Πόλεμος ΗΠΑ, Ισραήλ – Ιράν: Πώς να καταλάβεις τα fake βίντεο

AI Deepfakes, πλάνα από βιντεοπαιχνίδια που παρουσιάζονται ως πραγματικές μάχες και ψευδή στοιχεία που δημιουργούνται από chatbot, όλα επιστρατεύτηκαν για να “ντύσουν” την επίθεση των ΗΠΑ σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η παραπληροφόρηση των social media χτύπησε “κόκκινα”, κάτι που φυσικά έχει συμβεί και σε ουκ ολίγες περιπτώσεις ντοκουμέντων που έρχονται από εμπόλεμες ζώνες, είτε μιλάμε για τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, είτε για τη Συρία.

Πρακτικά, ο πόλεμος ΗΠΑ-Ιράν άρχισε με πόλεμο αφηγήσεων. Σε έναν κόσμο που τα chatbots κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος με επικίνδυνες διαστάσεις, σε έναν κόσμο που η “εύκολη” πληροφορία χρησιμοποιείται κατά κόρον από ζητήματα ψυχολογίας μέχρι σχέσεων, σε έναν κόσμο που γινόμαστε όλο και περισσότερο επιρρεπής στο να την “πατήσουμε” με διακινούμενο multimedia υλικό ψηφιακής επεξεργασίας, οι εντυπώσεις ανάγονται σε νέα δυναμική.

Ο πόλεμος των πληροφοριών που εκτυλίσσεται παράλληλα με τους βομβαρδισμούς, τονίζει ακόμη περαιτέρω την ψηφιακή κρίση στην εποχή των ταχέως εξελισσόμενων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που έχουν θολώσει τα όρια μεταξύ αλήθειας και κατασκευής. Η αύξηση της παραπληροφόρησης σε καιρό πολέμου έχει αποκαλύψει την επείγουσα ανάγκη για ισχυρότερα εργαλεία ανίχνευσης. Είναι χαρακτηριστικό πως παρότι το “Grok” του X εξ αρχής δεν επιβεβαίωνε το φερόμενο ως “βίντεο-ντοκουμέντο” για τον βομβαρδισμό του Fordow από τα αμερικανικά βομβαρδιστικά, πολλά διεθνή πρακτορεία μετέδωσαν τα πλάνα, με τοπικά ΜΜΕ επίσης να πέφτουν στην “παγίδα”.

Νωρίτερα, αφού το Ιράν χτύπησε το Ισραήλ με μπαράζ πυραύλων την περασμένη εβδομάδα, βίντεο που δημιουργήθηκαν από τεχνητή νοημοσύνη ισχυρίστηκαν ψευδώς ότι έδειχναν ζημιές που προκλήθηκαν στο Τελ Αβίβ και στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν. Οι ελεγκτές γεγονότων του AFP διαπίστωσαν ότι τα κλιπ δημοσιεύτηκαν αρχικά από έναν λογαριασμό TikTok που παράγει περιεχόμενο που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη. Η έρευνα έγινε από την εταιρεία BitMindAI με έδρα το Όστιν που συνεργάζεται με το AFP.

Η μη αυθεντικότητα των βίντεο επιβεβαιώθηκε και από τη Deutsche Welle και το DW Fact check.

Η GetReal Security, μια αμερικανική εταιρεία που επικεντρώνεται στην ανίχνευση χειραγωγημένων μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των deepfakes τεχνητής νοημοσύνης, εντόπισε επίσης ένα κύμα κατασκευασμένων βίντεο που σχετίζονται με τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν. O Hany Farid, συνιδρυτής της GetReal Security και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, συμβουλεύει το κοινό να μην εμπιστεύεται βίντεο διάρκειας λιγότερων από οκτώ δευτερόλεπτα. “Αυτό το όριο των οκτώ δευτερολέπτων προφανώς δεν αποδεικνύει ότι ένα βίντεο είναι ψεύτικο, αλλά θα πρέπει να είναι ένας καλός λόγος για να σας προβληματίσει”, δηλώνει στο AFP, καθώς πολλά εξ αυτών κατασκευάζονται μέσω τη γεννήτρια τεχνητής νοημοσύνης Veo 3 της Google.

Η NewsGuard, εταιρεία ελέγχου αξιοπιστίας ειδήσεων στο διαδίκτυο, εντόπισε 51 ιστότοπους που έχουν προωθήσει περισσότερες από δώδεκα ψευδείς ισχυρισμούς – από φωτογραφίες που δημιουργούνται από τεχνητή νοημοσύνη και υποτίθεται ότι δείχνουν μαζική καταστροφή στο Τελ Αβίβ, έως κατασκευασμένες αναφορές για σύλληψη Ισραηλινών πιλότων από το Ιράν.

Η αναμετάδοση των πλάνων γίνεται κατά βάση μέσω Telegram. Το ίδιο το Ιράν ισχυρίστηκε ότι είναι θύμα τεχνολογικής χειραγώγησης, με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης να αναφέρουν ότι το Ισραήλ χάκαρε για λίγο μια κρατική τηλεοπτική εκπομπή, μετέδωσε πλάνα από διαμαρτυρίες γυναικών και παρότρυνε τους ανθρώπους να βγουν στους δρόμους.

Άλλα “πολεμικά βίντεο” αποκόπηκαν από το στρατιωτικό παιχνίδι προσομοίωσης Arma 3.

Από την άλλη, viral βίντεο από την απόλυτη καταστροφή στη Γάζα έχουν επαληθευθεί ως απόλυτα αληθινά, και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, όσο κι αν προσπαθούν κάποιοι να “εργαλειοποιήσουν” τα fake news.

Εργαλεία για να ελέγξετε την αυθεντικότητα των βίντεο, είναι τα εξής:

Μπορείτε να επισκεφθείτε τους ιστότοπους – εργαλεία όπως το DW Fact check, το Australian Associated Press, το Agence France-Presse (AFP) και το Bellingcat διατηρούν λίστες με τους ελέγχους γεγονότων που έχουν πραγματοποιήσει οι ομάδες τους.

Ακόμη τα FactCheck.org, OntheMedia.org και PolitiFact.com είναι αξιόπιστα fact checkers.

Εάν το παλιό περιεχόμενο έχει ανακυκλωθεί και επαναχρησιμοποιηθεί, ίσως μπορέσετε να βρείτε το ίδιο υλικό που έχει χρησιμοποιηθεί αλλού. Για αμφίβολες φωτογραφίες μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Google Images ή το TinEye για να κάνετε “αντίστροφη αναζήτηση εικόνων”. Επίσης, μπορείτε να συγκρίνετε φερόμενες τοποθεσίες εχθροπραξιών μέσα από το Google Earth και τους χάρτες της Google.

Το InVid επίσης είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για επιβεβαίωση ή διάψευση βίντεο που κυκλοφορούν στα social.

Ή μπορείτε να ανατρέξετε στην παρακάτω λίστα με τις 20 ερωτήσεις που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να “εξερευνήσετε” υλικό από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με έναν υγιή σκεπτικισμό: 

20 Questions Framework

Τέλος, ο καλύτερος τρόπος για να βεβαιωθείτε στο μέγιστο ή, μεγαλύτερο έστω βαθμό, είναι να δείτε αν τα βίντεο που αναπαράγονται, μεταδίδονται από αξιόπιστα διεθνή πρακτορεία εγνωσμένου κύρους διεθνώς.

Ο “χρυσός κανόνας” είναι ο εξής:

• Μην εμπιστεύεστε ανυπόγραφα άρθρα.
• Μην εμπιστεύεστε περίεργα domain names.
• Να υποψιάζεστε, όταν δεν βλέπετε κάποιο έγκυρο news site να αναφέρει την ιστορία.

Παρακάτω ο οδηγός του ΕΚ:

EPRS

1. Ελέγξτε το μέσο μαζικής ενημέρωσης

Το γνωρίζετε; Ψάξτε για πληροφορίες σχετικά με την ιστοσελίδα. Διασταυρώστε τις πληροφορίες που παρέχει με άλλες αξιόπιστες πηγές.

2. Ελέγξτε τον συντάκτη

Η ταυτότητα ενός αξιόπιστου συντάκτη είναι εύκολο να πιστοποιηθεί. Εάν το όνομα του συντάκτη αποτελεί αποκύημα της φαντασίας, τότε το περιεχόμενο του άρθρου είναι πιθανό να είναι ψευδές.

3. Ελέγξτε τις αναφορές

Χρησιμοποιεί ο συντάκτης αξιόπιστες πηγές; Αν χρησιμοποιεί αναφορές σε ειδικούς, είναι αυτοί υπαρκτά πρόσωπα και πράγματι ειδικοί; Εάν μία είδηση χρησιμοποιεί ανώνυμες ή καθόλου πηγές, τότε ενδέχεται να είναι ψευδές.

4. Σκεφτείτε πριν το μοιραστείτε

Ο τίτλος του άρθρου μπορεί να είναι προκλητικός προκειμένου να σας δελεάσει να κάνετε κλικ. Θα μπορούσε να είναι παραποίηση νέων ή παλαιών συμβάντων ή σάτιρα. Εάν ένα γεγονός είναι πραγματικό, τότε πιθανότατα θα το καλύψουν και άλλα, μεγαλύτερα μέσα. Συγκρίνετε τις διάφορες πηγές ειδήσεων πριν καταλήξετε σε συμπεράσματα.

5. Αξιοποιήστε online υπηρεσίες ελέγχου εγκυρότητας των ειδήσεων (δείτε παραπάνω)