Οι Ευρωπαίοι λιμενεργάτες ενάντια στις εξαγωγές όπλων στο Ισραήλ

Οι Ευρωπαίοι λιμενεργάτες καλούν τις κυβερνήσεις της ΕΕ να σταματήσουν τις αποστολές όπλων και να αποσύρουν τη διπλωματική υποστήριξη προς το Ισραήλ. Τονίζουν πως οι διεθνείς συνθήκες αναφέρουν ότι τα όπλα δεν πρέπει να εξάγονται σε εμπόλεμες ζώνες όπου παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

«Τα τελευταία δύο χρόνια, είδαμε μια αύξηση στη μεταφορά όπλων μέσω πολιτικών λιμανιών», λέει ο Josè Nivoi, βασικό στέλεχος στο κίνημα των λιμενεργατών της Γένοβας, μιλώντας στο Euronews.

«Υποβάλαμε μια σειρά από νομικές καταγγελίες. Μια δικαιολογία που χρησιμοποιούν συχνά είναι ότι την παρουσιάζουν ως ιδιωτική συναλλαγή κι όχι ως μεταφορά όπλων από κράτος σε κράτος, λες και εμπορεύονται μπανάνες.»

Για χρόνια ο Nivoi συλλέγει στοιχεία για φορτία όπλων στο λιμάνι ως διευθυντής του συνδικάτου. Οι λιμενεργάτες κατηγορούν τις αρχές ότι σιωπούν σκόπιμα για τα αμφιλεγόμενα φορτία.

«Στην Ιταλία, ο νόμος 185 του 1990 απαγορεύει κατ’ αρχήν τη διακίνηση και την αποστολή όπλων σε εμπόλεμες χώρες. Ζητάμε να μη χρησιμοποιούνται τα πολιτικά λιμάνια για μεταφορά όπλων.»

Όπως αναφέρει το Euronews, το 2024, η Ιταλία ανακοίνωσε ότι ανέστειλε τις αποστολές στρατιωτικού εξοπλισμού στο Ισραήλ, τηρώντας παράλληλα τις συμβάσεις που είχαν υπογραφεί πριν τις 7 Οκτωβρίου 2023. Αυτό μεταφράζεται σε όπλα, πυρομαχικά, συντήρηση και ανταλλακτικά άνω των 6 εκατομμυρίων ευρώ.

Στοιχεία και αριθμοί σχετικά με τις εισαγωγές όπλων του Ισραήλ

Το Ισραήλ εισάγει σχεδόν το 70% του οπλοστασίου του από τις ΗΠΑ, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα όπλων στον κόσμο. Η Γερμανία είναι ο δεύτερος προμηθευτής του Ισραήλ. Από τις 7 Οκτωβρίου 2023 έχει εξάγει όπλα αξίας 485 εκατομμυρίων ευρώ. Η Ιταλία είναι τρίτη, προμηθεύοντας λιγότερο από 1%.

Η Συνθήκη του ΟΗΕ για το εμπόριο όπλων και η Ευρωπαϊκή Κοινή Θέση αναφέρουν ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα εγκλήματα πολέμου πρέπει να αποτρέπουν τέτοιες πωλήσεις. Η Κοινή Θέση του Συμβουλίου της ΕΕ είναι νομικά δεσμευτική, αλλά δεν έχει εφαρμογή. Τα κράτη μέλη μπορούν να την ερμηνεύσουν διαφορετικά. Μετά τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες σταμάτησαν ή περιόρισαν τις εξαγωγές. Υπάρχει ελάχιστος έλεγχος για τα όπλα της Χαμάς, που προέρχονται κυρίως από το Ιράν, το οποίο δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη του ΟΗΕ για το εμπόριο όπλων.

Γιατί λαμβάνει το Ισραήλ στρατιωτική υποστήριξη από τις χώρες της ΕΕ;

Η ΕΕ διαπίστωσε πρόσφατα πως το Ισραήλ παραβιάζει τις υποχρεώσεις του όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Γάζα. Επομένως γιατί το Ισραήλ εξακολουθεί να λαμβάνει στρατιωτική υποστήριξη από τις ευρωπαϊκές χώρες; Ο Giorgio Beretta, ένας από τους πιο έγκυρους Ιταλούς αναλυτές όσον αφορά το εμπόριο όπλων και ιστορική φωνή του ιταλικού Δικτύου Ειρήνης και Αφοπλισμού, εξηγεί ότι οι συνθήκες είναι εθελοντικές και στη συνέχεια κάθε χώρα πρέπει να δεσμευτεί για αυτές.

«Οι κανονισμοί είναι ορθοί. Το πρόβλημα έγκειται στην εφαρμογή τους, γιατί υπάρχει πάντα ένα μεγάλο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας», λέει ο Giorgio Beretta του Μόνιμου Παρατηρητηρίου για τα φορητά όπλα, OPAL.

Ο Beretta λέει ότι οι πληροφορίες που παρέχονται στις εθνικές κυβερνήσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση ότι τα όπλα δεν χρησιμοποιούνται για τη διάπραξη παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι συχνά πολύ ασαφείς.

«Μπορεί να αναφέρεται μια γενική κατηγορία, όπως “αεροσκάφη” ή “σκάφη του ναυτικού”, όμως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται για επιθέσεις εδάφους και αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται για διάσωση. Μέχρι να εξετάσει τις εξαγωγές το κοινοβούλιο, τα όπλα συχνά έχουν ήδη παραδοθεί.»

Τον Μάιο του 2025, η ΕΕ ανακοίνωσε την επανεξέταση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, αφού διαπίστωσε ότι το Ισραήλ παραβιάζει τη ρήτρα της εμπορικής συμφωνίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναφέροντας παραβιάσεις στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Μέχρι τον Ιούλιο, η ΕΕ είχε αναβάλει οποιαδήποτε ενέργεια, πόσο μάλλον οποιεσδήποτε κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανού εμπάργκο όπλων, εκθέτοντας για άλλη μία φορά τους βαθιά ριζωμένους διχασμούς της σχετικά με το Ισραήλ.