Νόμπελ Ειρήνης: Οι 5 κριτές που απονέμουν το πολυπόθητο βραβείο

H ώρα για το Νόμπελ Ειρήνης έφτασε. Στις 12:00 (ώρα Ελλάδας) η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ θα ανακοινώσει τον νικητή ή τη νικήτρια, στον οποίο και θα απονεμηθεί το πολυπόθητο βραβείο.

Ποιοι, όμως, απαρτίζουν αυτή την Επιτροπή, η οποία ιδρύθηκε το 1897;

Αρχικά να σημειώσουμε ότι τα μέλη της Επιτροπής εκλέγονται από το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας,  και κάθε χρόνο τιμούν κάποιο πρόσωπο ή οργανισμό, “που έχει επιτελέσει το σημαντικότερο ή καλύτερο έργο για την αδελφοσύνη των εθνών, την κατάργηση ή μείωση των μόνιμων στρατών και την προώθηση της ειρήνης”.

Η θητεία των μελών της Επιτροπής είναι εξαετής, με δυνατότητα επανεκλογής.

Σύμφωνα με τον επίσημο κανονισμό, η σύνθεση της επιτροπής αντικατοπτρίζει τη δύναμη των πολιτικών κομμάτων στο νορβηγικό κοινοβούλιο, ωστόσο τα μέλη δεν μπορούν να είναι εν ενεργεία βουλευτές.

Η Επιτροπή εκλέγει τον πρόεδρό της και τον αναπληρωτή του, ενώ ο διευθυντής του Νορβηγικού Ινστιτούτου Νόμπελ ενεργεί ως γραμματέας.

Τα 5 μέλη της φετινής επιτροπής

1. Γιούργκεν Βάτνε Φρύντνες (Jørgen Watne Frydnes)

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ είναι ο 41χρονος Γιούργκεν Βάτνε Φρύντνες – ο νεότερος πρόεδρος στην ιστορία του θεσμού. Διορίστηκε το 2021 και η θητεία του θα διαρκέσει έως το 2026.

Έχει αφιερώσει την καριέρα του στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει διατελέσει γενικός γραμματέας της οργάνωσης PEN Norway και έχει συνεργαστεί με τους «Γιατρούς Χωρίς Σύνορα» και την Επιτροπή του Ελσίνκι.

Αν και δεν ανήκει επίσημα σε κόμμα, θεωρείται κοντά στους Εργατικούς της Νορβηγίας. Ανέλαβε την εποπτεία ανοικοδόμησης του μνημείου για τα 69 θύματα της σφαγής που διέπραξε ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ στην Οτόγια το 2011, ενώ από τότε έχει πρωτοστατήσει στην αναγέννηση του νησιού.

2. Άσλε Τόγιε (Asle Toje)

Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, 51 ετών, μέλος από το 2018 και με νέα θητεία έως το 2029. Θεωρείται συντηρητικός διανοούμενος και έχει διατελέσει διευθυντής ερευνών στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ.

Είναι συγγραφέας του βιβλίου «The European Union as a Small Power: After the Post-Cold War».

3. Άννε Ένγκερ (Anne Enger)

Η 75χρονη Άννε Ένγκερ συμμετέχει στην επιτροπή από το 2018, με θητεία έως το 2026. Ξεκίνησε ως νοσηλεύτρια και καθηγήτρια νοσηλευτικής, πριν στραφεί στην πολιτική, στηρίζοντας το Κεντρώο Κόμμα.

Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού και αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Νορβηγίας (1997–1999), ενώ το 1998 άσκησε καθήκοντα υπηρεσιακής πρωθυπουργού. Έχει επίσης διατελέσει νομάρχης της περιφέρειας Østfold.

Έχει ηγηθεί του κινήματος κατά των αμβλώσεων στη Νορβηγία και έχει εκφράσει έντονη αντίθεση στην ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

4. Κρίστιν Κλέμετ (Kristin Clemet)

Η 68χρονη Κρίστιν Κλέμετ είναι μέλος της Επιτροπής από το 2021 και θα παραμείνει έως το 2026.

Οικονομολόγος και πολιτικός του Συντηρητικού Κόμματος (Hoyre), έχει διατελέσει σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού Κάρε Βίλοκ και υπουργός Παιδείας την περίοδο 2001–2005.

5. Γκρυ Λάρσεν (Gry Larsen)

Η 49χρονη Γκρυ Λάρσεν είναι πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των Εργατικών και πρώην επικεφαλής της ΜΚΟ CARE Norway, η οποία υπερασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών παγκοσμίως.

Έχει επικρίνει στο παρελθόν τις περικοπές του Τραμπ στην ανθρωπιστική βοήθεια. Ορίστηκε μέλος της επιτροπής για την περίοδο 2024–2029.

Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις

Σύμφωνα με τους κανονισμούς, η Επιτροπή Νόμπελ λαμβάνει υποψηφιότητες από κυβερνήσεις, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, πανεπιστημιακούς και ειδικούς διαφόρων επιστημονικών πεδίων έως τα τέλη Ιανουαρίου.

Οι υποψηφιότητες παραμένουν μυστικές ενώ τα ονόματα των υποψηφίων δεν δημοσιοποιούνται πριν ανακοινωθεί ο νικητής. Τον Μάρτιο καταρτίζεται η «short list» και τον Οκτώβριο ανακοινώνεται ο νικητής.

Οι συνεδριάσεις διεξάγονται υπό άκρα μυστικότητα, ενώ οι ψήφοι των μελών δεν δημοσιοποιούνται.

«Συζητάμε, διαφωνούμε, υπάρχει ένταση – αλλά πάντα με πολιτισμένο τρόπο. Προσπαθούμε κάθε χρόνο να φτάσουμε σε μια απόφαση που βασίζεται στη συναίνεση», δήλωσε ο Φρύντνες στο BBC.

Από τότε που ανέλαβε την προεδρία, η Επιτροπή υπό τον Φρύντνες έχει απονείμει το Νόμπελ Ειρήνης στη Μαρία Ρέσα και τον Ντμίτρι Μουράτοφ (2021) για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου, στον Λευκορώσο ακτιβιστή Άλες Μπιαλιάτσκι (2022) για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, και στην Ιρανή αγωνίστρια Νάργκες Μοχαμαντί (2023) για τον αγώνα της υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών.

Το 2024, η Επιτροπή τίμησε την ιαπωνική οργάνωση Nihon Hidankyo, αποτελούμενη από επιζώντες των πυρηνικών βομβαρδισμών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι.