Τι ισχύει με τους δασμούς Τραμπ τουλάχιστον μέχρι τις 9 Ιουνίου

Την Τετάρτη 2 Απριλίου του 2025 ο Ντόναλντ Τραμπ ενημέρωσε τον πλανήτη πως ουσιαστικά αρχίζει εμπορικός πόλεμος, με επιβολή δασμών σε όλον τον κόσμο.Έκτοτε κάθε ημέρα υπάρχει και μια σχετική εξέλιξη, με αυτό που συνέβη πριν λίγες ώρες να ξεπερνάει κάθε προηγούμενο.

Δικαστήριο μπλόκαρε τις αποφάσεις του προέδρου των ΗΠΑ για τους δασμούς, ο Τραμπ έκανε έφεση και το Εφετείο ανέστειλε την απόφαση του μπλοκαρίσματος, μέχρι τη δική του απόφαση.

Η απάντηση στο αν ισχύουν αυτήν την στιγμή που “μιλάμε” οι δασμοί, η απάντηση είναι πως ναι. Αν θέλετε κάτι για εύθετο χρόνο, λυπάμαι αλλά ούτε οι νομοθέτες στις ΗΠΑ μπορούν να τοποθετηθούν.

Aς δούμε λοιπόν, τι κατάφεραν πέντε μικρές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και τα “όπλα” που έχει στη φαρέτρα του ο Τραμπ.

#1 Ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να επιβάλει δασμούς

Βάσει της αμερικανικής νομοθεσίας, ο πρόεδρος της χώρας έχει την εξουσία να επιβάλλει μονομερώς δασμούς υπό διάφορους ομοσπονδιακούς νόμους και σε παγκόσμιο βεληνεκές βάσει του Νόμου περί Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης (International Emergency Economic Powers Act –IEEPA) του 1977. Γενικά, το Κογκρέσο είναι αυτό που έχει τη συνταγματική εξουσία να ρυθμίζει το εμπόριο.

Όταν ο πρόεδρος θέτει θέμα «απειλής για την εθνική ασφάλεια» βάσει του Άρθρου 232, τα δικαστήρια ιστορικά έχουν δείξει σεβασμό σε αποφάσεις για δασμούς. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Άρθρο 301 του Νόμου για το Εμπόριο του 1974 που επιτρέπει δασμούς ή εμπορικούς περιορισμούς για την αντιμετώπιση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών από ξένες χώρες (π.χ., δασμούς στην Κίνα για παραβιάσεις πνευματικής ιδιοκτησίας).

#2 Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει

Στις 28 Μαΐου, μια τριμελής επιτροπή στο Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ στη Νέα Υόρκη έκρινε ότι η νομοθεσία που επικαλείται ο Τραμπ δεν του παρέχει απεριόριστες εξουσίες. Για την ακρίβεια, ο IEEPA παρέχει στον Πρόεδρο την εξουσία να ρυθμίζει τις οικονομικές συναλλαγές κατά τη διάρκεια εθνικής έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν εξουσιοδοτεί ρητά τους δασμούς.

Το δικαστήριο έκρινε ότι το IEEPA δεν παρέχει «απεριόριστη δασμολογική εξουσία» στον Πρόεδρο, καθώς οι δασμοί αποτελούν πρωτίστως εξουσία του Κογκρέσου βάσει του Συντάγματος των ΗΠΑ (Άρθρο Ι, Τμήμα 8).

Τονίστηκε ότι η δυνατότητα που δίνεται στον IEEPA να χορηγεί απεριόριστη δασμολογική εξουσία, θα παραβίαζε το δόγμα της μη ανάθεσης, το οποίο περιορίζει το μέγεθος της εξουσίας που μπορεί να αναθέσει το Κογκρέσο στην εκτελεστική εξουσία

Οι δικαστές απέρριψαν τους ισχυρισμούς του Τραμπ ότι τα εμπορικά ελλείμματα και η διακίνηση φαιντανύλης αποτελούσαν «ασυνήθιστες και έκτακτες απειλές», βάσει του IEEPA.

Οι δασμοί στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα για τη διακίνηση ναρκωτικών κρίθηκαν άκυροι, επειδή δεν αντιμετώπιζαν άμεσα την δηλωμένη έκτακτη ανάγκη (π.χ., ροές φαιντανύλης) αλλά είχαν σχεδιαστεί για να δημιουργήσουν οικονομική μόχλευση, κάτι που ο IEEPA δεν επιτρέπει.

#3 Οι πολίτες επίσης έχουν δικαιώματα

Όλα άρχισαν από πέντε μικρές επιχειρήσεις των ΗΠΑ που κατέθεσαν αγωγή εναντίον του Τραμπ. Σε αυτήν υποστήριξαν πως οι αποφάσεις του βλάπτουν τις δραστηριότητες τους.

Πρόκειται για έναν εισαγωγέα κρασιού στη Νέα Υόρκη που υποστήριξε ότι οι δασμοί απειλούν ό,τι χτίζει εδώ και σχεδόν 40 χρόνια, μια εταιρεία χονδρικής και λιανικής πώλησης αλιευτικών ειδών και ενδυμάτων από την Πενσιλβάνια, έναν κατασκευαστή εκπαιδευτικών ηλεκτρονικών κιτ και μουσικών οργάνων από τη Βιρτζίνια, μια επιχείρηση που επικεντρώνεται στην ποδηλασία γυναικών εδώ και 40 χρόνια στο Βερμόντ και ένα εργοστάσιο που κατασκευάζει σωλήνες στην Ουάσινγκτον.

Νομικά κινήθηκαν και 12 πολιτείες των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Γενικό Εισαγγελέα του Όρεγκον, Νταν Ρέιφιλντ. Ισχυρίστηκαν ότι οι δασμοί ήταν οικονομικά ζημιογόνοι και παράνομοι.

#4 Το Εφετείο έχει την μπάλα στα χέρια του

Του μπλοκαρίσματος ακολούθησε η έγκριση “επείγουσας αναστολής” από το Εφετείο των ΗΠΑ για την Ομοσπονδιακή Περιφέρεια, επαναφέροντας προσωρινά του δασμούς για όσο εξετάζει την έφεση της κυβέρνησης.

Η αναστολή είναι ένας νομικός μηχανισμός για τη διατήρηση του status quo κατά τη διάρκεια μιας έφεσης, αποτρέποντας άμεσες αλλαγές (όπως η διακοπή της είσπραξης δασμών) που «θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντική αναστάτωση εάν το εφετείο αργότερα ανατρέψει την απόφαση του κατώτερου δικαστηρίου».

Η κυβέρνηση Τραμπ υποστήριξε ότι η διακοπή των δασμών θα προκαλούσε «ανεπανόρθωτες ζημίες στην εθνική ασφάλεια και την οικονομία», πείθοντας την Ομοσπονδιακή Περιφέρεια να εκδώσει την αναστολή ενώ εξετάζει την υπόθεση.

Οι ενάγοντες διατάχθηκαν να απαντήσουν έως τις 5 Ιουνίου 2025 και η κυβέρνηση έως τις 9 Ιουνίου 2025.

#5 Για τον Τραμπ δεν υπάρχει “enough is enough”

Ο Τραμπ έχει ήδη ενημερώσει ότι μπορεί να παραπέμψει την υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, εάν το Ομοσπονδιακό Περιφέρειο επικυρώσει την απόφαση του Δικαστηρίου Διεθνούς Εμπορίου.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης υποστήριξε ότι το μπλοκάρισμα των δασμών θα μπορούσε να προκαλέσει «ανεπανόρθωτες ζημίες για την εθνική ασφάλεια και την οικονομία».

Στο Truth Social ο Τραμπ σχολίασε “φρικτή” και “απειλητική για τη χώρα” την απόφαση του μπλοκαρίσματος των δασμών και κατέθεσε πως “ελπίζω σε ανατροπή από το Ανώτατο Δικαστήριο”.

Παρεμπιπτόντως, ανήμερα του μπλοκαρίσματος των δασμών και της αναστολής αυτής της απόφασης, το Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ για την Περιφέρεια της Κολούμπια μπλόκαρε τους δασμούς που βασίζονταν στον IEEPA για δύο εισαγωγείς παιχνιδιών από το Ιλινόις. αλλά και αυτή ανεστάλη εν αναμονή της έφεσης.

Γενικά, τα δικαστήρια μπορούν και αποφάσισαν κατά του Τραμπ, αλλά το τελικό αποτέλεσμα παραμένει αβέβαιο.

Ακόμα και αν “απορρίψει” τον Τραμπ το Ανώτατο Δικαστήριο (τις αποφάσεις του για τους δασμούς), εκείνος μπορεί να προσφύγει σε άλλες νομικές αρχές (π.χ., το Άρθρο 232 για την εθνική ασφάλεια ή το Άρθρο 301 για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές). Βέβαια, αυτές οι διαδικασίες απαιτούν πρόσθετες διαδικασίες και θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις.

Κουράγιο να έχουν οι αγορές και οι έμποροι.

#6 Για το παγκόσμιο εμπόριο δεν υπάρχει σωτηρία

Κάποιοι γίνονται πλούσιοι από τη νομική διαμάχη για τους δασμούς του Τραμπ. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του κόσμου υποφέρει, καθώς υποφέρει το παγκόσμιο εμπόριο. Εφόσον εξακολουθούν να ισχύουν οι δασμοί, αυξάνεται το κόστος για τους εισαγωγείς και τους καταναλωτές.

Οι επιχειρήσεις παγκοσμίως, από τους εισαγωγείς των ΗΠΑ έως τους ξένους εξαγωγείς, αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην πρόβλεψη του κόστους και στον προγραμματισμό των επενδύσεων. Για παράδειγμα, οι βιομηχανίες που εξαρτώνται από τις αγορές των ΗΠΑ (π.χ. καναδική ξυλεία, κινεζικά ηλεκτρονικά είδη) πρέπει να διαχειριστούν πιθανές αυξήσεις τιμών ή να αναζητήσουν εναλλακτικές αγορές, διαταράσσοντας τις καθιερωμένες εμπορικές ροές.

Οι αναλυτές υποστηρίζουν πως η νομική αβεβαιότητα ενθαρρύνει τις χώρες και τις εταιρείες να διαφοροποιήσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες μακριά από τις ΗΠΑ. Έχει ήδη γίνει γνωστό πως κατασκευαστές μεταφέρουν την παραγωγή στη Νοτιοανατολική Ασία ή την Ευρώπη για να αποφύγουν τους δασμούς των ΗΠΑ, κάτι που είχε γίνει και κατά τη διάρκεια του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας 2018-2020.

Εάν τώρα, μπλοκαριστούν οι δασμοί, το παγκόσμιο εμπόριο μπορεί να σταθεροποιηθεί, αν και θα μπορούσαν να προκύψουν εναλλακτικοί δασμοί -γιατί όπως είπαμε, ο Τραμπ δεν ξέρει από “enough is enough”.

Yπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να τον σταματήσουν. Το θέμα είναι να θελήσουν να το κάνουν αυτό, σε μια συνθήκη που είναι εξόχως επικερδής για λίγους.