Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ η Αναλένα Μπέρμποκ

Η πρώην υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ εξελέγη νωρίτερα απόψε πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, έπειτα από μια διαδικασία η οποία προκάλεσε έντονη κριτική εντός και εκτός Γερμανίας, τόσο σχετικά με τον τρόπο ανάδειξής της ως υποψήφιας όσο και για το εάν διαθέτει πραγματικά τα απαιτούμενα προσόντα για την θέση. H θητεία της νέας προέδρου αρχίζει τον Σεπτέμβριο και είναι διάρκειας ενός έτους.

Η Αναλένα Μπέρμποκ εξελέγη πρόεδρος της 80ής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών με 167 ψήφους υπέρ, επί συνόλου 174 μελών που ήταν παρόντα και ψήφισαν.

Η εκλογή πραγματοποιήθηκε με μυστική ψηφοφορία, κατά την οποία κατατέθηκαν συνολικά 188 ψηφοδέλτια. Δεν υπήρξαν άκυρα ψηφοδέλτια, ενώ 14 αντιπροσωπείες απείχαν.

Η κ. Μπέρμποκ υπερέβη το απαιτούμενο όριο της απλής πλειοψηφίας των 88 ψήφων, εξασφαλίζοντας ευρεία εντολή για να προεδρεύσει της επερχόμενης 80ης Συνόδου που θα λάβει χώρα ως είθισται τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης έχει κυρίως την ευθύνη για την προετοιμασία και την διεξαγωγή των συνόδων του σώματος, η κυρία Μπέρμποκ έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν σκοπεύει να περιοριστεί στον τελετουργικό χαρακτήρα του ρόλου της, αλλά να αντιμετωπίσει την παρούσα κρίση του ΟΗΕ ως ευκαιρία και να προωθήσει μεταρρυθμίσεις.

Κατά την ορκωμοσία της, υποσχέθηκε «να μειώσει τις επικαλύψεις και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και την διαφάνεια του ΟΗΕ», κάνοντας λόγο για «δύσκολη δουλειά, αλλά δουλειά που πρέπει να κάνουμε». «Θα υπηρετήσω και τα 193 κράτη μέλη, μεγάλα και μικρά. Ως έντιμος μεσολαβητής. Ως ενωτική δύναμη. Με ανοιχτό αυτί και ανοιχτή πόρτα», δήλωσε η πρώην υπουργός και επισήμανε ότι θέλει η Γενική Συνέλευση να αποκτήσει και πραγματικό ρόλο στην επιλογή του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού, η οποία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2026. Καμία γυναίκα δεν ηγήθηκε ποτέ του ΟΗΕ και αυτό πρέπει να αλλάξει, είπε μεταξύ άλλων. Κατά την διάρκεια της θητείας της θα τεθεί επιπλέον και η υποψηφιότητα της Γερμανίας ως μη-μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Ποια κράτη εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους

Το γεγονός ότι η Αναλένα Μπέρμποκ σκοπεύει να ασκήσει τα καθήκοντά της πιο ενεργά από τους προκατόχους της έχει προκαλέσει την δυσαρέσκεια πολλών κρατών – μελών.

Η Σερβία και η Λευκορωσία επέκριναν την επιλογή στο πρόσωπό της, υποστηρίζοντας ότι η πολιτικός των Πρασίνων υπήρξε υπερβολικά πολωτική από την προηγούμενη θέση της.

Ο αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στον ΟΗΕ Ντμίτρι Πολιάνσκι κατηγόρησε μάλιστα την κυρία Μπέρμποκ για «κατάφωρη προκατάληψη», αμφισβήτησε τις διπλωματικές της ικανότητες και επανέλαβε τον – ψευδή – ισχυρισμό ότι η πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας «είναι περήφανη για τον παππού της ο οποίος υπηρέτησε στα SS».

Η Ρωσία θεωρείται επίσης ότι ήταν το κράτος – μέλος που ζήτησε να διεξαχθεί σήμερα μυστική ψηφοφορία για την εκλογή της κυρίας Μπέρμποκ, ενώ συνήθως ο πρόεδρος εκλέγεται δια βοής. Η νέα πρόεδρος έλαβε 167 ψήφους.

Αντιδράσεις και στο εσωτερικό της Γερμανίας

Στο εσωτερικό της Γερμανίας η κυρία Μπέρμποκ δέχθηκε δριμύτατη κριτική όταν, λίγο πριν από την έξοδό της από το υπουργείο Εξωτερικών αναδείχθηκε αιφνιδιαστικά ως υποψήφια της Γερμανίας για την προεδρία της Γενικής Συνέλευσης, ανατρέποντας την μέχρι τότε διαδικασία, για την οποία είχε προταθεί η έμπειρη διπλωμάτης Χέλγκα Σμιντ. Το υπουργείο Εξωτερικών απέσυρε την τελευταία στιγμή την υποψηφιότητα της κυρίας Σμιντ και ανακοίνωσε αυτήν της απερχόμενης τότε υπουργού.

«Ο ΟΗΕ δεν είναι κατάστημα self-service. Η θέση δεν προσφέρεται για εσωτερικούς πολιτικούς ελιγμούς και η Γερμανία δεν εξυπηρετείται από αυτή την κίνηση», είχε δηλώσει στο περιοδικό Der Spiegel ο επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια Κρίστοφ Χόισγκεν, χαρακτηρίζοντας την απόφαση «εξωφρενική» και την Αναλένα Μπέρμποκ ως «μοντέλο που έχει αποσυρθεί».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η κυρία Σμιντ είχε ήδη ξεκινήσει τις συνομιλίες με τα κράτη και κάποιος ξένος διπλωμάτης του είπε, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Νομίζαμε ότι αυτά συμβαίνουν μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα». Η γερμανική κυβέρνηση πάντως υπερασπίστηκε την επιλογή, με την οποία είχε συμφωνήσει και η κυβέρνηση του Φρίντριχ Μερτς, η οποία θα αναλάμβανε κατόπιν.

Η δήλωση της WEOG

Σε δήλωσή της εκ μέρους της Ομάδας των Δυτικοευρωπαϊκών και ‘Αλλων Κρατών (WEOG), η εκπρόσωπος της ομάδας εξήρε το θεσμικό υπόβαθρο και την εμπειρία της κ. Μπέρμποκ στο διεθνές δίκαιο και την πολυμερή διπλωματία, επισημαίνοντας τον ενεργό της ρόλο ως υπέρμαχου των αρχών του ΟΗΕ.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο γεγονός ότι για πρώτη φορά η ομάδα της WEOG εξέλεξε γυναίκα στο αξίωμα αυτό με στόχο την ανατροπή του αρνητικού απολογισμού της Γενικής Συνέλευσης, η οποία έχει αναδείξει μόλις πέντε γυναίκες προέδρους στα 80 χρόνια της ιστορίας της.

Η WEOG χαρακτήρισε την εκλογή της κ. Μπέρμποκ ως εξαιρετικά επίκαιρη, σε μια συγκυρία όπου ο ΟΗΕ αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις —από ένοπλες συγκρούσεις και ανθρωπιστικές κρίσεις έως τη διάβρωση του διεθνούς δικαίου και την κρίση ρευστότητας.

Εξέφρασε επίσης την ετοιμότητα της ομάδας να συνεργαστεί στενά με τη νέα πρόεδρο για την εφαρμογή του «Συμφώνου για το Μέλλον», την ενίσχυση του ρόλου της Συνέλευσης στην ειρήνη και ασφάλεια, την προώθηση της πολυγλωσσίας, αλλά και τη διαφάνεια στη διαδικασία επιλογής του επόμενου Γενικού Γραμματέα.