Πώς η ακροδεξιά της Ιαπωνίας ενισχύθηκε από τον Τραμπ

Στα πρόθυρα πολιτικής κρίσης βρίσκεται η Ιαπωνία, η οποία έχει δει τα ποσοστά της ακροδεξιάς να ανεβαίνουν επικίνδυνα, ασκώντας έντονη πίεση στον πρωθυπουργό Ισίμπα.

Την περασμένη Κυριακή, ένα μέχρι πρότινος άγνωστο ακροδεξιό κόμμα, το Sanseito, σημείωσε άνοδο αυξάνοντας τις έδρες του από μία σε 15, και έγινε ξαφνικά ένας υπολογίσιμος παίκτης στην ιαπωνική πολιτική σκηνή της χώρας.

Με το σύνθημα “Πρώτα η Ιαπωνία (Japan First)”, που παραπέμπει στο “Πρώτα η Αμερική (America First)” του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, το Sanseito έχει πραγματικά αναστατώσει το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) και τον πρωθυπουργό του, Σίγκερου Ισχίμπα, που η περασμένη εβδομάδα ήταν για εκείνον σαν τρενάκι του λούνα παρκ.

Στις εκλογές, ο κυβερνητικός συνασπισμός του LDP έχασε την πλειοψηφία στη Γερουσία, έχοντας ήδη απολέσει τον έλεγχο της Κάτω Βουλής από πέρυσι, προκαλώντας αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματος, με αρκετά στελέχη να ζητούν την παραίτησή του.

Μέχρι την Τετάρτη, ο Ισίμπα προσπάθησε να αντιστρέψει το κλίμα, υπογράφοντας εμπορική συμφωνία για τους δασμούς με τις ΗΠΑ – μια συμφωνία που ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε “τεράστια”, ωστόσο αν και η συμφωνία πρόσφερε μια προσωρινή ανάσα, δεν κατάφερε να περιορίσει την πολιτική αναταραχή.

Η Ιαπωνία θεωρείται μία από τις πιο σταθερές δημοκρατίες παγκοσμίως. Οι εκλογές σπανίως φέρνουν εκπλήξεις και το LDP κυβερνά σχεδόν αδιαλείπτως από το 1955. Πλέον, όμως, το κόμμα αντιμετωπίζει ίσως τη σοβαρότερη πρόκληση στη μεταπολεμική ιστορία.

Τι ήταν, λοιπόν, αυτό που μετέτρεψε την Ιαπωνία από χώρα της μονότονης πολιτικής σε ένα εκρηκτικό πολιτικό τοπίο, ωθώντας μάλιστα χιλιάδες ψηφοφόρους προς την άκρα δεξιά;

Εκτενές άρθρο του BBC αναλύει τους παράγοντες που προκάλεσαν την άνοδο της ακροδεξιάς, ξεκινώντας από την ακρίβεια, τον πληθωρισμό και την αύξηση της τιμής του ρυζιού και φτάνοντας στον υπερτουρισμό, με τον οποίο κάθε χρόνο βρίσκεται αντιμέτωπη η Ιαπωνία.

Τα τελευταία χρόνια αποδεικνύονται εξαιρετικά δύσκολα για τα ιαπωνικά νοικοκυριά, που καλούνται να αντεπεξέλθουν σε ένα μείγμα ακρίβειας, πληθωρισμού, στασιμότητας στους μισθούς και μιας οικονομίας που μοιάζει εγκλωβισμένη στη στασιμότητα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τιμή του ρυζιού, βασικού αγαθού στη διατροφή των Ιαπώνων, η οποία έχει διπλασιαστεί από πέρυσι. Συγκεκριμένα, μία συσκευασία 5 κιλών κοστίζει πάνω από 4.000 γεν, περίπου δηλαδή 23 ευρώ στα σούπερ μάρκετ.

Η άνοδος αυτή οφείλεται εν μέρει στη μειωμένη προσφορά λόγω της κακής σοδειάς του 2023, ωστόσο, η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν ένας ισχυρός σεισμός προκάλεσε φόβους για επικείμενο “μεγα-σεισμό”, οδηγώντας σε μαζικές αγορές και στοκαρίσματα εν μέσω πανικού.

Οι εικόνες που κατέκλυσαν την ιαπωνική τηλεόραση αλλά και τα social media ήταν αποκαλυπτικές: ουρές δεκάδων ατόμων έξω από καταστήματα, με τους πολίτες να σπεύδουν να αγοράσουν ρύζι υπό τον φόβο ελλείψεων.

Πλάνα σε τηλεοπτικούς σταθμούς και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν μεγάλες ουρές ανθρώπων που περίμεναν για να αγοράσουν ρύζι.

 

“Το ρύζι είναι βασικό τρόφιμο για εμάς. Πάντα το θεωρούσαμε δεδομένο, αλλά αυτό επηρεάζει τους πάντες, όχι μόνο εμένα και τη διατροφή του μωρού μου, αλλά και τις επιχειρήσεις”, εξηγεί η 36χρονη Momoko Abe, η οποία κάνει ψώνια με την τετράμηνη κόρη της σε ένα σούπερ μάρκετ στο βόρειο Τόκιο. “Ήταν αρκετά σοκαριστικό να δω ότι η τιμή μπορούσε να αυξηθεί τόσο πολύ σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα”, λέει χαρακτηριστικά.

Ένας άλλος αγοραστής, ο 65χρονος Watanabe Takeshi, λέει ότι δεν έχει πολλές επιλογές. “Είναι ακριβό, αλλά πρέπει να το αγοράσουμε. Η τιμή του ρυζιού ελέγχεται από την κυβέρνηση”, λέει.

Ο υπουργός Γεωργίας, Shinjiro Koizumi, έχει υποσχεθεί να μειώσει τις τιμές και να τροποποιήσει την αλυσίδα εφοδιασμού – και ήδη έχει διατεθεί περισσότερη ποσότητα ρυζιού στην αγορά – αλλά οι τιμές παραμένουν υψηλές.

Η επιρροή Τραμπ πίσω από την άνοδο του Sanseito

Η κόπωση των Ιαπώνων για την πολιτική σκηνή της χώρας τους, και ειδικά της νεότερης γενιάς, είναι πλέον ξεκάθαρη: “Έχουμε σιχαθεί την τρέχουσα πολιτική κατάσταση“, δήλωσε η νεαρή ψηφοφόρος Eriko Harada κατά τη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης του ακροδεξιού κόμματος Sanseito.

“Είναι απλό. Ο λόγος που το Sanseito απέσπασε τόση υποστήριξη είναι επειδή εκφράζει αυτά που δεν λέει κανείς άλλος για εμάς“, δηλώνει με τη σειρά του ένας άλλος ψηφοφόρος.

Η απογοήτευση – και ο θυμός – των ψηφοφόρων είναι εμφανής, εκτός από τις κάλπες, και στις πολιτικές συγκεντρώσεις, όπως και στους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ. Αυτό είναι που, εν μέρει, οδήγησε πολλούς να υποστηρίξουν το κόμμα με το σύνθημα “Japan First”. Αλλά υπήρχε και κάτι άλλο που έπαιξε ρόλο.

“Νομίζω ότι μπορούμε να αποδώσουμε μεγάλο μέρος αυτού στα απόνερα που προέρχονται από τον Λευκό Οίκο, από τη χώρα του ‘MAGA’“, υποστηρίζει ο Jeff Kingston, καθηγητής Ασιατικών Σπουδών και Ιστορίας στο Temple University του Τόκιο, αναφερόμενος στο κίνημα “Make America Great Again”, που αποτελεί και τον πυρήνα του κυβερνητικού προγράμματος του Ντόναλντ Τραμπ.

“Ο Τραμπ αφυπνίζει τα πρωτόγονα ένστικτα σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο“, λέει χαρακτηριστικά.

Μια άλλη ομοιότητα με τους Ρεπουμπλικάνους του Τραμπ, καθώς και με άλλα δεξιά κινήματα και κόμματα σε όλο τον κόσμο, είναι η έμφαση που δίνεται στο θέμα της μετανάστευσης.

Παραδοσιακά, η Ιαπωνία έχει πολύ χαμηλά ποσοστά μετανάστευσης, ωστόσο η τάση αυτή αλλάζει. Ο αριθμός των αλλοδαπών κατοίκων που ζούσαν στην Ιαπωνία, στο τέλος του περασμένου έτους, ήταν περίπου 3,77 εκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 11% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και καταγράφοντας νέο ρεκόρ.

Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας γερνάει γρήγορα και πολλοί υποστηρίζουν ότι η χώρα χρειάζεται μετανάστες για να εργάζονται, να πληρώνουν φόρους και να φροντίζουν τον αυξανόμενο αριθμό των ηλικιωμένων. Άλλοι όμως έχουν διαφορετική άποψη.

“Ο αριθμός των αλλοδαπών μεταναστών που δεν τηρούν τους κανόνες αυξάνεται”, υποστηρίζει η νεαρή ψηφοφόρος Uta Kato και προσθέτει: “Το βάρος για τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, είναι μεγαλύτερο, οπότε η ζωή γίνεται πιο δύσκολη”.

Το Sanseito κατηγορεί την κυβέρνηση για τις πολιτικές που έχουν επιτρέψει την είσοδο περισσότερων αλλοδαπών στη χώρα: “Δεν προωθούμε την ξενοφοβία”, δήλωσε ο ιδρυτής του κόμματος, Sohei Kamiya, σε συνέντευξη Τύπου τον Ιούνιο. “Οι Ιάπωνες αισθάνονται ανησυχία και δυσαρέσκεια επειδή δεν υπάρχουν καθιερωμένοι κανόνες για την υποδοχή αλλοδαπών”, τόνισε.

Την ίδια στιγμή, το αδύναμο γιεν μπορεί να έχει περιορίσει τις δυνατότητες των ιαπωνικών νοικοκυριών, αλλά έχει μετατρέψει τη χώρα σε τουριστικό “παράδεισο” για εκατομμύρια επισκέπτες, των οποίων τα χρήματα έχουν πλέον μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη στην Ιαπωνία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού, σχεδόν 37 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν τη χώρα πέρυσι – αριθμός ρεκόρ για την Ιαπωνία.

Η πλειονότητα των επισκεπτών προήλθε από άλλες ασιατικές χώρες, όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα, ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η παρουσία τουριστών από τη Δύση.

Ωστόσο, η τουριστική έκρηξη έχει και το τίμημά της. Πολλοί Ιάπωνες εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τη συμπεριφορά ορισμένων επισκεπτών, οι οποίοι συχνά αγνοούν ή παραβιάζουν τους αυστηρούς κανόνες ευγένειας και σεβασμού που αποτελούν θεμέλιο της ιαπωνικής κοινωνίας. Από τις απερίσκεπτες selfies μέχρι τη φασαρία σε ιερούς χώρους και παραδοσιακές γειτονιές, η παρουσία των τουριστών δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτη.

Sohei Kamiya: Ο θαυμαστής του Τραμπ που ίδρυσε το Sanseito

Το Sanseito, που σημαίνει “Συμμετοχή στην πολιτική”, ιδρύθηκε το 2020, την χρονιά που η πανδημία του Covid-19 βρισκόταν στην κορύφωσή της και απέκτησε φήμη με βίντεο στο YouTube που διέδιδαν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τους εμβολιασμούς.

Ο ιδρυτής του, Sohei Kamiya, είναι πρώην διευθυντής σούπερ μάρκετ και έφεδρος της Αυτοάμυνας (όπως ονομάζεται ο στρατός της Ιαπωνίας) και έχει παραδεχθεί πως ο Τραμπ στάθηκε για εκείνον επιρροή για τον “τολμηρό πολιτικό του στυλ“.

Προσελκύοντας το ακροατήριό του που αποτελείται από άτομα που είναι δυσαρεστημένα με τα συμβατικά κόμματα, μέσω των social media, κέρδισε έδαφος προβάλλοντας αφηγήματα όπως η υποτιθέμενη “σιωπηλή εισβολή” μεταναστών και υποσχέσεις για γενναίες φοροαπαλλαγές και αύξηση των κοινωνικών δαπανών. Το 2022, ήταν ο μοναδικός υποψήφιος του Sanseito που κατάφερε να εκλεγεί στη Γερουσία, εδραιώνοντας το πολιτικό του αποτύπωμα.

Σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο κανάλι του στο YouTube, ο Καμίγια αναφέρθηκε στο “βαθύ κράτος”, την ιδέα ότι ο στρατός, η αστυνομία και οι πολιτικές ομάδες συνεργάζονται κρυφά για να προστατεύσουν συγκεκριμένα συμφέροντα και να κυβερνούν μια χώρα χωρίς λαϊκή εντολή.

“Υπάρχει βαθύ κράτος παντού”, δήλωσε χαρακτηριστικά, “στα μέσα ενημέρωσης, στον ιατρικό χώρο, στη γεωργία και στο Κασουμιγκασέκι”– το σύμπλεγμα των κυβερνητικών υπηρεσιών στην Ιαπωνία.