“Πρώτα η Ιαπωνία”: Τι σηματοδοτεί η άνοδος του ακροδεξιού κόμματος Sanseito

Για τρία χρόνια, το μέχρι πρότινος περιθωριακό κόμμα της αντιπολίτευσης κατείχε μόλις μία έδρα στην Άνω Βουλή της Ιαπωνίας, που αριθμεί συνολικά 248 έδρες.

Όμως την Κυριακή (20/7), το κόμμα Sanseito αναδείχθηκε ένας από τους μεγαλύτερους νικητές των εκλογών, εξασφαλίζοντας 14 έδρες.

Το κόμμα, που ιδρύθηκε το 2020 κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, απέκτησε δημοφιλία μέσω βίντεο στο YouTube που διέδιδαν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τα εμβόλια. Μάλιστα, εχει βασίσει την πολιτική του πλατφόρμα σε μια εθνικιστική ατζέντα «Πρώτα η Ιαπωνία», προειδοποιώντας για μια «σιωπηλή εισβολή ξένων».

Όπως μεταδίδει το BBC, η άνοδος της δημοτικότητας του Sanseito αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη ανησυχία για τη μετανάστευση και τον υπερτουρισμό, ζητήματα τα οποία προσπάθησε να αντιμετωπίσει και η κυβερνώσα παράταξη, δημιουργώντας λίγες ημέρες πριν τις εκλογές μια νέα επιτροπή.

«Πρώτα η Ιαπωνία» όπως «Πρώτα η Αμερική»

Το κόμμα Sanseito ιδρύθηκε στις αρχές του 2020 και προσέλκυσε την προσοχή των συντηρητικών με μια σειρά από βίντεο στο YouTube, τα οποία εστίαζαν σε ρητορική κατά των εμβολίων και κατά της μάσκας.

Το 2022 κέρδισε την πρώτη του έδρα στην Άνω Βουλή της Ιαπωνίας, μετά από μια προεκλογική καμπάνια στην οποία παρουσιάστηκε ως κόμμα κατά της παγκοσμιοποίησης. Υποστηρικτές του σε συγκεντρώσεις μιλούσαν για έναν κόσμο όπου μια ελίτ παγκοσμιοποιητών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων συνωμοτεί για να κυριαρχήσει πάνω σε ανίσχυρους πολίτες.

Στην πρόσφατη προεκλογική του καμπάνια, το κόμμα έκανε λαϊκίστικες υποσχέσεις όπως μείωση του φόρου κατανάλωσης και αύξηση των επιδομάτων τέκνων. Ωστόσο, έγινε περισσότερο γνωστό για την εθνικιστική του ατζέντα «Πρώτα η Ιαπωνία», μέσα από την οποία εξέφρασε ανοιχτά την αντίθεσή του στους μετανάστες. Ο ηγέτης του, Σοχέι Καμίγια, έχει δηλώσει ότι εμπνεύστηκε από το «θαρραλέο πολιτικό στυλ» του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Οι υποσχέσεις του Sanseito έχουν προσελκύσει νεαρούς συντηρητικούς χρήστες του διαδικτύου, αποδυναμώνοντας τη συντηρητική εκλογική βάση του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP).

Το αποτέλεσμα των εκλογών του Σαββατοκύριακου ανέδειξε επίσης τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων προς τον ηγέτη του LDP και πρωθυπουργό Σιγκερού Ισίμπα, ο οποίος δυσκολεύεται να εμπνεύσει εμπιστοσύνη, ενώ η Ιαπωνία παλεύει με οικονομικούς αντίθετους ανέμους, κρίση κόστους ζωής και εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.

Ο Τζέφρι Χολ, λέκτορας Ιαπωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Kanda, δηλώνει ότι η υποστήριξη σε πιο δεξιά κόμματα απομακρύνει συντηρητικούς ψηφοφόρους από το LDP.

Αντί γι’ αυτό, οι ψηφοφόροι στρέφονται στο Sanseito και σε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης για να «εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους και να δείξουν στο LDP ότι θα πληρώσει το τίμημα για την απομάκρυνση από τα συντηρητικά ιδεώδη που κάποτε πρέσβευε», λέει ο Ριντάρο Νισιμούρα, συνεργάτης του The Asia Group στην Ιαπωνία — αναφέροντας ως παράδειγμα το νομοσχέδιο που πέρασε επί Κισίντα για την προώθηση της ευαισθητοποίησης για την LGBTQ κοινότητα.

Αυτό αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα ενός ακόμη μικρού αντιπολιτευόμενου κόμματος, του κεντροδεξιού Δημοκρατικού Κόμματος για τον Λαό, το οποίο κέρδισε 16 έδρες στις εκλογές της Κυριακής — σημειώνοντας άνοδο από τις προηγούμενες 5 έδρες.

Ωστόσο, για το Sanseito, παρά τα κέρδη του στις εκλογές, εξακολουθεί να μην διαθέτει τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό εδρών για να υποβάλλει προτάσεις για τον κρατικό προϋπολογισμό στην Άνω Βουλή. Στην πιο ισχυρή Κάτω Βουλή, κατέχει μόλις τρεις έδρες.

Ποιος είναι ο Σοχέι Καμίγια;

Ο 47χρονος Σοχέι Καμίγια υπήρξε σε κάποια φάση της πολιτικής του πορείας μέλος του μακροχρόνια κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP). Στις εθνικές εκλογές του 2012, ο τότε πρόεδρος του LDP και μετέπειτα πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε είχε μάλιστα αναλάβει προσωπικά την προεκλογική του υποστήριξη — ωστόσο ο Καμίγια τελικά δεν εξελέγη.

Το Μάρτιο του 2020 ίδρυσε το Sanseito και αποτέλεσε τον μοναδικό υποψήφιο του κόμματος που κατάφερε να εκλεγεί στην Άνω Βουλή το 2022. Πρώην έφεδρος των Δυνάμεων Αυτοάμυνας, δεν έχει κρύψει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ επηρέασε σημαντικά την πολιτική του προσέγγιση, υιοθετώντας σκληρή ρητορική κατά των ελίτ της πολιτικής και της οικονομίας.

Όπως και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Καμίγια έγινε γνωστός για τις συχνά εμπρηστικές και αμφιλεγόμενες δηλώσεις του στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όπως αναφέρει ο Ριντάρο Νισιμούρα. «Τα σχόλιά του κυκλοφόρησαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέσα από μια καλά συντονισμένη εκστρατεία», σημειώνει.

Σε πρόσφατη ομιλία του στο Καγκοσίμα, ο Καμίγια δήλωσε: «Μέσα από την παγκοσμιοποίηση, οι πολυεθνικές εταιρείες έχουν μεταβάλλει την ιαπωνική πολιτική για τα δικά τους συμφέροντα. Αν δεν αντισταθούμε σε αυτές τις ξένες πιέσεις, η Ιαπωνία θα γίνει αποικία!»

Νωρίτερα φέτος, δέχτηκε έντονη κριτική όταν χαρακτήρισε τις πολιτικές ισότητας των φύλων ως λάθος, υποστηρίζοντας πως ωθούν τις γυναίκες να εργάζονται και τις εμποδίζουν από το να κάνουν περισσότερα παιδιά. Όταν ρωτήθηκε για το γιατί το κόμμα φαίνεται να έχει ιδιαίτερη απήχηση στους άνδρες, απάντησε πως «ίσως επειδή είμαι θερμόαιμος», προσθέτοντας ότι αυτό «αγγίζει περισσότερο τους άνδρες».

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Νισιμούρα, τα exit polls δείχνουν πως η στήριξη προς το Sanseito δεν προήλθε αποκλειστικά από νεαρούς άνδρες, αλλά είχε ευρεία απήχηση στο εργαζόμενο κοινό ηλικίας 20 έως 50 ετών. Υπήρξε μια μικρή υπεροχή των ανδρών ψηφοφόρων, αλλά όχι σε υπερβολικό βαθμό.

Μετά τις εκλογές της Κυριακής, ο Καμίγια δεσμεύτηκε να εξασφαλίσει «50 έως 60 έδρες» στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, ώστε «οι πολιτικές του κόμματος να γίνουν επιτέλους πραγματικότητα».

Παράλληλα, φάνηκε να μετριάζει τη ρητορική του, ξεκαθαρίζοντας σε συνέντευξή του στο Nippon TV ότι η εθνικιστική του πολιτική «δεν έχει στόχο να απαγορεύσει εντελώς την παρουσία ξένων».

Γιατί υπάρχει τόσος θυμός για τη μετανάστευση στην Ιαπωνία;

Ο αριθμός των μεταναστών στην Ιαπωνία έφτασε στο ιστορικά υψηλό επίπεδο των 3,8 εκατομμυρίων στο τέλος του 2024. Πρόκειται για αύξηση 10,5% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τις μεταναστευτικές αρχές — αν και παραμένουν μόλις το 3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.

Ταυτόχρονα, ο τουρισμός σημείωσε ρεκόρ με 36,9 εκατομμύρια επισκέπτες, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Τουρισμού.

Το κόμμα Sanseito εκμεταλλεύτηκε τη διογκούμενη δυσαρέσκεια απέναντι στη μετανάστευση, κατηγορώντας το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) ότι, με τις πολιτικές του, άνοιξε την πόρτα σε περισσότερους ξένους.

Η ρητορική κατά της μετανάστευσης εμφανίζεται συχνά σε χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική ύφεση, εξηγεί ο Τζέφρι Χολ, λέκτορας Ιαπωνικών Σπουδών. «Η κακή συμπεριφορά και οι αγενείς τρόποι ορισμένων τουριστών έχουν ρίξει λάδι στη φωτιά, δημιουργώντας την εντύπωση ότι υπάρχει “μεγάλο πρόβλημα με τους ξένους”», προσθέτει.

Το Sanseito «αξιοποίησε την απογοήτευση απέναντι στη μετανάστευση και το —ίσως αβάσιμο— αίσθημα ότι οι μετανάστες αυξάνονται υπερβολικά», σχολιάζει.

Η Ιαπωνία ανέκαθεν έδειχνε επιφυλακτικότητα προς τη μετανάστευση. Όμως, μπροστά στο δημογραφικό αδιέξοδο και τη γήρανση του πληθυσμού, η κυβέρνηση είχε χαλαρώσει τους τελευταίους χρόνους τους σχετικούς περιορισμούς, με στόχο την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού.

Ωστόσο, μέρος της κοινής γνώμης φάνηκε να ενοχλείται από την αυξημένη παρουσία ξένων, αποδίδοντάς τους ευθύνες για την άνοδο της εγκληματικότητας ή του πληθωρισμού.

Μόλις μία εβδομάδα πριν τις εκλογές, οι αρχές ανακοίνωσαν τη δημιουργία μιας νέας επιτροπής που θα επιχειρήσει να καθησυχάσει τις ανησυχίες των πολιτών, υποσχόμενες να προωθήσουν μια «κοινωνία αρμονικής συνύπαρξης με τους αλλοδαπούς». Όμως για πολλούς, η κίνηση αυτή ήρθε αργά — και η εκλογική εκτόξευση του Sanseito ίσως σηματοδοτεί μια στροφή στο πολιτικό τοπίο της χώρας.

«Για χρόνια λέγαμε ότι η Ιαπωνία δεν έχει λαϊκιστική δεξιά, ή δεν έχει ακροδεξιό λαϊκισμό», σημειώνει ο Χολ. «Όμως τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όχι μόνο μπορεί να υπάρξει, αλλά μάλλον ήρθε για να μείνει».