Τι κάνει η κυβέρνηση Τραμπ τα χρήματα που βγάζει από τους δασμούς

Σε καθημερινή σχεδόν βάση, ο Ντόναλντ Τραμπ καυχιέται για την κυβέρνησή του ότι συγκεντρώνει ιστορικά υψηλά έσοδα από δασμούς, απόρροια της απόφασής του να αυξήσει τους φόρους στις περισσότερες εισαγωγές.

«Μπαίνουν πάρα πολλά χρήματα, περισσότερα απ’ όσα έχει ξαναδεί ποτέ η χώρα», δήλωσε προ ολίγων ημερών ο Τραμπ, αναφερόμενος στα έσοδα από δασμούς.

Και δεν έχει άδικο: Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, τον περασμένο μήνα το αμερικανικό κράτος συγκέντρωσε σχεδόν 30 δισεκατομμύρια δολάρια από δασμούς – μια αύξηση 242% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2024.

Από τον Απρίλιο, όταν ο πρόεδρος εφάρμοσε γενικό δασμό 10% σε σχεδόν όλα τα αγαθά, μαζί με άλλους πιο στοχευμένους φόρους, το κράτος έχει συγκεντρώσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια, τριπλάσιο ποσό σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Τι κάνει το κράτος με αυτά τα χρήματα;

Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί δύο βασικές χρήσεις, την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους και την επιστροφή χρημάτων στους πολίτες μέσω “επιταγών επιστροφής δασμών”.

«Ο κύριος σκοπός όσων κάνω είναι να μειώσουμε το χρέος, κάτι που θα γίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αλλά ίσως συγκεντρώνουμε τόσα πολλά χρήματα, που τελικά να μπορούμε να δώσουμε ένα είδος μερίσματος στον αμερικανικό λαό», δήλωσε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Τραμπ.

Ωστόσο, καμία από αυτές τις ιδέες δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι στιγμής. Για πολλούς Αμερικανούς, τα δισεκατομμύρια από τους δασμούς -που πληρώνονται κυρίως από αμερικανικές επιχειρήσεις κατά την εισαγωγή αγαθών- φαίνεται να «κάθονται» ανεκμετάλλευτα.

Η πραγματικότητα όμως είναι πιο σύνθετη.

Όλα τα έσοδα που συγκεντρώνει το κράτος -είτε από φόρους είτε από δασμούς- κατατίθενται στον γενικό κρατικό λογαριασμό, τον οποίο διαχειρίζεται το υπουργείο Οικονομικών. Τ

ο υπουργείο αποκαλεί αυτόν τον λογαριασμό «το μπλοκ επιταγών της Αμερικής», καθώς από εκεί καλύπτονται όλες οι κυβερνητικές υποχρεώσεις, όπως π.χ. οι πληρωμές της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Όταν τα κρατικά έσοδα δεν επαρκούν για να καλύψουν τις υποχρεώσεις, δηλαδή σε περίπτωση ελλείμματος, το κράτος δανείζεται για να καλύψει τη διαφορά.

Αυτή τη στιγμή, το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ υπερβαίνει τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που συνεχώς αυξάνεται και προκαλεί ανησυχία στους οικονομολόγους, καθώς επηρεάζει την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας.

Όπως κάθε δανειολήπτης, έτσι και η κυβέρνηση πληρώνει τόκους για το χρέος της. Όσο περισσότερα δανείζεται, τόσο περισσότεροι τόκοι απαιτούνται. Κι αυτά τα χρήματα δεν διοχετεύονται σε δημόσιες επενδύσεις, όπως η βελτίωση των υποδομών.

Παρόλο που τα έσοδα από δασμούς δεν αρκούν για να καλύψουν το φετινό έλλειμμα των 1,4 τρισ. δολαρίων, έχουν συμβάλει στο να περιοριστεί. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση χρειάστηκε να δανειστεί λιγότερα απ’ όσα θα χρειαζόταν χωρίς αυτά τα έσοδα.

«Δεν είναι ότι υπάρχει κάποια καλύτερη χρήση για τα χρήματα αυτά», σχολίασε ο Brett Ryan, ανώτερος οικονομολόγος της Deutsche Bank, μιλώντας στο CNN.

Αν το Κογκρέσο εγκρίνει την πρόταση του Τραμπ να μοιραστούν τα έσοδα από τους δασμούς στους πολίτες, μέσω επιταγών επιστροφής, κάτι που πρότεινε πρόσφατα με νομοσχέδιο ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Josh Hawley, τότε το δημοσιονομικό έλλειμμα θα αυξηθεί.  Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται ο Ernie Tedeschi, επικεφαλής οικονομολόγος του Budget Lab του Yale και πρώην αξιωματούχος του Λευκού Οίκου υπό τον Μπάιντεν.

«Είναι η λάθος πολιτική τη δεδομένη στιγμή», πρόσθεσε, προειδοποιώντας ότι θα μπορούσε να προκαλέσει νέα άνοδο του πληθωρισμού.

Ο αντίκτυπος των δασμών στην οικονομία

Ακόμα κι αν τα έσοδα από δασμούς φαίνονται ωφέλιμα στα χαρτιά, οι πραγματικές συνέπειες είναι πιο περίπλοκες.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις έχουν απορροφήσει το αυξημένο κόστος χωρίς να αυξήσουν τις τιμές. Αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους: σύμφωνα με πρόσφατα κυβερνητικά στοιχεία για τον πληθωρισμό, έχουν παρατηρηθεί αυξήσεις σε είδη όπως ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια και καταναλωτικά ηλεκτρονικά, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές των δασμών.

Εταιρείες όπως η Walmart και η Procter & Gamble έχουν προειδοποιήσει για επερχόμενες ανατιμήσεις.

Παράλληλα, η αβεβαιότητα γύρω από τη δασμολογική πολιτική έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις να καθυστερούν την πρόσληψη προσωπικού, γεγονός που συνδέεται με τη μείωση των νέων θέσεων εργασίας, σύμφωνα με σειρά οικονομικών ερευνών.

«Οι δασμοί θα έχουν αρνητική επίδραση στην αμερικανική οικονομία», δήλωσε ο Tedeschi στο CNN.

Το Yale Budget Lab εκτιμά ότι οι δασμοί του Τραμπ θα μειώσουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά μισή ποσοστιαία μονάδα τόσο φέτος όσο και το επόμενο έτος.

«Αυτό ουσιαστικά εξουδετερώνει μέρος των εσόδων από τους δασμούς. Αν η οικονομία αναπτύσσεται λιγότερο απ’ ό,τι αναμενόταν, τότε μπορεί να έχεις μεν έσοδα από δασμούς, αλλά θα έχεις λιγότερα έσοδα από φόρους εισοδήματος και εισφορών».

Ο πρόεδρος Τραμπ και η κυβέρνησή του βλέπουν αλλιώς την κατάσταση. Πιστεύουν ότι ο συνδυασμός των φορολογικών ελαφρύνσεων και των αυξημένων δασμολογικών εσόδων θα ενισχύσει σημαντικά την αμερικανική οικονομία μεσοπρόθεσμα.