Πιλότοι αποκαλύπτουν όσα κρύβουν μέσα τους – “Αν δεν λες ψέματα, δεν πετάς”

Πιλότοι διστάζουν να αποκαλύψουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν, φοβούμενοι ότι αυτό θα βάλει τέλος στην καριέρα τους.

Το Reuters μίλησε με τουλάχιστον 24 εμπορικούς πιλότους σε αμερικανικές και ξένες εταιρείες, οι οποίοι δήλωσαν ότι αποκρύπτουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας — ακόμη και ήπια ή θεραπεύσιμα — φοβούμενοι ότι μια μακρά, δαπανηρή ιατρική διαδικασία μπορεί να τερματίσει την καριέρα τους.

Ο Μπράιαν Γουίτκε, 41 ετών, πιλότος της Delta Air Lines και πατέρας τριών παιδιών, αντιστεκόταν, τρομοκρατημένος ότι η θεραπεία για την κατάθλιψη θα του κόστιζε την άδεια και το επάγγελμά του. Το πρωί της 14ης Ιουνίου 2022, η μητέρα του, Άνι βάργκας, προσπάθησε να επικοινωνήσει μαζί του, αλλά τα δεδομένα τοποθεσίας του ήταν απενεργοποιημένα. Τελικά, ο γιος της είχε αυτοκτονήσει στα βουνά της Γιούτα, κοντά στο σπίτι του έξω από το Σολτ Λέικ Σίτι.

“Είναι άνθρωποι με προβλήματα όπως όλοι μας”

“Είναι άνθρωποι με προβλήματα όπως όλοι μας. Και δεν πρέπει να τιμωρούνται επειδή τα αντιμετωπίζουν” λέει η Βάργκας.

Η Delta Air Lines δήλωσε ότι ο Γουίτκε ήταν πολύτιμο μέλος της ομάδας και χαρακτήρισε τον θάνατό του “τραγικό και επώδυνο”. Είπε επίσης ότι η κοινότητα των πιλότων συχνά δεν ζητούν βοήθεια για τα προβλήματα ψυχικής υγείας επειδή φοβούνται ότι θα στιγματιστούν.

Όπως και άλλες μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, προσφέρει προγράμματα εμπιστευτικής στήριξης και συμβουλευτικής, ενώ πρόσφατα δημιούργησε νέο πρόγραμμα υποστήριξης ειδικά για πιλότους.

Σχεδόν σε κάθε άλλον επαγγελματικό χώρο μπορεί κανείς να αναζητήσει ψυχολογική βοήθεια χωρίς να εμπλέκεται ο εργοδότης ή οι αρχές. Στην αεροπορία όμως οι κανόνες είναι αυστηρότεροι: για να διατηρήσουν την ιατρική πιστοποίησή τους από την FAA, οι πιλότοι πρέπει να περνούν τακτικές και απαιτητικές ψυχολογικές και σωματικές αξιολογήσεις. Όσοι δηλώσουν άγχος ή κατάθλιψη συχνά καθηλώνονται — έστω προσωρινά — μέχρι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και έναν χρόνο σε σοβαρές περιπτώσεις.

“Αν δεν λες ψέματα, δεν πετάς”: Οι πιλότοι φοβούνται ότι θα χάσουν την άδειά τους

Δέκα χρόνια μετά τη συντριβή του αεροσκάφους της Germanwings από πιλότο με ιστορικό σοβαρής κατάθλιψης, η παγκόσμια αεροπορική βιομηχανία δεν έχει ακόμη θεσπίσει ενιαίο πλαίσιο για την ψυχική υγεία των πιλότων, και το στίγμα παραμένει μεγάλο εμπόδιο.

Η Ευρώπη έχει κάνει βήματα, επιβάλλοντας προγράμματα υποστήριξης και ενισχυμένη εποπτεία των ιατρικών εξεταστών.

Στις ΗΠΑ, η FAA έχει διευρύνει τη λίστα εγκεκριμένων φαρμάκων και έχει ανοίξει διαδικασίες για διαγνώσεις όπως το ADHD.

Η αρμόδια αρχή της Αυστραλίας επιτρέπει σε πιλότους με κατάθλιψη και άγχος να διατηρούν την πιστοποίησή τους — ακόμη και υπό θεραπεία — εφόσον οι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση.

Ωστόσο, όπως δείχνει μελέτη του 2023 σε 5.170 πιλότους ΗΠΑ και Καναδά, περισσότεροι από τους μισούς αποφεύγουν την ιατρική φροντίδα για να μην κινδυνεύσει η άδειά τους.

Η κοινότητα των πιλότων έχει μάλιστα και σχετική έκφραση: “Αν δεν λες ψέματα, δεν πετάς”.

Η μακρά αναμονή για την επιστροφή στο πιλοτήριο

Η Αμερικανίδα πιλότος Elizabeth Carll, σήμερα 36 ετών, βίωσε από πρώτο χέρι την καθυστέρηση στις διαδικασίες, που κρατούν τους πιλότους στο έδαφος για μήνες, ακόμη και χρόνια. Καθηλώθηκε στην εκπαίδευσή της το 2021 επειδή δήλωσε ότι έπαιρνε χαμηλή δόση αγχολυτικού.

Έξι μήνες υποχρεωτικής αναμονής, άλλοι έξι για ραντεβού με ειδικό και πάνω από έναν χρόνο για την αξιολόγηση της FAA — η οποία τελικά κρίθηκε παρωχημένη και ζητήθηκε νέα.

Η Carll, που εργαζόταν ως flight dispatcher ώστε να μη χάσει εισόδημα, λέει ότι μια απλή αλλαγή φαρμάκου θα μπορούσε να επαναφέρει ολόκληρη τη διαδικασία.

“Το αστείο μεταξύ μας είναι ότι απλώς το αγνοείς. Γιατί όλοι φοβούνται πως θα χάσουν τα προς το ζην” λέει.

Η FAA απάντησε ότι ενημερώνει τις πολιτικές της και έχει εγκρίνει περισσότερα φάρμακα.

Η συζήτηση αναζωπυρώθηκε πρόσφατα από άλλα περιστατικά, όπως το δυστύχημα του Air India Flight 171, όπου η προκαταρκτική έρευνα έδειξε ανθρώπινη παρέμβαση στους διακόπτες καυσίμου, αλλά και την υπόθεση του πρώην πιλότου της Alaska Airlines, Joseph Emerson, ο οποίος προσπάθησε να απενεργοποιήσει τους κινητήρες αεροσκάφους το 2023, ενώ ήταν εκτός υπηρεσίας στο πιλοτήριο. Στα έγγραφα του δικαστηρίου είπε ότι είχε νευρικό κλονισμό και είχε καταναλώσει παραισθησιογόνα μανιτάρια.

Υπέρογκο το κόστος της υγείας

Ο Troy Merritt, 33 ετών, αυτοκαθηλώθηκε το 2022 για να ζητήσει θεραπεία για κατάθλιψη και άγχος.

Για να επιστρέψει στις πτήσεις, χρειάστηκε έξι μήνες σταθερής αγωγής και εξετάσεις που δεν καλύπτονταν πάντα από την ασφάλιση — συνολικού κόστους περίπου 11.000 δολαρίων. Μέχρι να επιστρέψει στο cockpit είχε μείνει καθηλωμένος 18 μήνες.

Ο Merritt λέει ότι η αναβολή της θεραπείας δημιουργεί κινδύνους: “Όταν οι πιλότοι φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια, τότε εμφανίζονται τα πραγματικά προβλήματα μέσα στο cockpit”.

Μετά την ανάρρωση, εκπαιδεύτηκε για μεγαλύτερα αεροσκάφη και μακρινά δρομολόγια, όπως Σαγκάη και Χονγκ Κονγκ. “Είμαι καλύτερος πιλότος σήμερα απ’ ό,τι πριν” λέει.