Ρήγμα Τραμπ με Πούτιν και Νετανιάχου – Σε κρίση η εξωτερική του πολιτική

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ικανοποιημένος με τις πρόσφατες τηλεφωνικές συνομιλίες του με ηγέτες που εμπλέκονται σε πολέμους. Συγκεκριμένα, έπειτα από την τελευταία του συνομιλία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε «Πολύ απογοητευμένος», ενώ στην Ουκρανία ο πόλεμος κλιμακώνεται, παρά τις προσπάθειες του Τραμπ να τον σταματήσει.

Αντίστοιχα, την Παρασκευή, κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας του με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, του οποίου ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται εν μέσω μιας σοβαρής ανθρωπιστικής κρίσης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε πως «ήταν κάπως απογοητευτικό». 

Με αυτές τις δύο συγκρούσεις να παραμένουν άλυτες — εμποδίζοντας τις φιλοδοξίες του Τραμπ για το Νόμπελ Ειρήνης — ο Αμερικανός πρόεδρος ανακαλύπτει τα όρια των πολύπλοκων προσωπικών του σχέσεων με τον Πούτιν και τον Νετανιάχου, των οποίων τους πολέμους είχε υποστηρίξει πως θα μπορούσε να τερματίσει γρήγορα κατά τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ δείχνει ξεκάθαρα την απογοήτευσή του που δεν μπορεί να διαχειριστεί τις κρίσεις αυτές καλύτερα από τον Τζο Μπάιντεν, τον οποίο θεωρεί αποτυχημένο — ειδικά στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN.

Κατά την εκδοχή του Τραμπ, ο Πούτιν τού λέει κάτι και μετά πράττει κάτι άλλο. Ο ηγέτης του Κρεμλίνου, έχει γίνει «εντελώς τρελός» με τις αδιάκοπες επιθέσεις πυραύλων και drones στην Ουκρανία, υποστήριξε τις προάλλες ο Τραμπ.

Ο Νετανιάχου, από την άλλη, έχει δοκιμάσει την υπομονή του Τραμπ με τις αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και τη Γάζα, όπου οι εικόνες σκελετωμένων παιδιών έχουν προκαλέσει διεθνή κατακραυγή και νέες διαιρέσεις στο ίδιο το κόμμα του Τραμπ σχετικά με το πόσο πρέπει να στηριχθεί το Ισραήλ. Η σχέση των δύο ηγετών έχει περάσει από διάφορες φάσεις, καθώς ο Τραμπ επιδιώκει τον τερματισμό του πολέμου.

Βέβαια, οι δυσκολίες του Τραμπ να αξιοποιήσει όπως θα ήθελε τους “φιλικούς δεσμούς του” με τους ξένους ηγέτες δεν περιορίζονται στη Ρωσία και το Ισραήλ. Ο ίδιος, έχει βρει έναν σκληρό διαπραγματευτή στο πρόσωπο του φίλου του, του Ινδού Πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, παρά το γεγονός ότι κάποτε ήταν επίτιμος προσκεκλημένος του σε συγκέντρωση 125.000 ατόμων στο Γκουτζαράτ. Παράλληλα, ο παλιός «φίλος» του από τη Βόρεια Κορέα, Κιμ Γιονγκ Ουν, δεν ανταποκρίνεται επί του παρόντος στις προσεγγίσεις του Τραμπ. Υπενθυμίζεται πως αν και η αδελφή του Κιμ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι η σχέση τους «δεν είναι κακή», ξεκαθάρισε ότι η Πιονγκγιάνγκ δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τις πυρηνικές της φιλοδοξίες.

Ο Τραμπ έχει υιοθετήσει μια προσωπική προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις, δίνοντας τον αριθμό του κινητού του και ενθαρρύνοντας τους ομολόγους του να καλούν ή να στέλνουν μηνύματα εκτός των συνηθισμένων διπλωματικών διαύλων. Αυτή η τακτική έχει δημιουργήσει ορισμένες σχέσεις τις οποίες πολλοί διπλωμάτες κρίνουν ως ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση έχει και τα όριά της.

Από το Νόμπελ στην κρίση λιμού

Στην αρχή του μήνα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου παρουσίασε στον Τραμπ, κατά τη διάρκεια δείπνου στον Λευκό Οίκο, μια επιστολή με την οποία πρότεινε τον πρόεδρο των ΗΠΑ για το Βραβείο Νόμπελ. Ο Τραμπ, στιγμιαία, έμοιαζε να μένει άφωνος.

Ωστόσο, μέχρι τα τέλη Ιουλίου, οι ενέργειες του Νετανιάχου στη Γάζα και τη Συρία — περιλαμβανομένου του βομβαρδισμού καθολικής εκκλησίας και κυβερνητικών κτιρίων — δοκίμαζαν την υπομονή του Τραμπ. Και αυτή την εβδομάδα, ο Αμερικανός πρόεδρος ήρθε ανοιχτά σε ρήξη με τον Νετανιάχου, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει λιμός στη Γάζα.

«Νομίζω ότι οποιοσδήποτε, εκτός κι αν είναι εντελώς ψυχρός — ή, ακόμα χειρότερα, τρελός — δεν μπορεί να πει τίποτα άλλο πέρα από το ότι είναι φρικτό όταν βλέπεις τα παιδιά», δήλωσε ο Τραμπ από τη Σκωτία, έπειτα από τηλεοπτικά πλάνα με τις φρικιαστικές εικόνες από τη Γάζα. Το βράδυ πριν αναχωρήσει για τη Σκωτία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρακολουθούσε πλάνα με παιδιά που λιμοκτονούσαν στη Γάζα, λέγοντας στους συμβούλους του ότι ήθελε να συζητήσει αυτές τις εικόνες με τον Νετανιάχου και ρωτώντας τι μπορούσαν να κάνουν οι ΗΠΑ για να βοηθήσουν, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους του Λευκού Οίκου που μίλησαν στο CNN.

«Το σκεφτόταν ήδη πριν φύγει», είπε ένας από τους αξιωματούχους, προσθέτοντας ότι ο Τραμπ είχε ταραχθεί βαθιά από τις εικόνες που αντίκρισε.

Όσα δεν πίστευε ο Τραμπ για τον Πούτιν

Η αγανάκτηση του Τραμπ με τον Πούτιν φουντώνει επί μήνες, υποκινούμενη εν μέρει από την αδυναμία του Αμερικανού προέδρου να αξιοποιήσει αυτό που κάποτε πίστευε πως ήταν μια θετική σχέση προκειμένου να επιτευχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία.

«Τα πηγαίναμε πολύ καλά. Και ποτέ, ξέρεις, ποτέ δεν πίστεψα πραγματικά ότι θα συνέβαινε αυτό», είπε ο Τραμπ αυτή την εβδομάδα. «Νόμιζα ότι θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε κάτι, και ίσως αυτό να συμβεί. Αλλά πάμε πολύ αργά στη διαδικασία. Επομένως, είμαι απογοητευμένος».

Αυτή η έκφραση της απογοήτευσης του Τραμπ εκδηλώθηκε νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, όταν ο Αμερικανό πρόεδρος ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά πως αναθεωρεί το τελεσίγραφο που είχε δώσει στη Ρωσία νωρίτερα αυτόν τον μήνα για να κλείσει συμφωνία ή να αντιμετωπίσει αυτό που ο πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει αυστηρές δευτερεύουσες κυρώσεις και δασμούς. Την Τρίτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Πούτιν είχε πλέον 10 ημέρες για να διαπραγματευτεί κατάπαυση πυρός, αφού προηγουμένως είχε σχολιάσει ότι «δεν υπάρχει λόγος να περιμένουμε» όταν δεν «βλέπει να σημειώνεται καμία πρόοδος».

Ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι ο Τραμπ αποφάσισε προσωπικά να αυξήσει την πίεση στον Πούτιν, αφού η αρχική προθεσμία των 50 ημερών δεν κατάφερε να τον επαναφέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Τραμπ θεώρησε ότι το συντομευμένο χρονοδιάγραμμα ήταν μια καλή διαπραγματευτική τακτική, είπε ο ίδιος αξιωματούχος.

Η σχέση του Αμερικανού προέδρου με τον Πούτιν έχει αποτελέσει στο παρελθόν αντικείμενο έντονης κριτικής, ιδίως κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, όταν φάνηκε να παίρνει το μέρος του Ρώσου προέδρου έναντι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών όσον αφορά την παρέμβαση της Μόσχας στις εκλογές του 2016.

Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί πως αισθάνεται μια κάποια συγγένεια με τον Ρώσο ηγέτη, αφού πέρασε από εξονυχιστικές έρευνες για την εκλογική ανάμιξη, λέγοντας τον Φεβρουάριο ότι ο Πούτιν είχε περάσει «πολλά μαζί μου». Οι σύμβουλοι του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του απεσταλμένου του για διεθνή υποθέσεις Στιβ Γουίτκοφ, επικαλέστηκαν τη μεταξύ τους υπάρχουσα σχέση ως λόγο αισιοδοξίας την άνοιξη, όταν ο Τραμπ επιδίωκε διαπραγματευτική λύση.

Αν και ο Τραμπ επιμένει ότι δεν τον «ξεγέλασε» ο Ρώσος πρόεδρος, δεν είναι ο πρώτος Αμερικανός ηγέτης που διαπιστώνει πως η συνεργασία με τον Πούτιν είναι ευκολότερη στα λόγια παρά στην πράξη.

Άσκηση πίεσης στον Νετανιάχου

Το ίδιο, βέβαια, έχουν διαπιστώσει και οι προκάτοχοι του Τραμπ για τον Νετανιάχου: οι προσωπικές σχέσεις με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου έχουν όρια όσον αφορά τη διαμόρφωση της προσέγγισής του για την περιοχή. Ο Τζο Μπάιντεν γνώριζε τον Νετανιάχου επί τέσσερις δεκαετίες όταν ανέλαβε την προεδρία το 2021. Μέχρι την αρχή του τελευταίου του έτους στην εξουσία, παραπονιόταν σε συμβούλους του ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αγνοούσε τις παραινέσεις του και εμπόδιζε τις προσπάθειες να αμβλυνθεί η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.

Το φθινόπωρο του 2024, ορισμένοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν πίστευαν μάλιστα ότι ο Νετανιάχου παρέτεινε σκόπιμα τον πόλεμο στη Γάζα, ελπίζοντας σε μια νίκη του Τραμπ στις εκλογές.

Όταν ανέλαβε καθήκοντα, ο Τραμπ ήρε ορισμένους περιορισμούς στις μεταφορές όπλων προς το Ισραήλ. Ωστόσο, οι προσπάθειές του να πιέσει τον Νετανιάχου και τη Χαμάς για μόνιμη κατάπαυση του πυρός δεν έχουν αποδώσει καρπούς. Η σχέση των δύο ηγετών, έχει περάσει από διάφορες διακυμάνσεις — μεταξύ άλλων και ρήξη όταν ο Νετανιάχου αναγνώρισε τη νίκη του Μπάιντεν το 2020, κάτι που ο Τραμπ δεν ξέχασε ποτέ πλήρως — και έχει δοκιμαστεί.

Μόλις φέτος το καλοκαίρι, ο Τραμπ εξήρε τον Νετανιάχου, ζητώντας από τις ισραηλινές αρχές να αποσύρουν τις κατηγορίες διαφθοράς σε βάρος του, έπειτα από κοινές επιχειρήσεις ΗΠΑ–Ισραήλ σε στόχους στο Ιράν. «Ο Μπίμπι κι εγώ μόλις περάσαμε την ΚΟΛΑΣΗ μαζί», έγραψε ο Τραμπ, επαναλαμβάνοντας την περιγραφή που είχε χρησιμοποιήσει και για την εμπειρία του με τον Πούτιν.

Ωστόσο, χρειάστηκαν μόνο λίγες εβδομάδες για να σηκώσει το τηλέφωνο και να απαιτήσει εξηγήσεις από τον Νετανιάχου για τον βομβαρδισμό εκκλησίας στη Γάζα και τα πλήγματα στη Δαμασκό — γεγονότα που, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, αιφνιδίασαν τον Τραμπ.

Αυτό το Σαββατοκύριακο, ο Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, αρνήθηκε ότι υπάρχει ρήξη στη σχέση Τραμπ – Νετανιάχου, λέγοντας στο Fox News πως «η σχέση μεταξύ των δύο ηγετών είναι πιο ισχυρή από ποτέ».

Ορισμένοι από τους άλλους παγκόσμιους ηγέτες ελπίζουν ότι ο Τραμπ θα χρησιμοποιήσει την επιρροή του στον Νετανιάχου για να συμβάλει στην άμβλυνση των ανθρωπιστικών δεινών στη Γάζα.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ — του οποίου η απόφαση να μεταβεί στη Σκωτία και να συναντήσει τον Τραμπ αυτοπροσώπως σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση — εργάστηκε ώστε να πείσει τον Τραμπ να παρέμβει, καλώντας τον να ασκήσει πίεση στον Νετανιάχου, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες.

Ο Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα πως μίλησε απευθείας με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό για το ζήτημα, προσθέτοντας ότι του είπε πως ίσως χρειαστεί να προσεγγίσει τον πόλεμο «με διαφορετικό τρόπο». Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δεν αποκάλυψαν το περιεχόμενο της συνομιλίας, αλλά είπαν στο CNN πως ο πρόεδρος είναι αφοσιωμένος στη συνεργασία με το Ισραήλ για την αντιμετώπιση του λιμού.

Το Σαββατοκύριακο, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε την έναρξη «ανθρωπιστικών παύσεων» σε πυκνοκατοικημένες περιοχές του θύλακα και το άνοιγμα διαδρόμων για μεταφορές βοήθειας από κομβόι του ΟΗΕ. Παρ’ όλα αυτά, δήλωσε ότι οι μάχες θα συνεχιστούν αλλού.

Αν και οι δηλώσεις του Τραμπ που καταδικάζουν την έλλειψη παροχής πόρων στους κατοίκους της Γάζας θεωρήθηκαν από πολλούς ως ρήξη με τον Νετανιάχου ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε στο CNN ότι οι διαφορές μεταξύ των δύο ηγετών «διογκώνονται υπερβολικά από τα ΜΜΕ».

«Δεν νομίζω ότι το να αναγνωρίζει ο πρόεδρος ότι τα παιδιά λιμοκτονούν σηματοδοτεί κάποια σημαντική ρήξη με τον Μπίμπι», είπε ο αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι ο Τραμπ παραμένει δεσμευμένος στην πλήρη υποστήριξη του Ισραήλ στις προσπάθειές του να τερματίσει τον πόλεμο με τη Χαμάς.