Το “πόλεμος και ειρήνη” κατά τον Ντόναλντ Τραμπ

Ο  “Πρόεδρος της Ειρήνης” επέστρεψε. Αρκεί να παραμερίσουμε το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ απειλεί να βομβαρδίσει χερσαίους στόχους στη Βενεζουέλα, έχει αποκαλέσει τους Σομαλούς μετανάστες «σκουπίδια», έχει καταφερθεί εναντίον Δημοκρατικών λέγοντας ότι έχουν διαπράξει «συμπεριφορά που αρμόζει σε προδότες» που «τιμωρείται με θάνατο», και ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να αντικρούσει κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου.

Την Πέμπτη, ο επικεφαλής του κράτους μετατράπηκε σε διπλωμάτη, προεδρεύοντας στην υπογραφή μιας συμφωνίας που, όπως είπε, θα τερματίσει «μία από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις στον κόσμο» μεταξύ της Ρουάντα και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Διακήρυξε: «Μια μεγάλη μέρα για την Αφρική, μια μεγάλη μέρα για τον κόσμο».

Ωστόσο, η εκδήλωση ήταν γεμάτη ειρωνείες. Για αρχή, σφοδρές μάχες συνεχίζονται μεταξύ των ανταρτών M23, που υποστηρίζονται από τη Ρουάντα, και των Κονγκολέζων στρατιωτών.

Η τελετή πραγματοποιήθηκε στο πρώην κεντρικό γραφείο του Ινστιτούτου Ειρήνης των ΗΠΑ, το οποίο εργαζόταν για την επίλυση των παγκόσμιων συγκρούσεων από το 1984, μέχρι που το έκλεισε ο ίδιος ο Τραμπ. «Μάρκο, έκανες φανταστική δουλειά για να το ετοιμάσεις — είναι ένα εκπληκτικό κτίριο», είπε ο Τραμπ στον Υπουργό Εξωτερικών Ρούμπιο. Βέβαια, η ετοιμασίες που έκανε ο Ρούμπιο, γράφει σε ανάλυσή του το CNN, ήταν να τοποθετήσει το όνομα του Ντόναλντ Τραμπ στην πρόσοψη του κτιρίου, να απολύσει το προσωπικό, να διακόψει τα προγράμματά του και να εξαλείψει τον προϋπολογισμό του.

Αλλά το USIP δεν είναι ή δεν ήταν ομοσπονδιακός οργανισμός. Δικαστής έχει κρίνει ότι η “κατάληψη” του Ινστιτούτου από την κυβέρνηση, μαζί με το κτίριο και τα περιουσιακά του στοιχεία, είναι παράνομη. Η έφεση εκκρεμεί.

Η τελετή της Πέμπτης ενσάρκωσε τις αντιφάσεις της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», η οποία απειλεί τα Συνταγματικά δικαιώματα, ενισχύει τους αυτόκλητους ηγέτες, αποστρέφεται τους συμμάχους και καταστρέφει παγκόσμιους θεσμούς και συστήματα που διατηρούσαν την ειρήνη για δεκαετίες – ενώ ταυτόχρονα ασκεί την αμερικανική δύναμη για να επιδιώξει νέες συμφωνίες ειρήνης. Επίσης, ανέδειξε μια κυβέρνηση της οποίας η κορυφαία προτεραιότητα φαίνεται να είναι η “κληρονομιά” του ίδιου του προέδρου, καθώς ο Τραμπ επιδιώκει να κερδίσει ένα Νόμπελ Ειρήνης, το οποίο ισχυρίζεται ότι έπρεπε να είχε κερδίσει ήδη.

Και ενώ ο Τραμπ μιλούσε για την ειρήνη στην Ουάσινγκτον, οι αμερικανικές δυνάμεις ενίσχυαν τις επιθέσεις της σε υποτιθέμενα σκάφη διακίνησης ναρκωτικών, σε μια εκστρατεία που οι επικριτές του Τραμπ χαρακτηρίζουν παράνομη. Ο στρατός χτύπησε ένα σκάφος στον Ανατολικό Ειρηνικό, σκοτώνοντας τέσσερα άτομα. Το Πεντάγωνο αντιμετωπίζει σφοδρή κριτική για μια επίθεση σε άλλο σκάφος τον Σεπτέμβριο, η οποία περιλάμβανε μια δεύτερη επίθεση που φέρεται να σκότωσε μέλη του πληρώματος που επέζησαν του πρώτου χτυπήματος. Οι Δημοκρατικοί έχουν ισχυριστεί ότι αυτό θα μπορούσε να είναι έγκλημα πολέμου.

Τερματίζοντας έναν φρικτό πόλεμο

Η συμφωνία μεταξύ Ρουάντα – Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό σκοπεύει να τερματίσει έναν πόλεμο που έχει προκαλέσει σφαγές στην Κεντρική Αφρική, με περισσότερες από 100 ένοπλες ομάδες σε μια σύγκρουση που έχει τις ρίζες της στην αποτυχία της γενοκτονίας της Ρουάντα το 1994. Η Ρουάντα κατηγορεί τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ότι προστατεύει ένοπλες ομάδες, ενώ το Κονγκό λέει ότι η κυβέρνηση του Κιγκάλι υποστηρίζει αντάρτικες ομάδες στη δική της επικράτεια, εν μέρει για να ελέγξει τα δικαιώματα για σπάνια ορυκτά. Ο συγκεκριμένος πόλεμος είναι μία από τις οκτώ συγκρούσεις που ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι έχει λύσει κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Συγκεκριμένα αναφέρεται στις συγκρούσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας, Ινδίας και Πακιστάν, Ταϊλάνδης και Καμπότζης, Ισραήλ και Ιράν, Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, Ισραήλ και Χαμάς και Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.

Σε μερικές από αυτές τις συγκρούσεις, για παράδειγμα στη Γάζα, ο Τραμπ έπαιξε κρίσιμο ρόλο. Αλλά αλλού – δεν υπήρχε πόλεμος, για παράδειγμα μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας, όπου το ζήτημα ήταν μια διαφωνία για ένα φράγμα.

Πραγματικές προσπάθειες του Τραμπ για τον τερματισμό πολέμων

Οι υπερβολικοί ισχυρισμοί του Τραμπ έχουν ως αποτέλεσμα την γελοιοποίηση του – μαζί με τη γκρίνια του για την υποτιθέμενη αδικία σε βάρος του από την επιτροπή Νόμπελ. Αυτό είναι κρίμα επειδή σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κάνει όντως κάποιες πραγματικές προσπάθειες και έχει χρησιμοποιήσει έξυπνα τη δύναμη της Αμερικής.

Ωστόσο, ο Τραμπ φαίνεται να μισεί πραγματικά τον πόλεμο, γράφει το CNN, και όταν ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, λέει ότι ο Τραμπ είναι «το μόνο άτομο σε όλο τον κόσμο» που μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, πιθανότατα έχει δίκιο.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι ειρηνευτικές προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ είναι επιτυχημένες. Έχει επανειλημμένα φανεί ότι προσπαθεί να επιβάλει μια ειρήνη που ευνοεί έναν επιτιθέμενο — τη Ρωσία — αντί για το θύμα της επίθεσης — την Ουκρανία. Άλλες φορές, έχει φανεί ότι ο πρόεδρος αγνοεί κρίσιμα ιστορικά και πραγματικά ζητήματα και απλά θέλει μια συμφωνία, οποιαδήποτε συμφωνία, που θα μπορεί να την παρουσιάσει ως άλλη μια νίκη.

Ωστόσο, μερικές φορές μια προσέγγιση όπως αυτή του Τραμπ μπορεί να φανεί χρήσιμη. Η πρόθεσή του να παρακάμψει ιστορικές έχθρες βοήθησε να επιτευχθεί η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Ο Πρόεδρος της Ρουάντα, Paul Kagame, εξήρε την Πέμπτη την ειρηνική προσέγγιση του Τραμπ ως «αμερόληπτη» και «χωρίς να παίρνει μέρος». Συνεχίζοντας είπε: «Επικεντρώνει το βλέμμα μας στο μέλλον, όχι στο παρελθόν, επισημαίνοντας ότι το μέρισμα της ειρήνης είναι η ευημερία και η επένδυση … Η προσέγγιση του προέδρου Τραμπ είναι πρακτική».

Παράλληλα, ο Kagame είπε ότι η συμφωνία προσφέρει την ευκαιρία να «τερματίσουμε αυτήν τη σύγκρουση μια και καλή». «Αν αυτή η συμφωνία αποτύχει και τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως πρέπει, η ευθύνη δεν θα ανήκει στον Πρόεδρο Τραμπ, αλλά σε εμάς τους ίδιους». Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Κονγκό, Félix Tshisekedi, ήταν επιφυλακτικός, λέγοντας πως με τη συμφωνία ξεκινά μία «νέα και απαιτητική πορεία» για έναν τόπο όπου η ειρήνη μπορεί να είναι κάτι παραπάνω από μια φιλοδοξία.

Ο Τραμπ ήταν χαρούμενος, εξυμνώντας τους καλεσμένους του στην Ουάσινγκτον, προφανώς χωρίς να αντιλαμβάνεται πόσο ειρωνικό είναι αυτό, ειδικά αν αναλογιστούμε την αναφορά που είχε κάνει στην πρώτη του θητεία για «χωρών σκουπιδιών» στην ήπειρο ή των νέων του απαγορεύσεων για βίζες που περιλαμβάνουν και άλλες αφρικανικές χώρες.

Και ως συνήθως φαινόταν να εκστομίζει τα πραγματικά του κίνητρα, αναφέροντας πώς η συμφωνία δίνει στις ΗΠΑ πρόσβαση σε σπάνια ορυκτά. Το Κονγκό είναι ένας από τους κύριους προμηθευτές κοβαλτίου, το οποίο είναι απαραίτητο για τις μπαταρίες λιθίου-σιδηρούχου που χρησιμοποιούνται σε smartphones, καθώς και για το coltan, το οποίο είναι κρίσιμο για την κατασκευή φορητών υπολογιστών και μαχητικών αεροσκαφών.

«Πέρασαν πολύ χρόνο σκοτώνοντας ο ένας τον άλλον, και τώρα θα περάσουν πολύ χρόνο αγκαλιασμένοι, χέρι χέρι, εκμεταλλευόμενοι τις Ηνωμένες Πολιτείες οικονομικά, όπως κάνουν όλες οι άλλες χώρες», είπε ο Τραμπ με το χαρακτηριστικό του τρόπο. Αν η συμφωνία διαρκέσει και σώσει ζωές, ο Τραμπ θα έχει δικαίωμα σε μια ακόμα νίκη.

Ωστόσο, οι προσπάθειές του να προωθήσει ένα πραξικόπημα στη Βενεζουέλα, η χρήση του στρατού για την επιβολή του νόμου σε αμερικανικές πόλεις και η επίθεση στη δημοκρατία μετά τις εκλογές του 2020 μπορεί να καταστρέψουν τις ελπίδες του για εκείνο το βραβείο Νόμπελ.

Αλλά ίσως υπάρχει μια εναλλακτική. Ο Τραμπ εντόπισε τον πρόεδρο της FIFA, Τζάνι Ινφαντίνο, στην τελετή της Πέμπτης.

Ο Ινφαντίνο, στενός φίλος του Τραμπ, φαίνεται να περνάει αρκετό χρόνο στο Οβάλ Γραφείο αυτές τις μέρες. Έχει εμφανιστεί ακόμη και στη σύνοδο ειρήνης του προέδρου στη Μέση Ανατολή στην Αίγυπτο. Επίσης, θα προεδρεύσει στην κλήρωση της Παρασκευής για το Παγκόσμιο Κύπελλο του καλοκαιριού του επόμενου έτους στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό, στο Κέντρο Τεχνών Τζον Φ. Κένεντι στην Ουάσινγκτον.

Και, συμπτωματικά, ο Ινφαντίνο θα απονείμει το πρώτο βραβείο Ειρήνης της FIFA. Ποιος θα μπορούσε άραγε να είναι άξιος αυτής της σημαντικής τιμής που απονέμεται εκ μέρους των πέντε δισεκατομμυρίων φιλάθλων του ποδοσφαίρου;