“Πρόοδος αλλά όχι συμφωνία” στη συνάντηση Τραμπ – Πούτιν

Ολοκληρώθηκαν ύστερα από σχεδόν τρεις ώρες οι συνομιλίες μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν στην αεροπορική βάση Έλμεντορφ-Ρίτσαρντσον κοντά στο Άνκορατζ της Αλάσκας σε μια ιστορική Σύνοδο Κορυφής μεταξύ των δύο με επίκεντρο τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Με τα βλέμματα όλων στραμμένα πάνω τους, οι δύο ηγέτες προχώρησαν στη συνέχεια σε μια “ασυνήθιστη” Συνέντευξη Τύπου, τόσο γιατί το πρωτόκολλο “έσπασε”, με τον φιλοξενούμενο Ρώσο πρόεδρο να παίρνει πρώτος τον λόγο όσο και γιατί μετά τις δηλώσεις που πραγματοποίησαν, δεν δόθηκε η δυνατότητα στους δημοσιογράφους για ερωτήσεις.

Κοινή συνισταμένη στις δηλώσεις των δύο ηγετών ήταν ότι έχει σημειωθεί πρόοδος και οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει σε πολλά σημεία από αυτά που διαπραγματεύονται, ενώ ο δρόμος φαίνεται να παραμένει ανοιχτός για την επίτευξη συμφωνίας σε δεύτερο χρόνο, ενώ οι δύο πρόεδροι φάνηκε να μιλούν σε φιλικό κλίμα.

Συγκεκριμένα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είπε πως η συνάντηση έγινε σε «εποικοδομητική ατμόσφαιρα αμοιβαίου σεβασμού», χαρακτηρίζοντας «διεξοδικές» τις διαπραγματεύσεις ενώ μίλησε με θερμό τόνο για τον Ντόναλντ Τραμπ και φάνηκε να καλωσορίζει αυτό που θεωρεί ως μια νέα βάση για τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. «Είμαι βέβαιος ότι αυτή η κληρονομιά θα μας βοηθήσει να ξαναχτίσουμε και να ενισχύσουμε δεσμούς αμοιβαίου οφέλους και ισότητας σε αυτό το νέο στάδιο, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες» είπε κατά τις δηλώσεις του.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επανέλαβε τη θέση της Μόσχας πως η εξάλειψη των αιτίων αυτής της σύγκρουσης είναι προϋπόθεση για να υπάρξει μια μακροχρόνια επίλυση της κρίσης. Εξέφρασε την ελπίδα πως η αμοιβαία κατανόηση θα φέρει την ειρήνη στην Ουκρανία και ότι δεν θα υπονομευθεί η πρόοδος που σημειώθηκε στη διάρκεια της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα. «Έχω κάθε λόγο να πιστεύω ότι, ακολουθώντας αυτόν τον δρόμο, μπορούμε — και όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο — να φτάσουμε στο τέλος της σύγκρουσης στην Ουκρανία» είπε χαρακτηριστικά.

Ο Ντόναλντ Τραμπ από την πλευρά του δήλωσε πως ήταν μια «πολύ παραγωγική συνάντηση» αλλά ότι υπάρχει ακόμη δουλειά να γίνει και εμφανίστηκε αισιόδοξος. Ανέφερε ότι συμφώνησαν «σε πολλά σημεία» αλλά υπήρχαν και κάποια άλυτα ζητήματα. «Ένα είναι πιθανότατα το πιο σημαντικό», είπε. «Δεν υπάρχει συμφωνία μέχρι να υπάρξει συμφωνία».

Προανήγγειλε ότι θα ενημερώσει τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και άλλους ηγέτες για την έκβαση των συνομιλιών και αποχαιρέτησε τον Πούτιν λέγοντας: «θα σας ξαναδώ σύντομα». «Την επόμενη φορά στη Μόσχα», είπε στα αγγλικά ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου, με τον αμερικανό πρόεδρο να αφήνει ανοικτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Σημειώνεται πως το προγραμματισμένο γεύμα εργασίας, με περισσότερους υπουργούς και συμβούλους, δεν πραγματοποιήθηκε και η Συνέντευξη Τύπου ολοκληρώθηκε με τις τοποθετήσεις των δύο προέδρων.

Η Σύνοδος Κορυφής

Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν βρέθηκαν από το πρωί της Παρασκευής (τοπική ώρα) στην αμερικανική αεροπορική βάση Joint Base Elmendorf-Richardson, στο Άνκορατζ της Αλάσκας.

Οι δύο άνδρες συνοδευόμενοι από τους συμβούλους τους, κάθισαν ο ένας δίπλα στον άλλον μπροστά από μια επιγραφή σε μπλε φόντο που έγραφε «Αναζητώντας την Ειρήνη». Δεν προχώρησαν σε δηλώσεις, ενώ δε δέχτηκαν ερωτήσεις.

Πριν από την άφιξή τους, ο Λευκός Οίκος είχε ανακοινώσει ότι η κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε προγραμματιστεί μεταξύ των δύο ηγετών θα περιλάμβανε πλέον και τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον επικεφαλής διαπραγματευτή του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, οι Ρώσοι αξιωματούχοι που συνοδεύουν τον Πούτιν είναι ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής Γιούρι Ουσάκοφ και ο Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν χαιρετισμό πάνω στο κόκκινο χαλί, μετά την αποβίβασή τους από τα προεδρικά τους αεροσκάφη και στη συνέχεια θερμή χειραψία και φωτογραφήθηκαν χαμογελαστοί μπροστά στους δημοσιογράφους, ωστόσο δεν απάντησαν στις ερωτήσεις τους.

Πάνω από τα κεφάλια τους πέταξαν αμερικανικά στρατιωτικά αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών και, όπως φαινόταν, ενός βομβαρδιστικού B-2 stealth, σύμφωνα με το CNN.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν θα είναι στην αίθουσα των συζητήσεων, ούτε οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι είχαν μόνο τηλεδιάσκεψη με τον Τραμπ. Κατά την πλευρά της Ευρώπης, ο Πούτιν συνεχώς “δελεάζει” τον Τραμπ, κυρίως με προτάσεις πάνω σε ενεργειακές συμφωνίες, για να αποσπάσει αυτό που θέλει.

Είναι χαρακτηριστικό πως παρά τις προηγούμενες αιτιάσεις του Λευκού Οίκου, μετά τη συνάντηση μεταξύ του Πούτιν και του Ειδικού Απεσταλμένου του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, στις 6 Αυγούστου – δύο ημέρες πριν από την προθεσμία του Τραμπ “για κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις” – ο Τραμπ συμφώνησε να συναντηθεί με τον Πούτιν, αφήνοντας την προθεσμία να περάσει χωρίς συνέπειες.

Αυτή είναι σίγουρα μια μεγάλη νίκη για τον Πούτιν, ο οποίος θα φτάσει στις ΗΠΑ μετά από τρία και πλέον χρόνια διεθνούς απομόνωσης. Ο Πούτιν θα επιδιώξει να παραγκωνίσει την Ουκρανία και ενδεχομένως να κερδίσει παραχωρήσεις σύμφωνα με τους στόχους του από την αρχή της πλήρους εισβολής του. Δηλαδή, να διατηρήσει τα εδάφη στα ανατολικά, να διεκδικήσει αφοπλισμό του Κιέβου και αλλαγή εξουσίας και να μην μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ.

Η Ουκρανία έχει θέσει ως κόκκινη γραμμή της το ότι τα σύνορα δεν πρόκειται να αλλάξουν με τη βία. Κατά την ΕΕ, ο Πούτιν ενδέχεται να θέλει να κερδίσει χρόνο, να μπει δηλαδή στη λογική των μαραθώνιων διαπραγματεύσεων και παράλληλα να συνεχίσει να εδραιώνεται στο πεδίο των μαχών όπου κερδίζει. Η Ρωσία κατέχει αυτή τη στιγμή το ένα πέμπτο της Ουκρανίας, από τα βορειοανατολικά της χώρας μέχρι τη χερσόνησο της Κριμαίας , η οποία προσαρτήθηκε παράνομα το 2014.

Η Ρωσία ελέγχει σχεδόν ολόκληρη την περιοχή του Λουχάνσκ και σχεδόν τα δύο τρίτα της περιοχής του Ντόνετσκ, οι οποίες μαζί αποτελούν το Ντονμπάς, όπως ονομάζεται η στρατηγική βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, περίπου το 40% των εκμεταλλεύσιμων ορυκτών της Ουκρανίας βρίσκεται σε περιοχές που κατέχει ο ρωσικός στρατός.

Η Ρωσία ελέγχει επίσης εν μέρει περισσότερο από το ήμισυ της περιοχής της Χερσώνας, η οποία είναι κρίσιμη για τη διατήρηση των ροών εφοδιαστικής αλυσίδας που προέρχονται από τον χερσαίο διάδρομο στη γειτονική Κριμαία, καθώς και τμήματα της περιοχής Ζαπορίζια, όπου το Κρεμλίνο κατέλαβε τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ευρώπης. Οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν επίσης περιοχές στις περιοχές του Χάρκοβο και του Σούμι στη βορειοανατολική Ουκρανία, πολύ λιγότερο στρατηγικά πολύτιμες για τη Μόσχα. Αυτές τις περιοχές, ίσως διατίθεται να τις “ανταλλάξει”, κάτι που δεν αποδέχεται το Κίεβο αν δεν υπάρξει οριστική απόσυρση ρωσικών στρατευμάτων.

Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει πεπεισμένος ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε περιοχή της επιτραπεί να κρατήσει ως εφαλτήριο για μελλοντικές εισβολές.

Κατά την ΕΕ, ο Τραμπ θα πρέπει να ακούσει τι έχει να πει ο Πούτιν – αλλά να μην δεσμευτεί σε τίποτα. Από πλευράς Λευκού Οίκου διαρρέεται πως σήμερα θα έχουμε μια “πρώτη διερευνητική κουβέντα” και πως στόχος είναι μια τριμερής συνάντηση με τον Ζελένσκι παρόντα. Από αυτό φυσικά, είμαστε πάρα πολύ μακριά.

Ο Τραμπ επικοινώνησε προς τους Ευρωπαίους ότι ο στόχος του για τη σύνοδο κορυφής ήταν “να επιτύχει εκεχειρία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου”. Συμφώνησε επίσης ότι τυχόν εδαφικά ζητήματα έπρεπε να επιλυθούν με τη συμμετοχή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας έπρεπε να αποτελούν μέρος της συμφωνίας, σύμφωνα με τον Γάλλο Εμανουέλ Μακρόν.

Οι παραχωρήσεις που βρίσκονται στο τραπέζι

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να είναι έτοιμος να παρουσιάσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν μια πρόταση που περιλαμβάνει αρκετές οικονομικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία με αντάλλαγμα την ειρήνη στην Ουκρανία, σύμφωνα με δημοσίευμα της Telegraph. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης φέρονται να συνεργάζονται στενά με τον Τραμπ για την οριστικοποίηση των προτάσεων ενόψει της συνόδου κορυφής.

Δύο από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας βρίσκονται σε ρωσικό έδαφος και ο Πούτιν έχει διεκδικήσει τα πολύτιμα ορυκτά που εξορύσσονται εκεί. Ανησυχία προκαλεί άλλωστε η απροθυμία του Τραμπ να παράσχει περαιτέρω  στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία.

Από την άλλη, ο Πούτιν θέλει μια συμφωνία με τον Τραμπ που θα παρουσιαστεί στο Κίεβο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως τετελεσμένο γεγονός. Ωστόσο, η Μόσχα αντιλαμβάνεται ότι η διατήρηση ανοιχτής επικοινωνίας με τον Τραμπ είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον του πολέμου.