Τι σηματοδοτούν οι ακραίες κινήσεις του Τραμπ στη Βενεζουέλα

Η κατάσχεση ενός πετρελαιοφόρου δεξαμενόπλοιου από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις κοντά στις ακτές της Βενεζουέλας αποτελεί μια από τις πιο δραματικές εξελίξεις στο ήδη τεταμένο κλίμα ανάμεσα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Η κατάληψη σε ξένο πλοίο αποτελεί ένα ασυνήθιστο βήμα και επεκτείνει την επιχείρηση των ΗΠΑ που περιλαμβάνει ήδη επιθέσεις σε περισσότερα από 20 σκάφη στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό Ωκεανό, τα οποία η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι μετέφεραν εμπόρους ναρκωτικών.

Οι πρώτες αναφορές υποδεικνύουν ότι η επέμβαση από το προσωπικό του Λιμενικού Σώματος των ΗΠΑ, με την υποστήριξη του Ναυτικού και των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, εγείρει λιγότερα νομικά και συνταγματικά ζητήματα σε σύγκριση με την εκστρατεία κατά των σκαφών και τις επικείμενες απειλές του Τραμπ για στρατιωτική δράση στο έδαφος της Βενεζουέλας.

Βίντεο από την κατάσχεση πετρελαιοφόρου από τις ΗΠΑ

Το πλοίο Skipper κατασχέθηκε σε διεθνή ύδατα και μετέφερε πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, σύμφωνα με έναν ανώτερο αξιωματούχο των ΗΠΑ. Ένας ομοσπονδιακός δικαστής είχε εκδώσει προηγουμένως ένταλμα κατάσχεσης λόγω φερόμενων συνδέσεων με τρομοκρατικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν.

Πάντως, όπως αναφέρει σε ανάλυση του το CNN, η χαρά του Τραμπ κατά την ανακοίνωση της κατάληψης του πλοίου και η δημοσίευση από την γενική εισαγγελέα Παμ Μπόντι ενός βίντεο που δείχνει Αμερικανούς στρατιώτες να κατεβαίνουν με σχοινιά από ελικόπτερο στο κατάστρωμα του πλοίου, υπογραμμίζουν την πολιτική σημασία της στιγμής.

Με τον χαρακτηριστικό του δραματικό τρόπο, ο Τραμπ ανακοίνωσε στον Τύπο ότι οι ΗΠΑ είχαν καταλάβει ένα «μεγάλο δεξαμενόπλοιο, πολύ μεγάλο, το μεγαλύτερο που έχει κατασχεθεί ποτέ, στην πραγματικότητα».

Και μπορεί το πετρελαιοφόρο να μην σχετίζεται άμεσα με την τρέχουσα αντιπαράθεση μεταξύ Τραμπ και Μαδούρο, η κατάσχεσή του θα εξεταστεί στο πλαίσιο της μαζικής ενίσχυσης του αμερικανικού ναυτικού στην Καραϊβική, που αποτελεί μέρος μιας προφανούς απόπειρας να εξαναγκάσουν τον Μαδούρο να αποχωρήσει από την εξουσία ή να πείσουν τους υφιστάμενους του να τον απομακρύνουν.

Τι διακυβεύεται για τον Τραμπ και τη Βενεζουέλα

Κάποιοι Βενεζουελάνοι θα χαιρέτιζαν την αποχώρηση του Μαδούρο, μετά από χρόνια σκληρής διακυβέρνησης. Έτσι, η διαμάχη στην Ουάσινγκτον σχετικά με τις προθέσεις του Τραμπ στη Βενεζουέλα δεν αφορά τόσο στο αν η αποχώρηση του Μαδούρο θα ήταν επωφελής, όσο στο αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ ενεργεί νόμιμα. Οι επικριτές φοβούνται ότι ο Τραμπ ετοιμάζεται να μπλέξει την χώρα σε μια άλλη παρατεταμένη περιπέτεια εξωτερικής πολιτικής, καθώς επιδιώκει και πάλι να ασκήσει ανεξέλεγκτη εκτελεστική εξουσία.

Τα νομικά ζητήματα είναι πιο έντονα όσον αφορά τις επιθέσεις εναντίον φερόμενων εμπόρων ναρκωτικών στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό Ωκεανό, μια και έχουν σκοτωθεί 87 άτομα. Η κυβέρνηση Τραμπ επιμένει ότι είναι δικαιολογημένη η χρήση στρατιωτικής δύναμης εναντίον αυτών που χαρακτηρίζει ως “ναρκοτρομοκράτες”, οι οποίοι απειλούν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Ωστόσο, η Βενεζουέλα δεν θεωρείται σημαντική διαδρομή διακίνησης φαιντανύλης προς τις ΗΠΑ, όπως επιμένει η κυβέρνηση. Και οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα προειδοποιούν ότι οι επιθέσεις εναντίον των σκαφών παραβιάζουν τη δέουσα διαδικασία του νόμου για τα θύματα και ισοδυναμούν με κρατική εγκληματική ενέργεια, εγκεκριμένη από την κυβέρνηση.

Για την επίθεση που σημειώθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου, Δημοκρατικοί και οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατηγόρησαν την κυβέρνηση Τραμπ για εγκλήματα πολέμου, καθώς ακολούθησε μια δεύτερη επίθεση που φέρεται να σκότωσε επιζώντες.

Οι Δημοκρατικοί εντείνουν την εκστρατεία τους για να πιέσουν τον Υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ να παραδώσει το βίντεο της επίθεσης στο Κογκρέσο. Ο Τραμπ είχε δηλώσει νωρίτερα μπροστά στις κάμερες ότι δεν είχε πρόβλημα με μια τέτοια κίνηση, αλλά αργότερα αρνήθηκε ότι είχε κάνει αυτή τη δήλωση.

Η είδηση για την κατάσχεση του πετρελαιοφόρου και η αυξανόμενη ένταση γύρω από την επίθεση διπλής βολής έρχονται σε μια στιγμή που παραμένει η αβεβαιότητα σχετικά με τους στόχους του Τραμπ στη Βενεζουέλα. Το συμβολικό βάρος της τεράστιας αμερικανικής ναυτικής δύναμης κοντά στη χώρα, που περιλαμβάνει το πιο εξελιγμένο αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ, το USS Gerald R. Ford, σημαίνει ότι οποιαδήποτε λύση στην κρίση που δεν οδηγεί στην απομάκρυνση του Μαδούρο θα αποτελέσει προσβολή για τη δύναμη των ΗΠΑ και το κύρος του Τραμπ.

Ο Τραμπ, εν τω μεταξύ, προειδοποίησε επανειλημμένα ότι επιθέσεις κατά των υποτιθέμενων περιοχών διακίνησης ναρκωτικών στη στεριά θα μπορούσαν να ξεκινήσουν σύντομα. Ωστόσο, σε συνέντευξή του στην Politico αυτή την εβδομάδα, αρνήθηκε να συζητήσει τη στρατηγική του και δήλωσε με ασάφεια ότι αυτό που επιθυμεί είναι οι Βενεζουελάνοι να αντιμετωπιστούν καλά και «να γίνουν σεβαστοί».

Το CNN ανέφερε την Τετάρτη (10/12) ότι η κυβέρνηση Τραμπ εργάζεται πάνω σε σχέδια για το τι θα συμβεί στη Βενεζουέλα εάν ο Μαδούρο πέσει ή φύγει. Κριτικοί της προσέγγισης Τραμπ έχουν κάνει συγκρίσεις με την αποτυχία των ΗΠΑ να προετοιμαστούν για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράκ το 2003, μετά την αμερικανική εισβολή. Κάποιοι αναλυτές φοβούνται ότι στη Βενεζουέλα θα επικρατήσει βία και αστάθεια, αν πέσει το καθεστώς Μαδούρο πέσει, και ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανθρωπιστική κρίση.

Σε μια άλλη εξέλιξη που θα μπορούσε να αυξήσει την πίεση στο καθεστώς Μαδούρο, η Μαρία Κορίνα Ματσάδο εγκατέλειψε την κρυψώνα της στη χώρα και ταξίδεψε στο Όσλο, όπου η κόρη της είχε παραλάβει νωρίτερα το Βραβείο Ειρήνης Νόμπελ εκ μέρους της. Η κυβέρνηση Μαδούρο είχε προειδοποιήσει ότι θα την θεωρούσε φυγά αν εγκατέλειπε τη Βενεζουέλα. Ωστόσο, η δημόσια εμφάνισή της ενδέχεται να προσφέρει στην κυβέρνηση Τραμπ νέες ευκαιρίες για να αναδείξει την υπόθεσή της.

Η πολιτική σημασία της κατάληψης του πλοίου και οι αντιδράσεις

Η κατάσχεση του πετρελαιοφόρου από τις ΗΠΑ έγινε με βάση ένταλμα έρευνας που σχετίζεται με προηγούμενες δραστηριότητες μεταφοράς πετρελαίου υπό κυρώσεις από τη Βενεζουέλα και το Ιράν, όπως ανέφερε η γενική εισαγγελέας Παμ Μπόντι σε ανάρτησή της στο X. Σύμφωνα με την ίδια, στην επιχείρηση συμμετείχαν το FBI, η Υπηρεσία Ερευνών Εσωτερικής Ασφάλειας και το Λιμενικό Σώμα των ΗΠΑ, με την υποστήριξη του Υπουργείου Άμυνας.

Η κατάληψη του πλοίου αναμένεται να θεωρηθεί σε όλη την περιοχή ως έμμεση προειδοποίηση προς άλλους καπετάνιους δεξαμενόπλοιων για τους κινδύνους που συνεπάγεται η φόρτωση πετρελαίου στη Βενεζουέλα και η δραστηριοποίησή τους γύρω από τα ύδατά της, καθώς και πλήγμα στη «σκιά» του στόλου των πλοίων που μεταφέρουν πετρέλαιο υπό κυρώσεις για χώρες όπως το Ιράν.

Η Βενεζουέλα διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα αργού πετρελαίου στον κόσμο, και οι παράνομες πωλήσεις του αποτελούν βασική πηγή εισοδήματος για το καθεστώς της. Οι κυβερνήσεις Τραμπ, καθώς και η κυβέρνηση Μπάιντεν, διατήρησαν πολλαπλά επίπεδα κυρώσεων κατά του καθεστώτος Μαδούρο για την καταστολή της δημοκρατίας. Η κυβέρνηση της Καράκας καταδίκασε την κατάληψη, υποστηρίζοντας ότι αποκαλύπτει τη «γεωπολιτική» φύση της εκστρατείας πίεσης του Τραμπ. «Δεν πρόκειται για μετανάστευση, δεν πρόκειται για διακίνηση ναρκωτικών, δεν πρόκειται για δημοκρατία, δεν πρόκειται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πάντα αφορούσε τον φυσικό μας πλούτο, το πετρέλαιο, την ενέργεια, τους πόρους που ανήκουν αποκλειστικά στον λαό της Βενεζουέλας», ανέφερε κυβερνητική δήλωση.

Η Μπεθ Σάνερ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, δήλωσε στην CNN ότι η κατάληψη των βενεζουελάνικων πετρελαιοφόρων ήταν «απολύτως φυσιολογική» ως μέρος μιας προσπάθειας να αποτραπεί η μεταφορά πετρελαίου υπό κυρώσεις από το καθεστώς. «Στο παρελθόν, όλοι ήθελαν να καταλάβουν αυτού του τύπου τα πλοία, αλλά δεν υπήρχαν οι πόροι στην περιοχή για να το κάνουν», ανέφερε η Σάνερ.

Οι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο αρνούνται να δεχτούν οποιαδήποτε ενέργεια σχετικά με τη Βενεζουέλα χωρίς να τη θέσουν υπό αμφισβήτηση.

Όταν ρωτήθηκε στην CNN αν οι ΗΠΑ βρίσκονται πλέον πιο κοντά στον πόλεμο με τη Βενεζουέλα, η βουλευτής Κρίσι Χούλαχαν, μέλος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Βουλής, απάντησε: «Πώς μπορούμε να μην είμαστε πιο κοντά όταν κατεβάζουμε άνδρες και γυναίκες από τα ελικόπτερα μας και προσγειωνόμαστε σε πολιτικά πλοία που φέρουν τη σημαία άλλης χώρας; Είναι σίγουρα κλιμάκωση, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το θέσουμε». Προσέθεσε ότι αν ο στόχος του Τραμπ ήταν η αλλαγή καθεστώτος μέσω στρατιωτικής δύναμης, απαιτείται συνταγματική εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο, αν και πίστευε ότι μια τέτοια ενέργεια δεν θα ήταν στα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο ηγέτης της Μειοψηφίας της Γερουσίας, Τσακ Σούμερ, δήλωσε στην εκπομπή «The Lead» του Tapper ότι η ρητορική του Τραμπ ήταν τόσο ασαφής που ήταν αδύνατο να καταλάβει ποιοι είναι οι πραγματικοί του στόχοι.

Όπως και με τόσα άλλα κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Τραμπ, υπάρχει ελάχιστη διαφάνεια σχετικά με τους στόχους του προέδρου, οι οποίοι συχνά φαίνεται να εξαρτώνται από τις προσωπικές του διαθέσεις. Ο Τραμπ δεν έχει προσπαθήσει να εξηγήσει στους Αμερικανούς γιατί τόσοι πολλοί στρατιωτικοί είναι πάνω σε πλοία κοντά στη Βενεζουέλα ή τι σκοπεύει να επιτύχει αυτή η ακριβή αποστολή.

Αν ο πρόεδρος καταφέρει να απομακρύνει τον Μαδούρο και να φέρει μετάβαση του καθεστώτος στη Βενεζουέλα, θα μπορούσε να διεκδικήσει μια σημαντική πολιτική νίκη. Θα εδραιώσει επίσης τον στόχο του να ασκήσει αμερικανική ισχύ σε όλο το Δυτικό Ημισφαίριο, μια φιλοδοξία που συνάδει με τη στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που ανακοίνωσε πρόσφατα. Αυτό φαίνεται να είναι τόσο μια προσπάθεια να αναμορφώσει τη Λατινική Αμερική με το στίγμα του MAGA όσο και μια πιο παραδοσιακή στρατηγική των ΗΠΑ για να αντιταχθεί στην επιρροή της Κίνας και της Ρωσίας στην περιοχή.

Ωστόσο, η ιστορία δείχνει ότι ακόμη και σε ακραίες περιπτώσεις, τα δικτατορικά καθεστώτα που έχουν κατασκευαστεί σε βάθος δεκαετιών είναι συχνά πιο ανθεκτικά απ’ ό,τι πιστεύουν οι εξωτερικοί παρατηρητές. Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας έχει συγκριθεί με μια πολύπλοκη εγκληματική επιχείρηση, με τα κύρια μέλη να έχουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα στην αναπαραγωγή της δικής τους εξουσίας. Και ενώ πολλοί εξωτερικοί παρατηρητές ελπίζουν ότι η πίεση του Τραμπ θα οδηγήσει στην ανάδειξη των νόμιμων δημοκρατικών ηγετών της χώρας, τίποτα δεν είναι βέβαιο.

Η κατάληψη του πετρελαιοφόρου αύξησε την πίεση στον Μαδούρο ακόμα περισσότερο και οδήγησε τον Τραμπ σε έναν δρόμο που αρχίζει να μοιάζει με αδιέξοδο.