Τι απέγινε ο Tank Man

Στις 4 Ιουνίου του 1989 ο κινεζικός στρατός κατέστειλε με τον πλέον βίαιο τρόπο τη φοιτητική διαμαρτυρία που γινόταν για ημέρες στο Πεκίνο.

Το αίτημα ήταν η χορήγηση πολιτικών ελευθεριών. Ο Mao Zedong δεν ήταν σύμφωνος και να έγινε αυτό που πέρασε στην ιστορία ως η Σφαγή της Πλατείας Τιενανμέν, με τους φοιτητές να έχουν επιλέξει για τις διαμαρτυρίες τους υπέρ της δημοκρατίας τη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου και σύμβολο του Μαοϊκού καθεστώτος.

Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστό πόσοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Επισήμως, οι Κινέζοι έχουν κάνει λόγο για 241 ανθρώπους, με τις ξένες πηγές να κάνουν λόγο για δεκαπλάσιο αριθμό.

Την 5η Ιουνίου ο φωτογράφος, Jeff Widener “τράβηξε” μια από τις πιο iconic φωτογραφίες του αιώνα: τον άνδρα που μπήκε στη μέση του δρόμου για να σταματήσει την πορεία των τανκς προς τους διαδηλωτές.

Όπως έχει πει ο Widener, ο οποίος εκπροσωπούσε το Associated Press, νωρίς το πρωί της 4ης Ιουνίου είχε τραυματιστεί, όταν τον χτύπησε στο κεφάλι πέτρα διαδηλωτή.

Πέρασε το υπόλοιπο της ίδιας ημέρας και την επόμενη στο μπαλκόνι του 6ου ορόφου του Beijing Hotel, που ήταν επί της πλατείας Τιενανμέν. Ήταν μεν, υπό στρατιωτικό έλεγχο, αλλά ένας Αμερικανός φοιτητής τον βοήθησε να μπει κρυφά.

Από εκεί είδε τον άνδρα να μπαίνει μπροστά στα τανκς, το προπορευόμενο να προσπαθεί να τον παρακάμψει, τον άνδρα να κινείται μαζί με το άρμα, πριν ανέβει σε αυτό.

«Στην αρχή εκνευρίστηκα αυτός ο άνδρας που κρατούσε μια τσάντα, μου χαλούσε το πλάνο -τη σειρά των τανκ!» ομολόγησε ο Widener, ο οποίος προφανώς και συνέχισε να γράφει ιστορία.

Είπε και ότι «αφότου ο άνδρας ανέβηκε στο άρμα, φάνηκε να μιλάει σε κάποιον που είναι μέσα και λίγο αργότερα απομακρύνθηκε από δυο άνδρες». Δεν ήταν ξεκάθαρο αν επρόκειτο για περαστικούς ή κυβερνητικούς πράκτορες.

Έκτοτε αγνοείται. Κοντά στις 4 δεκαετίες μετά, δεν έχει γίνει γνωστό το όνομά του ή η τύχη του Tank Man, ο οποίος έγινε παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης.

«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται»

Τα πρώτα δημοσιεύματα ανέφεραν πως ήταν ο 19χρονος Wang Weilin. Άλλα έγγραφα του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος ενημέρωναν ότι το όνομα ήταν πιθανώς λανθασμένο και οι εσωτερικές έρευνες δεν μπόρεσαν να τον βρουν ανάμεσα στους νεκρούς ή τους φυλακισμένους.

Σε συνέντευξη του 1990 με την Barbara Walters, ο πρώην Γενικός Γραμματέας του CPC, Jiang Zemin είπε πως δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αν συνελήφθη ή όχι. Πρόσθεσε στα αγγλικά πως “νομίζω ότι δεν σκοτώθηκε”. Σε συνέντευξη του 2000, ο Jiang είπε ότι “δεν συνελήφθη ποτέ. Δεν ξέρω πού βρίσκεται”, τονίζοντας πως οι κινεζικές αρχές δεν είχαν τεκμηριωμένες πληροφορίες για την τύχη του.

Οι επικρατέστερες θεωρίες για τον Tank Man

Η επικρατέστερη θεωρία τον θέλει να συνελήφθη και να εκτελέστηκε, μέρες ή μήνες αργότερα. Σε αυτό συντείνουν ορισμένες μαρτυρίες, όπως του πρώην αξιωματούχου των ΗΠΑ, Bruce Herschensohn. Το ευχάριστο σενάριο τον θέλει να ζει στην ηπειρωτική Κίνα, ήρεμα και ωραία. Ένα άλλο ενδεχόμενο αναφέρει πως δραπέτευσε στο Ταϊβάν.

Η Apple Daily, εφημερίδα με έδρα το Χονγκ Κονγκ ανέφερε το 2017 ότι o Tank Man μπορεί να είναι ο Zhang Weimin, ένας ντόπιος του Πεκίνου που φέρεται να εξέτισε μεγάλη ποινή, αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους γύρω στο 2007 και στη συνέχεια φυλακίστηκε ξανά.

Το Κέντρο Πληροφόρησης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το Κίνημα Δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ, δήλωσε ότι επίσημα κινεζικά έγγραφα φανερώνουν ότι οι ίδιες οι αρχές δεν κατάφεραν να τον αναγνωρίσουν ποτέ.

Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -συμπεριλαμβανομένου του Jan Wong και ακτιβιστών όπως ο Yang Jianli- έχουν παροτρύνει την κινεζική κυβέρνηση να αποκαλύψει τι πραγματικά συνέβη.

Τα πιο αξιόπιστα στοιχεία δείχνουν ότι, αρκετά χρόνια μετά το περιστατικό, δεν υπήρχε ακόμη κανένα επίσημο αρχείο —ζωντανό, νεκρό, φυλακισμένο ή μη— για την τύχη του Tank Man.

Η λογοκρισία έχει περάσει και σε επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα εγγράφων του ABC News που αναφέρουν ότι τα εργαλεία της ΑΙ, όπως το DeepSeek, είναι προγραμματισμένα να αποφεύγουν να απαντούν σε ερωτήσεις σχετικά με τη σφαγή της Τιενανμέν.

Οι άνθρωποι λογοκριτές είναι εκπαιδευμένοι να αφαιρούν οποιοδήποτε σχετικό περιεχόμενο. «Αυτό καθιστά σχεδόν αδύνατη την εύρεση επίσημων αρχείων ή τη διεξαγωγή μελετών εντός της Κίνας σχετικά με την τύχη του Tank Man».

Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι βάσει έρευνας του 2019, μόνο το 37% των Κινέζων χρηστών του διαδικτύου αναγνωρίζει τον Tank Man και μόνο 1 στους έξι ξέρει το πλαίσιο της πλατείας Τιενανμέν.