Πόλεμος στην Ουκρανία: Γιατί οι κυρώσεις της Δύσης δεν λυγίζουν τον Πούτιν

Η βασική δύναμη που χρησιμοποιούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να επιβληθούν σε κράτη που θεωρούν παραβάτες δεν είναι πλέον η στρατιωτική, αλλά η οικονομική. Στο παρόν, το ισχυρότερο όπλο φαίνεται πως είναι οι κυρώσεις: αποκλεισμός από το δολάριο, περιορισμοί στο διεθνές εμπόριο και οικονομική ασφυξία που, θεωρητικά, θα αναγκάσουν την εκάστοτε κυβέρνηση να συμμορφωθεί.

Η περίπτωση της Ρωσίας όμως είναι διαφορετική. Παρά το γεγονός ότι είναι ίσως η χώρα με τις περισσότερες κυρώσεις στον κόσμο, δεν δείχνει καμία διάθεση να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Από το 2022, οι ΗΠΑ έχουν προσθέσει περισσότερα από 6.000 άτομα και εταιρείες στη λίστα περιορισμών, στοχεύοντας το δίκτυο που στηρίζει τη ρωσική πολεμική προσπάθεια. Για να λειτουργήσει αυτό το σύστημα, τράπεζες και διεθνείς οργανισμοί οφείλουν να μπλοκάρουν ύποπτες συναλλαγές· σε διαφορετική περίπτωση απειλούνται με βαριά πρόστιμα ή ακόμη και αποκλεισμό από το ίδιο το αμερικανικό οικονομικό σύστημα.

Κι όμως, η Μόσχα εξακολουθεί να πραγματοποιεί διεθνές εμπόριο αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων. Η εξήγηση είναι ότι οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που βοηθούν σε αυτές τις συναλλαγές σπάνια εντοπίζονται ή τιμωρούνται. Έρευνες δείχνουν ότι από τις μεγαλύτερες κυρώσεις παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία, η πλειονότητα αφορούσε τράπεζες – αλλά ελάχιστες σχετίζονταν άμεσα με τη Ρωσία.

Η πραγματικότητα είναι ότι η πλειονότητα των ρωσικών κυρώσεων στοχεύει φυσικά πρόσωπα ή μικρές «εταιρείες-βιτρίνες». Ελάχιστες μεγάλες εταιρείες εκτός Ρωσίας – και ακόμα λιγότερες τράπεζες – έχουν βρεθεί στη λίστα. Και όσο περνά ο χρόνος, η Ρωσία οικοδομεί νέα δίκτυα εμπορίου με χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολο για τη Δύση να αποκόψει τις χρηματοροές.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι η Ουάσιγκτον διστάζει να στραφεί εναντίον κινεζικών χρηματοπιστωτικών κολοσσών. Ένα τέτοιο βήμα θα μπορούσε να παραλύσει το παγκόσμιο εμπόριο: αμερικανικές εταιρείες δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν τους Κινέζους προμηθευτές τους ούτε να λάβουν πληρωμές για τις εξαγωγές τους. Η αλυσίδα παραγωγής ηλεκτρονικών ειδών, φαρμάκων και πρώτων υλών θα κινδύνευε με κατάρρευση, οδηγώντας σε εκρηκτικές αυξήσεις τιμών.

Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος Martin Chorzempa στους New York Times, οι κινεζικές τράπεζες έχουν καταστεί σχεδόν «ανέγγιχτες». Μια αμερικανική απόφαση να τις στοχοποιήσει θα μπορούσε να προκαλέσει αστάθεια όχι μόνο στην Κίνα, αλλά στο σύνολο της διεθνούς οικονομίας. Έτσι, η αμερικανική στρατηγική κυρώσεων βρίσκεται αντιμέτωπη με το ίδιο της το όριο: όταν η πίεση προς τους αντιπάλους κινδυνεύει να πλήξει το παγκόσμιο σύστημα, οι κινήσεις περιορίζονται δραστικά.

Τραμπ: Η νέα προθεσμία δύο εβδομάδων για επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία

Παράλληλα, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ανανέωσε μόλις την Παρασκευή την απειλή του να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, εάν δεν υπάρξει πρόοδος προς την επίτευξη συμφωνίας ειρήνης με την Ουκρανία.

Ο Τραμπ φάνηκε να θέτει προθεσμία δύο εβδομάδων στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, ώστε να δείξει μεγαλύτερη διάθεση να τερματίσει την εισβολή στην Ουκρανία. Μέχρι στιγμής, η Μόσχα δεν έχει προσφέρει καμία παραχώρηση για συμφωνία εκεχειρίας και έχει ζητήσει επιπλέον εδαφικές υποχωρήσεις από το Κίεβο.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή, ο Τραμπ δήλωσε: «Θα πάρω μια απόφαση για το τι θα κάνουμε, και θα είναι μια πολύ σημαντική απόφαση. Είτε θα είναι τεράστιες κυρώσεις, είτε τεράστιοι δασμοί, είτε και τα δύο, ή δεν θα κάνουμε τίποτα και θα πούμε “είναι δικός σας πόλεμος;”».

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατηγόρησε νωρίτερα την Παρασκευή τη Μόσχα ότι σκόπιμα καθυστερεί τις ειρηνευτικές συνομιλίες, ώστε να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις που ο Τραμπ έχει απειλήσει να επιβάλει στη Ρωσία και τους εμπορικούς της εταίρους, εάν το Κρεμλίνο δεν δείξει μεγαλύτερη διάθεση για διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός.

Την Πέμπτη, ρωσικό αεροπορικό πλήγμα έπληξε αμερικανικό εργοστάσιο ηλεκτρονικών που λειτουργεί στη δυτική Ουκρανία, τραυματίζοντας τουλάχιστον 15 άτομα, σύμφωνα με ουκρανικές αρχές. Ερωτηθείς σχετικά, ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους: «Δεν είμαι καθόλου ευχαριστημένος με αυτό, ούτε με οτιδήποτε έχει να κάνει με αυτόν τον πόλεμο».

«Τις επόμενες δύο εβδομάδες θα δούμε προς ποια κατεύθυνση θα πάει. Και καλύτερα να είμαι πολύ ευχαριστημένος», πρόσθεσε.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει καταβάλει έντονες διπλωματικές προσπάθειες τις τελευταίες δύο εβδομάδες για να βάλει τέλος στον πόλεμο, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να αποσπάσει καμία παραχώρηση από τη Μόσχα. Η Ρωσία εξακολουθεί να ζητά από την Ουκρανία να παραδώσει μεγάλες εκτάσεις της ανατολικής περιοχής του Ντονμπάς, αίτημα που το Κίεβο απορρίπτει κατηγορηματικά.

Λαβρόφ: Αυτοί είναι οι όροι για μια συμφωνία ειρήνης με την Ουκρανία

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε, σε συνέντευξη που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, Κυριακή (24/08) πως μια ομάδα χωρών περιλαμβανομένων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια της Ουκρανίας.

Το Reuters μετέδωσε την περασμένη εβδομάδα πως ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν απαιτεί η Ουκρανία να παραδώσει ολόκληρη την ανατολική περιφέρεια Ντονμπάς, να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες για ένταξη στο ΝΑΤΟ, να παραμείνει ουδέτερη και να κρατήσει δυτικά στρατεύματα εκτός της χώρας, όπως είπαν τρεις πηγές που είναι εξοικειωμένες με τον τρόπο σκέψης του Κρεμλίνου στο ανώτατο επίπεδο.

Ο Λαβρόφ είπε στο NBC News πως ο Πούτιν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συζήτησαν το θέμα μιας εγγύησης ασφαλείας και ότι ο Πούτιν είχε εγείρει το θέμα στις άκαρπες συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης το 2022.

Σε εκείνες τις συνομιλίες, η Ρωσία και η Ουκρανία συζήτησαν για μόνιμη ουδετερότητα της Ουκρανίας με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας από τα πέντε μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ: τη Βρετανία, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και άλλες χώρες, σύμφωνα με αντίγραφο σχεδίου συμφωνίας που είδε το Ρόιτερς το 2022.

Ο Λαβρόφ είπε στο NBC ότι μία ομάδα χωρών που θα περιλαμβάνει μέλη του ΣΑ θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια της Ουκρανίας. Η ομάδα αυτή θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει τη Γερμανία και την Τουρκία και άλλες χώρες, είπε ο ΛΑβρόφ.

“Και οι εγγυήτριες [χώρες] θα παρείχαν εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας, η οποία πρέπει να είναι ουδέτερη, η οποία δεν πρέπει να ανήκει σε οποιονδήποτε στρατιωτικό συνασπισμό και η οποία πρέπει να μην έχει πυρηνικά“, είπε ο Λαβρόφ, σύμφωνα με απομαγνητοφωνημένο κείμενο της συνέντευξης που δόθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Λαβρόφ κατέστησε επίσης σαφές πως η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από τη Ρωσία, ότι η Ρωσία θέλει την προστασία των Ρωσόφωνων στην Ουκρανία και πως θα πρέπει να γίνει μια εδαφική συζήτηση με την Ουκρανία.