Πού μπορεί να φτάσει η κόντρα του Τραμπ με τον Πούτιν;

Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως έχει μάθει το μάθημα που όλοι οι προκάτοχοί του “πόνεσαν” για να μάθουν: Δεν μπορείς να αλλάξεις ουσιαστικά τη φύση των σχέσεων ΗΠΑ – Ρωσίας όσο ο Βλαντίμιρ Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία.

Η πορεία του Τραμπ, από τον θαυμασμό για τον Ρώσο ηγέτη μέχρι την επίπληξή του, υπήρξε ένα μελόδραμα προσωπικών γεωπολιτικών αντιφάσεων. Όμως αυτό που έχει σημασία είναι το τι έπεται.

Η «αφύπνιση» του προέδρου, σημειώνει χαρακτηριστικά σε ανάλυσή του το CNN, προσφέρει νέες δυνατότητες για την Ουκρανία, για τους επικριτές του Πούτιν στο Κογκρέσο και για τους καταπονημένους συμμάχους της Αμερικής. Όμως, συνοδεύεται και από κινδύνους – κυρίως του ενδεχόμενου μιας σύγκρουσης μεταξύ των ηγετών Τραμπ και Πούτιν, οι οποίοι ελέγχουν τα δύο μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια του κόσμου.

Ο Τραμπ θα γυρίσει όντως την πλάτη στον Πούτιν;

Ο Τραμπ αρέσκεται να εντείνει την αντιπαράθεση με φίλους και εχθρούς τόσο με τη ρητορική του όσο και με τους δασμούς. Όμως, τώρα αντιμετωπίζει έναν αδίστακτο αντίπαλο, ο οποίος ανεβάζει το στοίχημα όχι με αλαζονεία, αλλά με ανθρώπινες ζωές, όπως δείχνουν οι εντατικοποιημένες επιθέσεις με drones στο Κίεβο – οι οποίες αποτελούν παράλληλα ένα σαφές μήνυμα προς τον Λευκό Οίκο.

Δεδομένης της συμπεριφοράς του Τραμπ, εύλογα τίθεται το ερώτημα για πόσο καιρό θα διαρκέσει η εχθρότητά του προς τον άλλοτε φίλο του στο Κρεμλίνο. Και παρόλο που μιλά για στήριξη της Ουκρανίας στην άμυνά της, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η “μεταμόρφωσή” του θα αντικατοπτριστεί σε ένα ποσό στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας αντίστοιχο με εκείνο που στάλθηκε στο Κίεβο από το Κογκρέσο των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, συνεχίζει το CNN.

Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε στο NBC News την Πέμπτη ότι έχει εξασφαλίσει μια συμφωνία μέσω του ΝΑΤΟ για την αποστολή νέων αντιπυραυλικών συστημάτων Patriot στο Κίεβο, τα οποία η Ουκρανία χρειάζεται επειγόντως για να απωθήσει τις ρωσικές επιθέσεις σε πολιτικούς στόχους.

«Στέλνουμε όπλα στο ΝΑΤΟ, και το ΝΑΤΟ πληρώνει για αυτά τα όπλα, 100%», δήλωσε ο Τραμπ. «Θα στείλουμε Patriots στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ θα τα διανείμει», πρόσθεσε. Οι ακριβείς όροι της συμφωνίας δεν είναι ακόμα σαφείς.

Η ανακοίνωση του Τραμπ ήρθε μετά τη δήλωση του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ότι είχε έναν «θετικό διάλογο» με τον πρόεδρο των ΗΠΑ για τη διασφάλιση της έγκαιρης άφιξης των όπλων, ιδίως των συστημάτων αεράμυνας.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι έχει ζητήσει 10 συστήματα Patriot, μετά από κύμα επιθέσεων με drones και πυραύλους από τη Ρωσία στις ουκρανικές πόλεις την περασμένη εβδομάδα. Μιλώντας στη Ρώμη την Πέμπτη, ο Ουκρανός ηγέτης είπε ότι η Γερμανία είναι έτοιμη να πληρώσει για δύο από τα Patriot και η Νορβηγία για ένα, ενώ και άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν.

Τα αντιαεροπορικά συστήματα Patriot και οι αναχαιτιστικοί πύραυλοί τους διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην άμυνα των ουκρανικών πόλεων, καθώς και της πολιτικής και στρατιωτικής υποδομής, από επιθέσεις ρωσικών πυραύλων cruise και βαλλιστικών πυραύλων.

Μαζί με τα σοβιετικής κατασκευής S-300 και τα δυτικά Nasams (National Advanced Surface-to-Air Missile System), τα Patriot συμβάλλουν στη διατήρηση αυτού που ο ουκρανικός στρατός συχνά αποκαλεί «πολυεπίπεδη άμυνα».

Καθώς η Ουκρανία δεχόταν σφοδρές επιθέσεις από drones αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα σταλούν περισσότερα όπλα: «Πρέπει να το κάνουμε… Δέχονται πολύ σκληρά χτυπήματα τώρα.»

Φαίνεται ότι ο Τραμπ έχει φτάσει σε ένα σημείο καμπής. Έχει σταματήσει να κατηγορεί την Ουκρανία για το πόλεμο, και έχει ξεκινήσει να καταγγέλλει τη Ρωσία για τη αδιάκοπη επιθετικότητά της.

Το ερώτημα είναι: πώς αυτή η αλλαγή θα επηρεάσει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στον πόλεμο και στη Ρωσία; Επίσης, τι σημαίνει αυτό για τον ίδιο τον Τραμπ — για το πώς θέλει να δείχνει ως ηγέτης στον κόσμο, αλλά και για τη θέση του μέσα στην Αμερική, ειδικά σε ό,τι αφορά το θέμα της Ουκρανίας και την υποστήριξη που μπορεί να έχει από τον κόσμο και τους πολιτικούς;

Η αποτυχία του Πούτιν να ακούσει τις εκκλήσεις του Τραμπ

Η δήλωση του Τραμπ ότι κουράστηκε με τις «ανοησίες» του Πούτιν (χρησιμοποιώντας, για την ακρίβεια, τη λέξη “bullsh*t”) ήταν μια εντυπωσιακή ανατροπή, — αν και χαρακτηριστική του συχνά απρόβλεπτου και αθυρόστομου στυλ του προέδρου των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική.

Έπειτα από τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ είπε ότι ήταν «δυσαρεστημένος» που δεν έχει σημειωθεί πρόοδος για τον τερματισμό του πολέμου.

Κανείς δεν προσπάθησε περισσότερο από τον Τραμπ να πείσει τον Πούτιν να τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος ξεκίνησε με μια παράνομη εισβολή το 2022, επισημαίνεται στην ανάλυση του CNN. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξυμνεί εδώ και χρόνια την εξυπνάδα και τη δύναμη του Ρώσου ηγέτη.

Αλλά ακόμα και όταν ο Τραμπ εναντιώθηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο – με αποκορύφωμα τον έντονο καυγά στο Οβάλ Γραφείο- ο Πούτιν απέρριψε όλους τους γενναιόδωρους όρους του Αμερικανού προέδρου για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και μία ενδεχόμενη συμφωνία για ειρήνη.

Τα κίνητρα του Πούτιν αποτελούν σημαντική παράμετρο. Από δυτική σκοπιά, ο Ρώσος ηγέτης μοιάζει να έχει διαπράξει ένα τεράστιο πολιτικό λάθος που πλήττει τον ίδιο. Θα μπορούσε να είχε εξασφαλίσει μια συμφωνία ειρήνης με στήριξη από τις ΗΠΑ – μια συμφωνία που οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας φοβούνταν πως θα ανταμείβει τη ρωσική επιθετικότητα – , θα «κλείδωνε» τα εδαφικά κέρδη από την εισβολή και θα εξασφάλιζε πως η Ουκρανία δεν θα γινόταν ποτέ μέλος του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η εφαρμογή της δυτικής λογικής στους υπολογισμούς του Πούτιν υπήρξε πάντα λάθος.

Ο Πούτιν είχε ξεκαθαρίσει πριν την εισβολή ότι βλέπει την σύγκρουση ως διόρθωση ενός ιστορικού λάθους – τόσο για τις παλαιότερες αξιώσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία όσο και για τα ευρύτερα παράπονά του, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το οποίο παρακολουθούσε με απογοήτευση από τη θέση του αντισυνταγματάρχη της KGB στην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία.

Ο Πούτιν μιλάει για τις «ρίζες» του πολέμου εννοώντας μια σειρά από ρωσικά παράπονα, που περιλαμβάνουν την ύπαρξη μιας δημοκρατικής κυβέρνησης στο Κίεβο.

Η στρατηγική του Τραμπ και οι επόμενοι στόχοι

Με αυτή τη λογική, ο Πούτιν ίσως να μην είχε ποτέ πρόθεση να τερματίσει τον πόλεμο — και η εκτίμηση του Τραμπ και των συμβούλων του ότι μπορούσαν να τον πείσουν να «κάνει μια συμφωνία» αποδείχθηκε λανθασμένη.

Μετά από χιλιάδες θύματα, ο πόλεμος ίσως να είναι πλέον υπαρξιακής σημασίας για τον Πούτιν, όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά και για την πολιτική του επιβίωση.

Αμέτρητοι αναλυτές από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη προσπάθησαν χρόνια να πείσουν τον Τραμπ για αυτήν την άποψη. Στην πραγματικότητα, είναι εκπληκτικό ότι ο Τραμπ χρειάστηκε τόσο πολύ χρόνο για να φτάσει σε αυτό το σημείο της συνειδητοποίησης. Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε αυτή την εβδομάδα για τον Πούτιν: «Είναι πάντα πολύ ευγενικός, αλλά τελικά αυτό είναι άχρηστο».

Παράλληλα, στη συνέντευξή του στο NBC News, ο Τραμπ είπε ότι τη Δευτέρα θα κάνει μια «σημαντική» ανακοίνωση σχετικά με τη Ρωσία, χωρίς να αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες.

Επιπλέον, ο Αμερικανός απεσταλμένος για την Ουκρανία Κιθ Κέλογκ θα μεταβεί στο Κίεβο την ερχόμενη Δευτέρα όπου θα παραμείνει επί μία εβδομάδα μετέδωσε σήμερα το ουκρανικό μέσο Novyny.LIVE.

«Θα είμαστε στο Κίεβο τη Δευτέρα. Θα είμαστε εκεί όλη την εβδομάδα», δήλωσε σε δημοσιογράφο του Novyny.LIVE, όπως φαίνεται σε βίντεο στην ιστοσελίδα του, ενώ βρισκόταν στο περιθώριο διάσκεψης για την ανάκαμψη της Ουκρανίας στη Ρώμη.

Όσοι στηρίζουν την Ουκρανία και ελπίζουν σε μια νέα, πιο αποφασιστική αμερικανική πολιτική για τον πόλεμο, ίσως θα πρέπει να συγκρατήσουν τον ενθουσιασμό τους. Η απογοήτευση του Τραμπ με τον Πούτιν φαίνεται αυτή τη φορά να είναι ειλικρινής. Όμως, τους τελευταίους μήνες, έχει επικρίνει τον Ρώσο ηγέτη αρκετές φορές — μόνο για να μετριάσει αργότερα τη στάση του.

Αν ο πρόεδρος έχει τελικά καταλήξει στο ότι δεν μπορεί να πιέσει τον Πούτιν να συμφωνήσει σε ειρηνικές συνομιλίες, είναι έτοιμος να προσπαθήσει να τον εξαναγκάσει σε αυτές;

Μια τέτοια πίεση μπορεί να περιλαμβάνει την αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, καθώς και τη δέσμευση περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών που μέχρι πρόσφατα φοβούνταν ότι ο Τραμπ θα εγκαταλείψει το Κίεβο. Αν η Ουάσινγκτον δείξει πραγματική προσήλωση, η διαφορά θα μπορούσε να είναι τεράστια — και να ανατρέψει την ξεκάθαρη πεποίθηση του Πούτιν ότι μπορεί να αντέξει περισσότερο από τη Δύση και τελικά να κερδίσει τον πόλεμο.

Ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε επίσης να στηρίξει πλήρως ένα διακομματικό νομοσχέδιο που προβλέπει σκληρές νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας — αλλά και κατά της Κίνας και της Ινδίας, που είναι από τους βασικότερους αγοραστές ρωσικού πετρελαίου.

Ο Τραμπ έχει μιλήσει τις τελευταίες ημέρες για το τρομερό ανθρώπινο κόστος που έχει υποστεί ο ουκρανικός λαός και για το θάρρος των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Ωστόσο, η διάθεσή του να στηρίξει μακροπρόθεσμα την κυβέρνηση Ζελένσκι μπορεί να εξαρτηθεί από το αν είναι απλώς θυμωμένος με τον Πούτιν επειδή του στέρησε μια συμφωνία που θα ενίσχυε τη δική του εικόνα ως «ειρηνοποιού» και ίσως του χάριζε και Νόμπελ Ειρήνης.

Κατά καιρούς, ο Τραμπ φαίνεται να βλέπει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως ένα περιττό εμπόδιο για μια καλύτερη σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

«Το να τα πηγαίνουμε καλά με τη Ρωσία είναι καλό πράγμα», δήλωσε τον Απρίλιο ο Τραμπ. «Πιστεύω πως θα μπορούσα να έχω πολύ καλή σχέση με τη Ρωσία και με τον Πούτιν, και αν το πετύχαινα, θα ήταν εξαιρετικό». Δεδομένης της λογικής του Τραμπ, κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι, αν ο Αμερικανός πρόεδρος αποτύχει να κλείσει μια ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία, ίσως απλώς «απομονώσει» το ζήτημα και συνεχίσει να διαπραγματεύεται με τη Ρωσία σε άλλα θέματα — ειδικά στον τομέα της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Αυτό θα επέτρεπε στον Πούτιν να συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς παρέμβαση από τις ΗΠΑ.

Επικίνδυνη η στροφή στις σχέσεις ΗΠΑ–Ρωσίας

Ένας μεγάλος κίνδυνος σε μια περίοδο αυξημένης έντασης ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και το Κρεμλίνο είναι το ενδεχόμενο να παγιδευτούν ο Τραμπ και ο Πούτιν σε έναν κύκλο κλιμάκωσης.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Τραμπ επιθυμεί μια άμεση σύγκρουση με τον Πούτιν. Μάλιστα, μέρος της βάσης του κινήματος MAGA (Make America Great Again) βλέπει ιδεολογικά κοινά με τον Πούτιν: όπως η κριτική του προς τη «woke» κουλτούρα και η αντίληψη ότι οι δυτικές πολιτιστικές αξίες φθίνουν. Μια άλλη πτέρυγα των Ρεπουμπλικανών θέλει οι ΗΠΑ να απομακρυνθούν από την Ευρώπη για να αφιερώσουν περισσότερους στρατιωτικούς πόρους στην αυξανόμενη ένταση με την Κίνα.

Παράλληλα, τίποτα στην πρόσφατη συμπεριφορά του Πούτιν δεν υποδεικνύει ότι ο Ρώσος ηγέτης επιθυμεί μετωπική σύγκρουση με τον Τραμπ ή τις ΗΠΑ. Όμως, ο Πούτιν έχει επανειλημμένα «παίξει» το χαρτί των πυρηνικών κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία — προφανώς για να τρομάξει τους λαούς της Δύσης. Από τη στιγμή που ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει τον τρόμο του για τις καταστροφικές συνέπειες μιας πυρηνικής σύγκρουσης, αυτό είναι ένα «χαρτί» που ο Πούτιν ίσως χρησιμοποιήσει αν οι εντάσεις ξεφύγουν.

Στο τέλος, ο Τραμπ μπορεί να επιστρέψει σε μια παραδοχή που έχει στοιχειώσει την αμερικανική πολιτική για την Ουκρανία εδώ και χρόνια: «Η αλήθεια είναι πως η Ουκρανία, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, θα παραμείνει ευάλωτη σε στρατιωτική κυριαρχία από τη Ρωσία, ό,τι κι αν κάνουμε». Αυτή δεν ήταν δήλωση του Τραμπ, που συχνά αμφισβητεί τη στήριξη στην Ουκρανία — ήταν λόγια του «αντιπάλου» του, Μπαράκ Ομπάμα, σε συνέντευξή του στο The Atlantic το 2016.

Αν μη τι άλλο, η διαμάχη του Τραμπ με τον Πούτιν μπορεί να εξυπηρετήσει έναν σκοπό: να κάνει τον Αμερικανό πρόεδρο να σταματήσει να θρέφει αυταπάτες για την πραγματική φύση του Ρώσου ηγέτη.