Στην ισοπεδωμένη Γάζα ακόμα και τα σκυλιά είναι πλέον επικίνδυνα

Δύο χρόνια πριν, η μεγαλύτερη πόλη της Γάζας έσφυζε από ζωή. Στις σχολικές αίθουσες αντηχούσαν παιδικές φωνές, οι αγορές ήταν γεμάτες κόσμο και τα καφέ δίπλα στη θάλασσα πρόσφεραν μια προσωρινή ανάπαυλα σε όσους προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις πιέσεις του αποκλεισμένου θύλακα.

Η Πόλη της Γάζας διαθέτει πλούσια ιστορία, κατοικημένη εδώ και χιλιάδες χρόνια και διαμορφωμένη από διαδοχικές κατακτήσεις αρχαίων πολιτισμών. Υπήρξε βασικό σημείο υποδοχής Παλαιστινίων, που εκτοπίστηκαν κατά τη Νάκμπα και την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και φιλοξενεί εκατοντάδες μνημεία χιλιάδων ετών που μαρτυρούν το παρελθόν της.

Η επιλογή της Χαμάς να ορίσει ως ντε φάκτο πρωτεύουσά της την Πόλη της Γάζας, όταν ανέλαβε την εξουσία στην περιοχή το 2007, ήταν δηλωτική της σημασίας της περιοχής.

Οι χρόνιες συγκρούσεις, ο ασφυκτικός ισραηλινός αποκλεισμός και η αυταρχική διακυβέρνηση της Χαμάς έκαναν τη ζωή των Παλαιστινίων δύσκολη, όπως επισημαίνει ρεπορτάζ του CNN. Όμως οι θεσμοί που εγκαθίδρυσε η οργάνωση, με τη βοήθεια περιφερειακών κυβερνήσεων, όπως το Κατάρ, και ενός ισχυρού συστήματος βοήθειας του ΟΗΕ, έδωσαν μια κάποια σταθερότητα στον παλαιστινιακό πληθυσμό.

Ένα καθιερωμένο υπόγειο δίκτυο λαθρεμπορίου πρόσφερε στην Πόλη της Γάζας μια γεύση από τον έξω κόσμο εν μέσω του χερσαίου, εναέριου και θαλάσσιου αποκλεισμού που επέβαλαν οι γείτονες Ισραήλ και Αίγυπτος – οι οποίοι χαρακτηρίζουν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.

Παρότι η ζωή απείχε πολύ από αυτό που ο δυτικός -και όχι μόνο- κόσμος αποκαλεί “κανονικότητα”, με τη μισή σχεδόν πόλη άνεργη και την αστυνομία της Χαμάς να επιτηρεί αυστηρά τους δρόμους, στην Πόλη της Γάζας μπορούσε κανείς να βρει μάτσα λάτε, στούντιο γιόγκα ή κόσμο να χαλαρώσει απλά σε ένα πάρκο.

Σήμερα, αυτό που υπήρξε το πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο της Παλαιστίνης αποτελείται από άναρχα ερείπια, κατεστραμμένο από την αδιάκοπη, εδώ και δύο χρόνια, σφοδρή ισραηλινή επιδρομή.

Και καθώς το Ισραήλ σχεδιάζει νέα επίθεση στη πυκνοκατοικημένη περιοχή, οι Παλαιστίνιοι της ιστορικής πόλης έρχονται αντιμέτωποι για άλλη μια φορά με τον φόβο του εκτοπισμού και του θανάτου.

H ζωή στην Πόλη της Γάζας σήμερα

Η φυσιολογική ζωή στον παραθαλάσσιο θύλακα κατέρρευσε τελείως μετά την σφοδρή ισραηλινή αντεπίθεση στην επίθεση της Χαμάς.

Εκατοντάδες χιλιάδες που καταφεύγουν σε κατεστραμμένα κτίρια για να γλιτώσουν από τις βόμβες και την πείνα έχουν αφεθεί να επιβιώσουν μόνοι τους. Χωρίς σαφή εικόνα για το μέλλον τους, οι κάτοικοι περιμένουν νέα για την επόμενη αποστολή τροφίμων ή τον ξαφνικό ήχο αλμυρού νερού από τις σωληνώσεις – μια σπάνια ευκαιρία για ντους.

Το CNN μίλησε με αρκετούς κατοίκους της Πόλης της Γάζας για να σκιαγραφήσει την εικόνα της πόλης εν μέσω του πολέμου.

Δεκάδες χιλιάδες ισραηλινά πλήγματα έχουν μετατρέψει σε ερείπια τα κτίρια της πόλης ενώ σκουπίδια και λύματα πλημμυρίζουν τους δρόμους. Μαύρος καπνός από καύση πλαστικού και ξύλου – που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι ως καύσιμο – γεμίζει τον ουρανό, με τον ήχο ισραηλινών drones να βουίζει ασταμάτητα και τις εκρήξεις από αεροπορικά πλήγματα να διακόπτουν τη σιωπή.

Ένα χαοτικό δίκτυο καλωδίων από γεννήτριες τροφοδοτεί με ρεύμα όσους μπορούν να πληρώσουν. Στις αγορές εμφανίζεται τυχαίο συνονθύλευμα πανάκριβων τροφίμων, πιθανότατα προϊόντα λεηλασίας από εγκληματικές συμμορίες, από τα ελάχιστα φορτηγά βοήθειας που επιτρέπει το Ισραήλ να προσεγγίσουν την περιοχή.

Νοσοκομεία και φαρμακεία δεν λειτουργούν πλέον και τα είδη υγιεινής σπανίζουν. Οι Παλαιστίνιοι μιλούν για ψείρες, έλλειψη βιταμινών και υποσιτισμό που τους έχει αφήσει εξασθενημένους.

Το βράδυ ένοπλοι περιπολούν τους δρόμους και οικογένειες οπλίζονται για την προστασία τους. Τα μετρητά μεταφέρονται στη Γάζα μέσω ανεπίσημου συστήματος τραπεζικών συναλλαγών, αλλά όσοι θέλουν να τα αποσύρουν πληρώνουν έως και 50% προμήθεια σε όσους ελέγχουν τη ροή χρημάτων.

Ακόμα και τα σκυλιά είναι πλέον επικίνδυνα

Ο 40χρονος Μάτζντι Αμπού Χάμντι, πατέρας τεσσάρων παιδιών, δήλωσε στο CNN πως η σκόνη από τις εκρήξεις “πνίγει” τους δρόμους και τα σπίτια, κάνοντας ακόμα και την αναπνοή δύσκολη.

Ακόμη και τα αδέσποτα σκυλιά έχουν αλλάξει συμπεριφορά. «Τη νύχτα, ακούμε τα ουρλιαχτά τους. Αγρίεψαν επειδή έφαγαν τόσα πολλά πτώματα. Το γάβγισμά τους άλλαξε, έγινε άγριο». «Είναι πλέον επικίνδυνα για τους ανθρώπους, επιτίθενται λυσσαλέα. Πριν δύο μέρες, μια γάτα πέρασε κατά λάθος δίπλα τους. Πάνω από είκοσι σκυλιά της επιτέθηκαν και την κατασπάραξαν», περιέγραψε.

Συνεχίζοντας, πρόσθεσε: «Μπορεί κάποιος να είναι 30 χρονών, αλλά η εξάντληση του πολέμου τον κάνει να δείχνει 70. Η πείνα και η κακή διατροφή μας λυγίζουν. Χρησιμοποιούμε την τουαλέτα μόνο κάθε τρεις μέρες, λόγω της έλλειψης φαγητού και των υψηλών τιμών».

Η Χαμάς, άλλοτε ορατή παντού στους δρόμους, τώρα είναι απούσα. Τα πολιτικά της γραφεία, οι δημοτικές δομές και τα αστυνομικά τμήματα είναι κατεστραμμένα, ενώ οι μαχητές της παραμένουν κρυμμένοι.

«Δεν είναι όπως παλιά.. αλλά μερικές φορές εμφανίζονται ξαφνικά, δεν ξέρεις από πού», είπε ο Αμπού Μοχάμεντ, κάτοικος της Γάζας που αντιτίθεται στη Χαμάς. Ο ίδιος, που δεν αποκάλυψε το πλήρες όνομά του φοβούμενος αντίποινα, είπε ότι η οργάνωση δεν έχει πλέον εμφανείς δυνάμεις και οι πολίτες δεν γνωρίζουν πώς οργανώνεται.

«Δεν έχουν συγκεκριμένα μέρη συγκέντρωσης. Έχουν δικούς τους τρόπους επικοινωνίας και οργάνωσης… δεν ξέρουμε πώς το κάνουν», είπε.

Ο Μπασάρ Τάλεμπ, δημοσιογράφος στη Γάζα, αμφισβήτησε τον σκοπό των όπλων της Χαμάς. «Ποια η χρησιμότητα των όπλων όταν δεν έχουν προστατεύσει ούτε έναν άμαχο, ούτε απέτρεψαν την πείνα και τον συνεχή θάνατο που διαρκεί σχεδόν επτακόσιες μέρες μεταξύ αθώων πολιτών;» έγραψε στο Facebook.

Ο ρόλος της Χαμάς

Όταν τον Ιανουάριο επετεύχθη συμφωνία εκεχειρίας και απελευθέρωσης ομήρων, ένοπλα μέλη της Χαμάς εμφανίστηκαν μαζικά με στολές σε πλατείες της Γάζας, υπενθυμίζοντας ότι η οργάνωση παραμένει παρούσα, μήνες αφότου το Ισραήλ επιχείρησε να την καταστρέψει.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν, η Χαμάς οργάνωσε τελετές για να επιδείξει τη δύναμή της κατά τις προγραμματισμένες απελευθερώσεις Ισραηλινών ομήρων. Οι τελετές προκάλεσαν τέτοια οργή στο Ισραήλ, που απείλησε να αποχωρήσει από τη συμφωνία.

Σε πρόσφατο βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επαληθεύτηκε από το CNN, ένοπλη ομάδα μασκοφόρων φώναζε συνθήματα υπέρ της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς – Ταξιαρχίες Αλ Κασάμ – κρατώντας αυτόματα όπλα. Το βίντεο, που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο, έδειχνε μασκοφόρους μαχητές να πυρπολούν ένα όχημα και να απειλούν «κλέφτες και εμπόρους» που κλέβουν βοήθεια.

Η υποομάδα, που αυτοαποκαλείται «Αλ Ραντέα», δήλωσε ότι σχηματίστηκε από τον μηχανισμό ασφαλείας της Χαμάς για να «αποτρέπει μονοπωλιακούς εμπόρους» και συμμορίες που συνεργάζονται με το Ισραήλ.

Η Αλ Ραντέα ισχυρίστηκε ότι εκτέλεσε μέλη συμμοριών συνεργατών του Ισραήλ, μεταξύ αυτών έξι άτομα τον περασμένο μήνα στη Χαν Γιουνίς.

«Μην ξεχνάμε ότι η Χαμάς δεν είναι ένας στατικός θεσμός ή πρόσωπο. Ξεκίνησαν με έναν συγκεκριμένο αριθμό μαχητών στις 7 Οκτωβρίου, και δεδομένης της καταστροφής και των θανάτων στη Γάζα, προχώρησαν σε νέες στρατολογήσεις αντικαθιστώντας τις απώλειες», είπε ο Άλεξ Πλίτσας, στρατιωτικός αναλυτής και συνεργάτης του Atlantic Council.

Είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ακριβής εικόνα για τον αριθμό των μαχητών της Χαμάς που παραμένουν στην Πόλη της Γάζας.

«Η Χαμάς δεν είναι ενιαίος στρατός. Παρότι εξελέγησαν στη Γάζα και έχουν θεσμούς, η στρατιωτική τους πτέρυγα δεν λειτουργεί όπως ένας κανονικός στρατός… στην πράξη δρουν σαν αντάρτικη δύναμη μιας εκλεγμένης κυβέρνησης εν μέσω πολέμου, που δεν ακολουθεί κανόνες», πρόσθεσε.

Το σχέδιο του ισραηλινού στρατού

Η κατάληψη της μεγαλύτερης πόλης στη βόρεια Γάζα, που ο Νετανιάχου χαρακτήρισε ως ένα από τα τελευταία οχυρά της Χαμάς, απαιτεί από τον ισραηλινό στρατό να καλέσει 60.000 επιπλέον εφέδρους και να παρατείνει τη θητεία άλλων 20.000, πέραν όσων ήδη έχουν επιστρατευτεί.

Ισραηλινή πηγή δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι ο στρατός θα δώσει στους Παλαιστίνιους περίπου δύο μήνες να απομακρυνθούν από την πυκνοκατοικημένη περιοχή πριν ξεκινήσει η επίθεση, ορίζοντας ως συμβολική προθεσμία την 7η Οκτωβρίου, δύο χρόνια από την έναρξη του πολέμου.

Άλλος Ισραηλινός αξιωματούχος δεν έδωσε αριθμό για τις δυνάμεις της Χαμάς στην πόλη, αλλά είπε ότι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) δεν έχουν εισχωρήσει βαθιά στην περιοχή σχεδόν δύο χρόνια τώρα.

Η εκτίμηση είναι ότι τα στρατεύματα θα αντιμετωπίσουν έναν εχθρό που είχε χρόνο να οχυρωθεί, χρησιμοποιώντας το εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο τούνελ της Πόλης της Γάζας.

«Ξέρουν ότι ερχόμαστε», είπε ο αξιωματούχος, «οπότε προετοιμάζονται».

Το «μετρό» της Χαμάς, όπως το αποκαλεί το Ισραήλ, δεν είναι απλά ένα σύστημα ενιαίων σηράγγων. Είναι πολύ πιο περίπλοκο απ’ ό,τι ανέμεναν οι IDF, με μεγάλα στρατηγικά κέντρα και παρακλάδια, καθώς και μικρότερα τακτικά τούνελ για γρήγορες μετακινήσεις και αιφνιδιαστικές επιθέσεις.

Μόλις εκκενωθεί η πόλη, ο ισραηλινός στρατός πιθανότατα θα πλήξει ένα διευρυμένο σύνολο στόχων στην πυκνή αστική περιοχή, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προηγουμένως απέφυγε λόγω του μεγάλου αριθμού αμάχων.

Ωστόσο, η επικείμενη επιχείρηση προκαλεί την έντονη ανησυχία κυβερνήσεων και ανθρωπιστικών οργανώσεων, εν μέσω υψηλών απωλειών αμάχων, αναφορών για εγκλήματα πολέμου, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποκλεισμούς ανθρωπιστικής βοήθειας.

«Ο ισραηλινός στρατός πιθανότατα θα χρειαστεί μήνες για να μπει σε κάθε κτίριο, να το “εκκαθαρίσει” και να καταστρέψει όλα τα τούνελ. Είναι εφικτό; Ναι», είπε ο Πλίτσας. «Είναι, όμως, και εξαιρετικά δύσκολο και θα χρειαστούν πάρα πολλά στρατεύματα για να καθαρίσουν και να καταλάβουν όλη την περιοχή”.