ΜΠΛΙΑΧ! ΠΗΓΑΜΕ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΗΔΙΑΣΤΙΚΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

Η αλήθεια είναι πως το σκέφτηκα πολύ πριν μπω σε αυτό το μουσείο, καθώς δεν είμαι και ο πιο εύκολος άνθρωπος στις γεύσεις και σπάνια δοκιμάζω κάτι περίεργο. Το Disgusting Food Museum στο Μάλμε της Σουηδίας δεν είναι το είδος του μουσείου που μπαίνεις με χαμόγελο και βγαίνεις με δέος.
Η ιδέα του Σάμιουελ Γουέστ, ψυχολόγου και ιδρυτή του μουσείου, ήρθε από την επιθυμία να διερευνηθεί η έννοια της αηδίας μέσα από την κατανάλωση φαγητού, που είναι φυσικά μια τόσο προσωπική, αλλά και πολιτισμικά φορτισμένη εμπειρία.

Από την πρώτη στιγμή που περνάς την πόρτα, συνειδητοποιείς ότι εδώ τίποτα δε μοιάζει με τα συνηθισμένα μουσεία. Eίναι ένα μουσείο που μπαίνεις με περιέργεια και βγαίνεις με μία ελαφριά αναγούλα, με μία μυρωδιά σαπισμένου τυριού να σε συνοδεύει το υπόλοιπο της μέρας, αλλά και με ένα μυαλό που έχει “ανοίξει” λίγο παραπάνω.Σου δίνουν ένα χαρτάκι που δεν είναι ακριβώς εισιτήριο, αλλά… σακουλάκι εμετού. «Για παν ενδεχόμενο», σου λένε οι υπεύθυνοι με χαμόγελο. Στην αρχή γελάς. Στη συνέχεια πιάνεις τον εαυτό σου να το κρατάει σφιχτά και κοιτάς και τους άλλους επισκέπτες να κάνουν ακριβώς το ίδιο.

Κάθε στάση στα πιάτα και μια πρόκληση

Η έκθεση του αλλόκοτου αυτού περιλαμβάνει περίπου 80 τρόφιμα από όλο τον κόσμο. Τρόφιμα που για κάποιους λαούς είναι νοστιμιές και για κάποιους άλλους ο βρώσιμος εφιάλτης. Από το διαβόητο surströmming της Σουηδίας (ρέγγα που έχει υποστεί ζύμωση και θεωρείται ένα από τα πιο δύσοσμα φαγητά στον κόσμο) μέχρι το

.

Mouse wine, τουτέστιν κρασί με νεκρά νεαρά ποντίκια, αυγά πάπιας με έμβρυα, βατράχια, νυχτερίδες και τηγανητή ταραντούλα με λαχανικά, χελωνόσουπα, τούρτες από μικρά μυγάκια, πικάντικα κεφαλάκια λαγού, μάτι αρνιού σε χυμό (sheep eyeball juice), αλλά και πολλά πιάτα που δεν θέλεις ούτε να κοιτάξεις.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν η ίδια με όλων: αηδία. Το στομάχι σφίγγεται, το βλέμμα αποφεύγει να κοιτάξει, το μυαλό λέει «μα καλά, αυτό το τρώνε;». Όμως όσο προχωρούσα, κάτι άλλαζε. Πίσω από κάθε έκθεμα υπήρχε μια ιστορία. Κάποια τρόφιμα ήταν αποτέλεσμα ανάγκης, άλλα παράδοσης, άλλα πολιτισμικής ιδιαιτερότητας. Αυτό που για εμάς φαίνεται φρικτό, για κάποιους είναι γιορτινό έδεσμα ή θρεπτικό συμπλήρωμα.
Αυτό το μουσείο δεν θέλει απλώς να σε αηδιάσει· θέλει να σε βάλει να σκεφτείς. Να σκεφτείς πώς ορίζουμε το «κανονικό» στο φαγητό, πόσο τυχαίες και πολιτισμικά φορτισμένες είναι οι προκαταλήψεις μας.

Κι ενώ κοιτούσα το “Three-Penis Liquor” –  ένα ποτό από διάφορα ζωικά πέη, τα οποία βράζονται για να προσδώσουν ζωτικότητα. Αν διαβάσει κανείς την ετικέτα στο πίσω μέρος, θα ανακαλύψει ποια είναι τα τρία: πέος φώκιας, πέος ελαφιού και πέος σκύλου Καντονέζικης ράτσας- και κρατούσα τη μύτη μου μπροστά σε ένα βάζο που έγραφε «shark fermented in urine» (ναι, υπάρχει και είναι ένα ισλανδικό έδεσμα φτιαγμένο από κρέας γροιλανδικού καρχαρία, το οποίο υφίσταται ζύμωση και στη συνέχεια ξηραίνεται για μήνες προκειμένου να καταστεί βρώσιμο), ταυτόχρονα αναλογιζόμουν ότι για κάποιον που δεν μεγάλωσε στην Ελλάδα, το δικό μας κοκορέτσι ή οι συκωταριές μπορεί να προκαλούν την ίδια αηδία.

Μία άλλη… αηδία

Ωστόσο, η αηδία που προκαλείται από τα φαγητά δεν περιορίζεται μόνο στις αισθητηριακές εμπειρίες μας, όπως η γεύση ή η μυρωδιά. Ένα ακόμη πιο σύνθετο και αμφιλεγόμενο κομμάτι αυτής της αηδίας αφορά τον τρόπο με τον οποίο παράγονται τα τρόφιμα. Η παραγωγή ορισμένων φαγητών ενδέχεται να προκαλεί μια ηθική και συναισθηματική αποστροφή, όταν συνειδητοποιούμε τις συνθήκες στις οποίες ζουν και πεθαίνουν τα ζώα για να καταλήξουν στο πιάτο μας.

Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο όταν το φαγητό είναι αποτέλεσμα ακραίων πρακτικών κακοποίησης των ζώων. Για παράδειγμα, το φημισμένο γαλλικό φουά γκρα, το οποίο παράγεται με τη μέθοδο της αναγκαστικής σίτισης πάπιων μέχρι το συκώτι τους να διογκωθεί σε υπερβολικό μέγεθος, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αρκεί και μόνο να δει κάποιος το βίντεο που δείχνει αυτήν την αναγκαστική σίτιση, για να μην ξαναφάει ποτέ πια φουά γκρα στη ζωή του.

Και η γευσιγνωσία

Κάθε ξενάγηση καταλήγει με μια γευσιγνωσία δώδεκα ειδών στο tasting bar, όπου οι πιο τολμηροί δοκιμάζουν γρύλους, κατσαρίδες, διάφορα τυριά, σάλτσες, δείγματα δηλαδή από μερικές από αυτές τις «λιχουδιές». Δεν ήμουν από τους θαρραλέους που δοκίμασα. Φοβήθηκα, γιατί οι μυρωδιές ήδη μου είχαν προξενήσει αναγούλα.

Βγαίνοντας από το μουσείο, ωστόσο αισθανόμουν πως κάτι είχα “πάρει” από όλη αυτή την εμπειρία. Είχα δει πώς ο κόσμος τρώει, πώς οι κοινωνίες εξελίχθηκαν, πώς η ανάγκη και η φαντασία φτιάχνουν γεύσεις πέρα από το δικό μας γαστρονομικό ορίζοντα. Το Disgusting Food Museum ήταν όντως αηδιαστικό. Αλλά είναι και αληθινά διαφωτιστικό.