασιλικά κοσμήματα, στο πλαίσιο της γαλλοβρετανικής πολιτιστικής αντιπαλότητας.

Λούβρο: Η εμπορική αξία των κοσμημάτων και το αβέβαιο μέλλον τους

Όσον αφορά την οικονομική αξία των κλοπιμαίων, ο αριθμός εντυπωσιάζει: πάνω από 8.700 διαμάντια, 34 ζαφείρια, 38 σμαράγδια και περισσότερες από 200 μαργαριτάρια. Όμως, σύμφωνα με τον ιστορικό, η πραγματική τους αξία δεν αποτιμάται με χρήματα. Είναι το ιστορικό, πολιτιστικό και καλλιτεχνικό τους βάρος που τις καθιστά ανεκτίμητες.

Το πιο ανησυχητικό είναι το πιθανό μέλλον αυτών των αντικειμένων. Ο Anceau δεν αποκλείει τίποτα: από ιδιωτική παραγγελία κάποιου συλλέκτη, μέχρι πολιτική χειραγώγηση από ξένη δύναμη – όπως υπαινίχθηκε πρόσφατα και ο πρώην πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος θεωρεί πιθανότερο το ενδεχόμενο οι δράστες να είναι κοινοί διαρρήκτες, οι οποίοι θα διαλύσουν τα κοσμήματα και θα πουλήσουν τα πολύτιμα πετράδια ξεχωριστά. Σε μια τέτοια περίπτωση, η πολιτιστική απώλεια θα είναι οριστική.

Όπως τονίζει κλείνοντας ο καθηγητής, αυτά τα αντικείμενα δεν είναι απλώς στολίδια μιας άλλης εποχής, αλλά βιώματα και σύμβολα μιας ολόκληρης ιστορικής διαδρομής. Αν χαθούν οριστικά, χάνεται μαζί τους ένα κομμάτι της ίδιας της ταυτότητας της Γαλλίας.