Ο δικτάτορας που έγινε “ήρωας”: Η Ινδονησία ξαναγράφει την ιστορία του Σουχάρτο

Για δεκαετίες υπήρξε ένας από τους πιο σκληρούς, αλλά και πιο προστατευμένους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ασία.

Ένας στρατηγός που κυβέρνησε με σιδερένια πυγμή, βουτηγμένος στο αίμα του Ψυχρού Πολέμου, κατηγορούμενος ότι άρπαξε αμύθητα ποσά από τα κρατικά ταμεία για να χτίσει μια δυναστεία εξουσίας και χλιδής.

Κι όμως, τη Δευτέρα, ο Σουχάρτο ανακηρύχθηκε εθνικός ήρωας της Ινδονησίας.

Η απόφαση, που ελήφθη σε τελετή υπό τον σημερινό πρόεδρο Πραμπόουο Σουμπιάντο -πρώην γαμπρό του Σουχάρτο και επίσης αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία- προκάλεσε κύμα οργής από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιζώντες των σφαγών που σημάδεψαν τη διακυβέρνησή του.

Από στρατιώτης,“πατέρα του έθνους”

Γεννημένος το 1921, όταν η Ινδονησία αποτελούσε ακόμη ολλανδική αποικία, ο Σουχάρτο αναδείχθηκε στρατηγός πρώτης γραμμής μετά την ανεξαρτησία του 1949.

Το 1965, μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στάθηκε αφορμή για μια από τις πιο αιματηρές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας.

Υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης του κομμουνισμού, ο Σουχάρτο ανέλαβε τον έλεγχο, ανέτρεψε τον ιδρυτή της χώρας Σουκάρνο και εξαπέλυσε κύμα μαζικών εκκαθαρίσεων.

Οι εκτιμήσεις των ιστορικών μιλούν για 500.000 έως και 1 εκατομμύριο νεκρούς, μια γενοκτονία που στηρίχθηκε ενεργά από τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες, σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα έγγραφα, παρείχαν λίστες “στόχων”, χρηματοδότηση και υλικό.

Στην πράξη, τα θύματα δεν ήταν μόνο κομμουνιστές. Αρκετοί εξ αυτών ήταν Κινέζοι της Ινδονησίας ή απλοί πολίτες με αριστερές πεποιθήσεις.

Το 2016, διεθνές δικαστήριο στη Χάγη χαρακτήρισε τις σφαγές εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και διαπίστωσε συνενοχή των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας.

Η εποχή του “Νέου Τάγματος”

Για τα επόμενα 31 χρόνια, ο Σουχάρτο κυβέρνησε με πυγμή. Έκλεισε στόματα, φυλάκισε αντιφρονούντες, επέβαλε στρατιωτική κυριαρχία σε περιοχές όπως το Ανατολικό Τιμόρ, η Άτσε και η Δυτική Παπούα.

Κι όλα αυτά, τις περισσότερες φορές με την ανοχή της Δύσης που προτιμούσε έναν “αντικομμουνιστή σύμμαχο”.

Παράλληλα, η χώρα γνώρισε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη. Για κάποιους, ο Σουχάρτο ήταν εκείνος που έφερε σταθερότητα. Για άλλους, ενσάρκωσε τη διαφθορά και τη βία του αυταρχισμού.

Η οικογένειά του συγκέντρωσε τεράστιο πλούτο, ενώ το καθεστώς του κατέρρευσε το 1998 μετά την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση και μαζικές λαϊκές εξεγέρσεις.

Ο ίδιος πέθανε το 2008, χωρίς ποτέ να δικαστεί. Μέχρι τέλους, απέρριπτε κάθε κατηγορία ως “συκοφαντία”.

Η απονομή του τίτλου ήρωα από τον σημερινό πρόεδρο Πραμπόουο Σουμπιάντο θεωρήθηκε από πολλούς πολιτικό μήνυμα. Πρώην στρατηγός, άλλοτε γαμπρός του Σουχάρτο, ο Πραμπόουο έχει κατηγορηθεί για απαγωγές ακτιβιστών και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατηγορίες τις οποίες αρνείται.

Εκλέχθηκε πρόεδρος το 2024 με τη στήριξη του κόμματος Γκόλκαρ, που ίδρυσε ο ίδιος ο Σουχάρτο. Από τότε, έχει επεκτείνει τη στρατιωτική επιρροή στην πολιτική και την κοινωνία, προκαλώντας φόβους για επιστροφή σε πρακτικές της “Νέας Τάξης” του παρελθόντος.

“Είναι δυνάστης”

Η τελετή προκάλεσε διαδηλώσεις στην Τζακάρτα, με συνθήματα όπως “ο Σουχάρτο δεν είναι ήρωας” και “παραβίασε τα ανθρώπινα δικαιώματα”.

Η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε την απόφαση “προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας”, ενώ το Παρατηρητήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προειδοποίησε ότι η ατιμωρησία του παρελθόντος επανέρχεται.

«Η αποτυχία να λογοδοτήσει ο Σουχάρτο και οι στρατηγοί του ανοίγει τον δρόμο για να γραφτεί ξανά η ιστορία υπό τον Πραμπόουο», ανέφερε ο ερευνητής της οργάνωσης, Ανδρέας Χαρσόνο.

Ένας από τους επιζώντες, ο Μπέντζο Ούντουνγκ, που φυλακίστηκε και βασανίστηκε χωρίς δίκη για σχεδόν δέκα χρόνια, δήλωσε στο CNN: «Νιώθω οργή και βαθιά αδικία. Το κράτος τιμά εκείνον που μας κατέστρεψε. Εμείς ακόμα ζούμε με τις πληγές».

Από την πλευρά της, η κόρη του Σουχάρτο, Σίτι Ρουκμάνα, χαιρέτισε την απόφαση.

«Δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε. Ευχαριστούμε τον πρόεδρο που αναγνώρισε τον πατέρα μας. Ήταν στρατιώτης, όπως κι εκείνος, ξέρει τι προσέφερε στην πατρίδα», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η Ινδονησία, όμως, παραμένει διχασμένη. Για άλλους, ο Σουχάρτο ήταν ο “πατέρας της σταθερότητας”. Για τους περισσότερους, ήταν ο άνδρας που έχτισε τη χώρα του πάνω σε κόκαλα.