Τι ζητά ο Πούτιν για να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία

Τους όρους του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, για την παύση του πολέμου στην Ουκρανία αποκαλύπτει σε δημοσίευμά του το Reuters, το οποίο επικαλείται τρεις ρωσικές πηγές που έχουν γνώση των προθέσεων της ηγεσίας του Κρεμλίνου.

Σύμφωνα με το Reuters, ένας από τους όρους είναι οι ηγέτες της Δύσης να δεσμευτούν εγγράφως ότι θα σταματήσουν την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και να άρουν ένα μέρος των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, σύμφωνα με τρεις Ρώσους πηγές που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει να τερματιστεί η πιο αιματηρή ευρωπαϊκή σύγκρουση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις τελευταίες μέρες δείχνει αυξανόμενη απογοήτευση με τον Πούτιν, προειδοποιώντας την Τρίτη ότι ο Ρώσος ηγέτης «παίζει με τη φωτιά» αρνούμενος να συμμετάσχει σε συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός με το Κίεβο, ενώ οι δυνάμεις του σημειώνουν προόδους στο πεδίο της μάχης.

Μετά από συνομιλία διάρκειας άνω των δύο ωρών με τον Τραμπ την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πούτιν δήλωσε ότι συμφώνησε να συνεργαστεί με την Ουκρανία για ένα μνημόνιο που θα καθορίσει το πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματος για την κατάπαυση του πυρός. Η Ρωσία αναφέρει ότι αυτή τη στιγμή ετοιμάζει τη δική της εκδοχή του μνημονίου και δεν μπορεί να εκτιμήσει πόσο χρόνο θα πάρει.

Το Κίεβο και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατηγορούν τη Μόσχα ότι καθυστερεί ενώ οι στρατιωτικές της δυνάμεις προχωρούν στην ανατολική Ουκρανία.

ΝΑΤΟ και κυρώσεις στο στόχαστρο του Πούτιν

«Ο Πούτιν είναι έτοιμος να κάνει ειρήνη, αλλά όχι με οποιοδήποτε κόστος», δήλωσε μια ανώτερη ρωσική πηγή που έχει γνώση όσων εξετάζει η ηγεσία του Κρεμλίνου και μίλησε υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας.

Οι τρεις ρωσικές πηγές ανέφεραν ότι ο Πούτιν επιθυμεί μια «γραπτή» δέσμευση από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις να μην επεκτείνουν τη συμμαχία του ΝΑΤΟ, υπό τις ΗΠΑ, προς τα ανατολικά — που σημαίνει επί της ουσίας τον επίσημο αποκλεισμό της ένταξης της Ουκρανίας, της Γεωργίας, της Μολδαβίας και άλλων πρώην σοβιετικών δημοκρατιών.

Η Ρωσία ζητά επίσης η Ουκρανία να παραμείνει ουδέτερη, να αρθούν κάποιες δυτικές κυρώσεις, να επιλυθεί το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών κυριαρχικών περιουσιακών στοιχείων στη Δύση, καθώς και να υπάρξει προστασία για τους ρωσόφωνους στην Ουκρανία, σύμφωνα με τις τρεις πηγές.

Η πρώτη πηγή ανέφερε ότι, αν ο Πούτιν αντιληφθεί πως δεν μπορεί να επιτύχει μια ειρηνευτική συμφωνία υπό τους δικούς του όρους, θα επιχειρήσει να δείξει στους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους μέσω στρατιωτικών νικών ότι «η ειρήνη του αύριο θα είναι ακόμη πιο επώδυνη».

Το Κρεμλίνο δεν ανταποκρίθηκε σε αίτημα για σχολιασμό σχετικά με το ρεπορτάζ του Reuters. Ο Πούτιν και οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία πρέπει να αντιμετωπίσει τις «ριζικές αιτίες» της σύγκρουσης — όρος που στη ρωσική πλευρά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ και της δυτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Το Κίεβο έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν πρέπει να δοθεί στη Ρωσία δικαίωμα βέτο στις φιλοδοξίες του για ένταξη στη συμμαχία του ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία ζητά από τη Δύση να της παράσχει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, με μηχανισμούς αποτροπής ώστε να αποθαρρύνει οποιαδήποτε μελλοντική ρωσική επίθεση.

Ούτε η πλευρά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανταποκρίθηκε σε αίτημα για σχολιασμό, ούτε και η πλευρά του NATO. Στο παρελθόν, το ΝΑΤΟ έχει δηλώσει ότι δεν θα αλλάξει την πολιτική «ανοιχτής πόρτας» απλώς και μόνο επειδή η Μόσχα το απαιτεί.

Ο Πούτιν διέταξε την εισβολή δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, μετά από οκτώ χρόνια συγκρούσεων στην ανατολική Ουκρανία μεταξύ των ρωσόφωνων αυτονομιστών υποστηριζόμενων από τη Ρωσία και των ουκρανικών δυνάμεων.

Η Ρωσία ελέγχει σήμερα λίγο κάτω από το ένα πέμπτο της χώρας. Αν και οι ρωσικές προελάσεις έχουν επιταχυνθεί τον τελευταίο χρόνο, ο πόλεμος κοστίζει ακριβά τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία, σε απώλειες και σε στρατιωτικές δαπάνες.

Το Reuters ανέφερε τον Ιανουάριο ότι ο Πούτιν ανησυχεί όλο και περισσότερο για τις οικονομικές ανισορροπίες στην πολεμική οικονομία της Ρωσίας, εν μέσω ελλείψεων εργατικού δυναμικού και υψηλών επιτοκίων που επιβλήθηκαν για τον περιορισμό του πληθωρισμού. Η τιμή του πετρελαίου, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ρωσικής οικονομίας, έχει μειωθεί σταθερά μέσα στη φετινή χρονιά.

Οι όροι που είχε θέσει πριν ένα χρόνο ο Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου

Ενώ Τραμπ και Πούτιν ανταλλάσσουν δημόσιες δηλώσεις σχετικά με τις προοπτικές ειρήνης στην Ουκρανία, το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει αν η όξυνση του πολέμου και η σκληρή στάση σηματοδοτούν τη θέληση για συμφωνία ή την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων.

Τον Ιούνιο του προηγούμενου έτους, ο Πούτιν έθεσε τους αρχικούς όρους του για άμεσο τέλος του πολέμου: η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της για ένταξη στο ΝΑΤΟ και να αποσύρει όλα τα στρατεύματά της από το σύνολο των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών που διεκδικεί και ελέγχει κυρίως η Ρωσία.

Εκτός από την Κριμαία, που είχε προσαρτήσει το 2014, η Ρωσία ελέγχει σήμερα σχεδόν όλη τη Λουχάνσκ, πάνω από το 70% του Ντονέτσκ, καθώς και τις περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα. Κατέχει επίσης μικρό τμήμα των περιοχών Χάρκοβ και Σούμι και απειλεί την περιοχή Ντνιπροπέτροβσκ.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, οι ηγέτες της Δυτικής Ευρώπης και η Ουκρανία χαρακτηρίζουν την εισβολή ως μια ιμπεριαλιστικού τύπου κατάληψη εδάφους και έχουν δεσμευτεί επανειλημμένα να νικήσουν τις ρωσικές δυνάμεις.

Ο Πούτιν παρουσιάζει τον πόλεμο ως καθοριστική στιγμή στις σχέσεις της Μόσχας με τη Δύση, την οποία κατηγορεί ότι ταπείνωσε τη Ρωσία μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ και της διείσδυσης σε αυτό που θεωρεί σφαίρα επιρροής της Μόσχας.

Στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008, οι ηγέτες συμφώνησαν ότι η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνουν κάποια μέρα μέλη της συμμαχίας. Το 2019, η Ουκρανία τροποποίησε το Σύνταγμά της, δεσμευόμενη για πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι η προηγούμενη υποστήριξη των ΗΠΑ στην προσπάθεια της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν αιτία του πολέμου και έχει υπονοήσει ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν απάντησε σε αίτημα σχολιασμού για την παρούσα ιστορία.

Ο Πούτιν, που ανέβηκε στην κορυφή του Κρεμλίνου το 1999, έχει επανειλημμένα αναφερθεί στο ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων και των πιο αναλυτικών του δηλώσεων για πιθανή ειρήνη το 2024.

Το 2021, μόλις δύο μήνες πριν από τη ρωσική εισβολή, η Μόσχα πρότεινε ένα προσχέδιο συμφωνίας προς τα μέλη του ΝΑΤΟ, που, σύμφωνα με το άρθρο 6, θα υποχρέωνε το ΝΑΤΟ να «αποφύγει κάθε περαιτέρω επέκταση, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης της Ουκρανίας και άλλων κρατών». Διπλωμάτες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ τότε δήλωσαν ότι η Ρωσία δεν μπορεί να έχει βέτο στην επέκταση της συμμαχίας.

Η Ρωσία ζητά μια γραπτή δέσμευση για το ΝΑΤΟ, επειδή ο Πούτιν πιστεύει ότι η Μόσχα παραπλανήθηκε από τις ΗΠΑ μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989, όταν ο τότε Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ διαβεβαίωσε τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1990 ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν ανατολικά, σύμφωνα με δύο πηγές.

Υπήρξε μια τέτοια προφορική υπόσχεση, όπως ανέφερε ο πρώην διευθυντής της CIA, Γουίλιαμ Τζ. Μπερνς, στα απομνημονεύματά του, αλλά αυτή δεν τυποποιήθηκε επίσημα — και έγινε σε μια περίοδο που η Σοβιετική Ένωση δεν είχε ακόμη καταρρεύσει.

Το ΝΑΤΟ, που ιδρύθηκε το 1949 για να παρέχει ασφάλεια απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, δηλώνει ότι δεν αποτελεί απειλή για τη Ρωσία — αν και στην αξιολόγηση για την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρω-Ατλαντική περιοχή το 2022 χαρακτήρισε τη Ρωσία ως την πιο «σημαντική και άμεση απειλή».

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εκείνη τη χρονιά οδήγησε τη Φινλανδία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2023, ακολουθούμενη από τη Σουηδία το 2024.

Οι ηγέτες της Δυτικής Ευρώπης έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι αν η Ρωσία κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενδέχεται μια μέρα να επιτεθεί στο ίδιο το ΝΑΤΟ — ένα βήμα που θα πυροδοτούσε παγκόσμιο πόλεμο. Η Ρωσία απορρίπτει τέτοιες δηλώσεις ως αβάσιμες και υπερβολικές, αλλά έχει επίσης προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να κλιμακωθεί σε ευρύτερη σύγκρουση.