Ο ρωσικός “Δούρειος Ίππος” στο σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία που “αγχώνει” την Ευρώπη

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν ολοένα και περισσότερο ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το σχέδιο ειρήνης των ΗΠΑ για την Ουκρανία, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα εισβολή στην πολύπαθη ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.

Ο φόβος —που αποτελεί βασικό σημείο τριβής στις πρόσφατες συνομιλίες— είναι ότι το αμερικανικό σχέδιο για τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης θα έδινε στο Κρεμλίνο τη δυνατότητα να αναπτύξει μυστικά δυνάμεις στην αμφισβητούμενη περιοχή. Στη συνέχεια, η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει υβριδικές τακτικές, για να υπονομεύσει τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ και να δημιουργήσει πρόσχημα για μια νέα εισβολή.

Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή, ο έλεγχος των εδαφών βρίσκεται στο επίκεντρο των περίπλοκων διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουάσιγκτον, Κιέβου και Μόσχας, καθώς οι πλευρές πλησιάζουν σταδιακά σε μια συμφωνία. Η Μόσχα απαιτεί την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τις ανατολικές περιοχές Ντονέτσκ και Λουχάνσκ —συμπεριλαμβανομένων περιοχών που δεν ελέγχει η Ρωσία— ενώ το Κίεβο αρνείται να παραχωρήσει εδάφη.

Οι λεπτομέρειες των συνομιλιών παραμένουν ρευστές. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν συζητήσει το ενδεχόμενο μετατροπής της περιοχής του Ντονμπάς σε «ελεύθερη οικονομική ζώνη» υπό ειδική διοίκηση, ενώ η Ρωσία έχει προτείνει τη δημιουργία «αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης». Ο Ζελένσκι έθεσε αυτή την εβδομάδα και την ιδέα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για πιθανές εδαφικές ρυθμίσεις στην περιοχή.

Όπως αναφέρει το Bloomberg, η Ρωσία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε αποχώρηση ουκρανικών στρατευμάτων από περιοχές που ελέγχει σήμερα το Κίεβο. Αυτό καθιστά βασικό στόχο της Ευρώπης τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία δεν θα κρύβει έναν ρωσικό «Δούρειο Ίππο».

Οι κίνδυνοι νέας εισβολής που μπορεί να κρύβει το σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία

Παρότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πιθανότατα διατηρεί τους μαξιμαλιστικούς του στόχους στην Ουκρανία, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Μόσχα θα συνεχίσει να απορρίπτει κάθε ειρηνευτική συμφωνία ή αν θα στηρίξει τακτικά τις αμερικανικές προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας τις επόμενες εβδομάδες.

Πέρα από τη δυνατότητα εκμετάλλευσης ενός ειρηνευτικού πλαισίου μέσω γνωστών υβριδικών επιθέσεων, ένας ακόμη κίνδυνος είναι η ρωσική παρέμβαση σε δημοψήφισμα ή εκλογές που ενδέχεται να ακολουθήσουν μια ειρηνευτική διευθέτηση.

Ο Ζελένσκι αναμένεται να ταξιδέψει τη Δευτέρα στο Βερολίνο για να συναντηθεί με τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, μεταξύ των οποίων και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, προκειμένου να συνεχιστούν οι συνομιλίες. Πριν από τη συνάντηση, σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας από την Ουκρανία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ αναμένεται να συζητήσουν τα προσχέδια των προτάσεων.

Ο Πίτερ Ρίκετς, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της Βρετανίας, δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι έχουν δίκιο να ανησυχούν για την αμερικανική πρόταση περί αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης. Μόλις η προσοχή των ΗΠΑ στραφεί αλλού, ο Πούτιν θα μπορούσε να «δημιουργήσει επεισόδια ως προσχήματα» — όπως την προστασία ρωσόφωνων πληθυσμών — για να προχωρήσει σε νέα επέμβαση.

«Αυτό θα άφηνε το υπόλοιπο της Ουκρανίας ευάλωτο στην επόμενη ρωσική προέλαση», δήλωσε ο Ρίκετς. «Δεν πρόκειται απλώς για ένα τεχνικό ζήτημα, αλλά για ένα θεμελιώδες θέμα — τόσο για την Ουκρανία όσο και για την ευρωπαϊκή ασφάλεια».

Το καθεστώς μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης και το ποιος θα την επιτηρεί παραμένουν ασαφή, σύμφωνα με συμμάχους της Ουκρανίας. Αμερικανοί διαπραγματευτές έχουν μιλήσει για ειδική διοίκηση της περιοχής, ενώ έχουν επίσης προτείνει να αναγνωριστούν de facto ως ρωσικά τα Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, που αποτελούν το Ντονμπάς, καθώς και η Κριμαία.

Οι δύο μερικώς κατεχόμενες περιοχές δυτικότερα, η Ζαπορίζια και η Χερσώνα, θα «παγώσουν» κατά μήκος της σημερινής γραμμής επαφής.

Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσακόφ φάνηκε να στηρίζει την ιδέα της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης, προτείνοντας ότι αντί για ρωσικά στρατεύματα, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εκεί δυνάμεις της εθνικής φρουράς ή της αστυνομίας.

Μια τέτοια πρόταση θεωρείται ανεφάρμοστη από την Ουκρανία και τους συμμάχους της, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους.

Από την πλευρά του, το Κίεβο έχει επανειλημμένα απορρίψει οποιαδήποτε παραχώρηση εδαφών και ζητά αδιαπραγμάτευτες εγγυήσεις ασφαλείας που θα προσομοιάζουν στον μηχανισμό συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ, γνωστό ως Άρθρο 5. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι βασικός του στόχος είναι να μάθει τι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οι δυτικοί σύμμαχοι.

«Υπάρχει ένα ερώτημα στο οποίο εγώ —και όλοι οι Ουκρανοί— θέλουμε απάντηση», είπε ο Ζελένσκι στο Bloomberg News τη Δευτέρα. «Αν η Ρωσία ξεκινήσει ξανά πόλεμο, τι θα κάνουν οι εταίροι μας;».