Χονγκ Κονγκ: Πώς η παράδοση των μπαμπού έγινε παγίδα θανάτου

Οι πολυκατοικίες του Χονγκ Κονγκ που τυλίχθηκαν στις φλόγες την Τετάρτη -με αποτέλεσμα τουλάχιστον 55 άνθρωποι να χάσουν την ζωή τους και εκατοντάδες να είναι αγνοούμενοι- ήταν καλυμμένες με ένα κατασκευαστικό υλικό, γνωστό σε κάθε κάτοικο ή επισκέπτη μιας από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις του κόσμου.

Είναι σχεδόν αδύνατο να περπατήσει κανείς στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ χωρίς να δει κτίρια που περιβάλλονται από σκαλωσιές από μπαμπού — ένα υλικό που ξεχωρίζει για την ευελιξία, το χαμηλό κόστος και τη βιωσιμότητά του.

Όπως αναφέρει το CNN, οι σκαλωσιές από μπαμπού χρησιμοποιούνται τουλάχιστον από την εποχή της δυναστείας Χαν, πριν από περίπου 2.000 χρόνια, και έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μερικών από τους ψηλότερους και πιο εμβληματικούς ουρανοξύστες της πόλης, όπως τα γραφεία της HSBC από τον Norman Foster.

Παρά την παράδοσή τους και τη σημασία τους για το Χονγκ Κονγκ, τα τελευταία χρόνια έχουν τεθεί υπό αυστηρό έλεγχο λόγω της ευφλεκτότητάς τους και της τάσης να φθείρονται με τον χρόνο.

Η αιτία της πυρκαγιάς στο Tai Po δεν είναι ακόμη γνωστή, αλλά οι αρχές έχουν συλλάβει τρία άτομα που συνδέονται με μια κατασκευαστική εταιρεία, κατηγορούμενα για «βαριά αμέλεια». Την ώρα της πυρκαγιάς, το συγκρότημα βρισκόταν υπό ανακαίνιση και ήταν καλυμμένο με σκαλωσιές από μπαμπού και προστατευτικά δίχτυα.

«Το μπαμπού είναι σαφώς ένα εύφλεκτο υλικό. Αυτή η περίοδος είναι πολύ ξηρή στο Χονγκ Κονγκ, επομένως η πιθανότητα ανάφλεξής του είναι πολύ υψηλή. Μόλις πιάσει φωτιά, η εξάπλωση γίνεται εξαιρετικά γρήγορα», είπε ο Xinyan Huang, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ενέργειας και Περιβάλλοντος Κτιρίων του Πολυτεχνείου του Χονγκ Κονγκ.

Οι κολώνες από μπαμπού είναι επίσης «κατακόρυφα προσανατολισμένες, επομένως η φωτιά εξαπλώνεται προς τα πάνω χωρίς ουσιαστική αντίσταση», πρόσθεσε.

Οι αξιωματούχοι υποψιάζονται επίσης ότι άλλα κατασκευαστικά υλικά που βρέθηκαν στα διαμερίσματα — όπως δίχτυα, καμβάδες και πλαστικά καλύμματα — δεν πληρούσαν τα πρότυπα ασφαλείας. Η αστυνομία εντόπισε το όνομα της κατασκευαστικής εταιρείας σε εύφλεκτες πλάκες πολυεστέρα που βρήκαν οι πυροσβέστες να φράζουν ορισμένα παράθυρα, με τον διευθυντή των πυροσβεστικών υπηρεσιών να χαρακτηρίζει την παρουσία τους «ασυνήθιστη». Οι αρχές διερευνούν τώρα αν οι πλάκες πολυεστέρα και άλλα εύφλεκτα υλικά συνέβαλαν στην ταχεία εξάπλωση της πυρκαγιάς.

Μπαμπού: Η “πολιτιστική κληρονομιά” του Χονγκ Κονγκ που εγκυμονεί κινδύνους

Οι σκαλωσιές από μπαμπού αποτελούν μέρος της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Χονγκ Κονγκ και είναι σχεδόν πανταχού παρούσες στους δρόμους της πόλης, συντροφεύοντας την συνεχή ανοικοδόμηση και ανακατασκευή που χαρακτηρίζει την πόλη εδώ και δεκαετίες. Εκτός από τα σύγχρονα κτίρια, το μπαμπού χρησιμοποιείται και για προσωρινούς χώρους, όπως θέατρα καντονέζικης όπερας.

Φέτος η συζήτηση για το μέλλον των σκαλωσιών από μπαμπού έχει ενταθεί. Το Υπουργείο Ανάπτυξης του Χονγκ Κονγκ ανακοίνωσε ότι το 50% των νέων δημόσιων έργων από τον Μάρτιο και μετά θα πρέπει να χρησιμοποιεί μεταλλικές σκαλωσιές, για λόγους ασφαλείας των εργαζομένων και εναρμόνισης με σύγχρονα πρότυπα κατασκευής σε «προηγμένες πόλεις». Από τον Ιανουάριο 2018 έως τον Αύγουστο 2025, 24 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε ατυχήματα με σκαλωσιές από μπαμπού, σύμφωνα με το Τμήμα Εργασίας του Χονγκ Κονγκ.

Κάποιοι παρατηρητές διερωτήθηκαν γιατί το Χονγκ Κονγκ δεν είχε καταργήσει νωρίτερα τη χρήση μπαμπού, με το hashtag «Γιατί το Χονγκ Κονγκ εξακολουθεί να χρησιμοποιεί σκαλωσιές από μπαμπού» να γίνεται trend στο κινεζικό Weibo. Παρά την κριτική, πολλοί κάτοικοι υπερασπίζονται τη χρήση του ως πολιτιστική κληρονομιά.

Οι σκαλωσιές από μπαμπού υπόκεινται σε αυστηρούς κανονισμούς: η διάμετρος, η αντοχή των ιμάντων νάιλον, η σωστή απόσταση μεταξύ των κολώνων και τα προστατευτικά δίχτυα με πυραντοχή καθορίζονται από νόμο, ενώ οι αρχές απαιτούν συμμόρφωση με αναγνωρισμένα πρότυπα.

Ο επικεφαλής του Χονγκ Κονγκ, John Lee, ανακοίνωσε ότι μια ειδική ομάδα διερευνά «εάν οι εξωτερικοί τοίχοι των κτιρίων πληρούν τα πρότυπα πυραντοχής» και δεσμεύτηκε ότι «οποιαδήποτε παρανομία θα αντιμετωπιστεί σύμφωνα με τους νόμους και κανονισμούς».

Καθώς η έρευνα συνεχίζεται, ειδικοί τονίζουν ότι η σημασία της αρχικής αιτίας είναι δευτερεύουσα σε σχέση με τους εξωτερικούς παράγοντες που επέτρεψαν σε μια μικρή εστία φωτιάς να εξαπλωθεί σε επτά κτίρια, προκαλώντας δεκάδες θανάτους. Όπως αναφέρει ο Huang, «Το κτίριο σχεδιάζεται για τυχαία περιστατικά φωτιάς, αλλά όχι για τόσο γρήγορη εξάπλωση εξωτερικά και επιστροφή μέσα στο κτίριο», κάνοντας παραλληλισμό με την καταστροφική πυρκαγιά του Grenfell Tower στο Λονδίνο το 2017.

Άλλοι ειδικοί συμφωνούν ότι η κίνηση της φωτιάς έξω από το κτίριο και η κάθετη εξάπλωση μέσω των σκαλωσιών ήταν καθοριστικοί παράγοντες για το μέγεθος της καταστροφής.