ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ: ΣΤΟ “EDDINGTON”, Ο ΧΟΑΚΙΝ ΦΟΙΝΙΞ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΛΙΒΕΡΟΣ ΣΕΡΙΦΗΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

Κάτι που απολαμβάνω στα φεστιβάλ είναι το ότι συχνά δεν έχω την παραμικρή ιδέα για τι αφορά καν μια ταινία πριν κλείσουν τα φώτα και αρχίσει η προβολή. Μπορεί να είναι μια ιστορία με εξωγήινους ή ένα οικογενειακό δράμα, ή και τα δύο μαζί, και δεν θα το μάθω παρά καθώς η ταινία εκτυλίσσεται.

Δεν είναι πάντα εφικτό, αλλά στην περίπτωση του Eddington είχα καταφέρει να μην έχω ιδέα τι πρόκειται να δω. Ήξερα μόνο πως είναι κάποιου τύπου spin πάνω στο αρχέτυπο του γουέστερν, και ως εκεί. Δεν ήξερα τι αφορά, πού διαδραματίζεται, πότε διαδραματίζεται. Οπότε κάθε αντίδραση είναι πολύ αγνή, καθώς ξεκινά η ταινία κι αρχίζω να παίρνω μια ιδέα για το setting της.

Και ειλικρινά, δε μπορώ να το ελέγξω, αλλά τη στιγμή που είδα χαρακτήρες να φοράνε μάσκες, τον ήρωα του Χοακίν Φοίνιξ περήφανα να ΜΗΝ φοράει μάσκα, και την τοποθέτηση του φιλμ να είναι πάνω στην εξάπλωση του Covid… ένιωσα την ψυχή μου να με εγκαταλείπει.

Θα θέσω μια πρόταση: Νομίζω ότι κινηματογραφικά μιλώντας, δεν υπάρχει περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας που οι θεατές έχουν λιγότερη όρεξη να αντιμετωπίσουν, από την περίοδο της πανδημίας. Ένιωσα γύρω μου ένα συλλογικό σφίξιμο – σαν κανείς να μην έχει καμία απολύτως όρεξη.

Αλλά το Eddington δεν είναι μόνο μια ταινία για την περίοδο της πανδημίας. Είναι μια σάτιρα για πολλά περισσότερα από αυτό. Πολλά, πολλά, πολλά, περισσότερα από αυτό.

COVID, ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ, BLACK LIVES MATTER ΣΕ ΕΝΑ ΣΑΤΙΡΙΚΟ ΜΙΓΜΑ

Είναι Μάιος του 2020 και την πόλη του Έντινγκτον στο Νέο Μεξικό, οι εντάσεις, γουέλ, εντείνονται. Ο τοπικός σερίφης Τζο Κρος (Χοακίν Φοίνιξ, άλλοτε μοιάζει ζωντανό καρτούν κι άλλοτε μοιάζει αβοήθητος, σα να μην ξέρει τι πρέπει να κάνει στην ταινία) είναι μια κάπως θλιβερή ύπαρξη, οδηγά σε ένα αστυνομικό αυτοκίνητο γεμάτο με κολλημένα σλόγκαν (συχνά ανορθόγραφα), και προσπαθεί να πάρει την εξουσία από τον δήμαρχο.

Ο οποίος δήμαρχος Τεντ Γκαρσία (Πέδρο Πασκάλ, πολύ καλός και ως φιγούρα συστημικού κακού, παρότι φύσει γοητευτικός και συμπαθής) φυσικά και κατεβαίνει για επανεκλογή, έχει την εικόνα του σοβαρού και λογικού ενώ στην προσωπικότητα εκπροσωπεί την tech ολιγαρχία. Σα να μην έφτανε η δίψα του σερίφη Τζο για εξουσία (και σεβασμό), στην εξίσωση μπαίνει και μια πιο προσωπική πτυχή καθώς η γυναίκα του σερίφη Λουίζ (Έμμα Στόουν σε ένα ρόλο που δεν της προσφέρει και πολλά) έχει –κατά την οπτική του ίδιου του Τζο– ένα περίπλοκο παρελθόν με τον Τεντ την ώρα που η ίδια προτιμά να ασχολείται με QAnon συνωμοσιολογία στο διαδίκτυο παρά με τον ίδιο τον Τζο.

Παράλληλα, εκτός από την κλιμακούμενη απειλή του Covid, αρχίζουν κι οι διαφυλετικές εντάσεις να επηρεάζουν την κοινωνία του Έντινγκτον, με νεαρούς που παρουσιάζονται ως υπερβολικά online δικαιωματιστές να οργανώνουν διαμαρτυρίες στη σκιά της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ.

Είναι ο ορισμός του «συμβαίνουν πολλά πράγματάκια», αλλά το ίδιο ίσχυε και για τη συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο. Εξάλλου ο Άρι Άστερ, που έκανε αρχικά το όνομά του με το οικογενειακό θρίλερ Hereditary, πάντα έχει την τάση να γεμίζει τις ταινίες του με υλικό και πληροφορία και εναλλακτικές οδούς της ιστορίας (ειδικά στο εντελώς unfocused Ο Μπο Φοβάται) σε σημείο που αναρωτιέσαι αν αυτό που βλέπεις είναι τελικά μία ταινία ή 4-5 ραμμένες η μία μέσα στην άλλη.

Το σενάριο είναι γεμάτο σύγχρονες pop culture (και pop media) αναφορές, και αυτή τη σύγχρονη αίσθηση «επικαιρότητας» ο Άστερ δε μοιάζει να μπορεί ακριβώς να την πιάσει στον φακό του. Η ταινία μοιάζει οπτικά και ρυθμικά να είναι μάλλον η πιο πεζή από όσες έχει κάνει τώρα.

Αντίστοιχα, οι κλιμακώσεις είναι πολλαπλές, και οδηγούν πάντα στο ξεκλείδωμα μιας νέας «πίστας» της αφήγησης – είναι αδύνατον να φανταστείς στο μισάωρο της ταινίας, πώς θα μοιάζει αυτό που θα βλέπεις μισή ώρα μετά. Ο Άστερ ανακατεύει ήρωες-καρικατούρες σε ένα τσουκάλι που έτσι κι αλλιώς βράζει, και τους παρακολουθεί καθώς αυτοκαταστρέφονται σε μια απρόσμενης βίας αλυσιδωτή αντίδραση.

Όμως αυτό που κάνει θυμίζει περισσότερο μια παραφουσκωμένη (και πολύ πιο αναίτια κυριολεκτική) εκδοχή κάποιου κοενικού σεναρίου, που όμως φυσικά δεν λειτουργεί στο επίπεδο. Στους Κοέν η ηλιθιότητα και η απουσία νοήματος είναι μια τοποθέτηση σχεδόν υπαρξιακή και δεν είναι δεμένη με συγκεκριμένα περιστατικά που έχουν κατέβει από τους τίτλους των εφημερίδων – στην προσέγγιση του Άστερ αυτή η σάτιρα οριακά φλερτάρει με την επιθεώρηση, βρίσκοντας παντού κάτι το ανόητο και απαξιωτικό.

Το πιάνουμε το point βέβαια, αλλά η δύναμη του Άστερ δεν είναι εκεί – αυτό που πάντα μοιάζει πιο ζωντανό και ευρηματικό στο σινεμά του είναι ο φόβος. Είτε πρόκειται για πιο καθαρόαιμο σινεμά τρόμου, είτε για ψυχολογικό τρόμο όπως το Midsommar, είτε για την θαυμάσια πρώτη πράξη του Ο Μπο Φοβάται, που μοιάζει με μια σουρεαλιστική ενσάρκωση κάθε σύγχρονης αστικής φοβίας.

Όταν το Eddington ξεκολλάει από την αρχική του σατιρική συνθήκη, εξελίσσεται σε κάτι πιο αρχέγονα τρομακτικό κατά την αρκετά απρόσμενη δεύτερη και –ειδικά– τρίτη πράξη του, όμως ακόμα και τότε μοιάζει σα να μη ξέρει ακριβώς τι ταινία είναι. Έχεις τις στιγμές του καθόλη τη διάρκεια (και γέλιου και έντασης) αλλά όταν θέλει να καγχάσεις, δεν είναι αρκετά αστείο, ούτε αρκετά καυστικό. Κι όταν θέλει να χτυπήσει η καρδιά σου, δεν είναι αρκετά σαρωτικό. Μια ταινία που πάει να κάνει τα πάντα, περιπλανιέται στο χάος της.

Η ΕΜΜΑ ΚΑΙ Η ΜΕΛΙΣΣΑ

Η πιο φαν στιγμή ως τώρα από το κόκκινο χαλί των Καννών: Μια μέλισσα να κυνηγά την Έμμα Στόουν, λίγο πριν την πρεμιέρα του Eddington. Δίπλα της, ο Πέδρο Πασκάλ κι ο Όστιν Μπάτλερ (παίζει κι αυτός στην ταινία!) το διασκεδάζουν.

ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ HIGHLIGHTS

Η ταινία που προηγείται ως τώρα στα σκορ του Screen International (του πίνακα με αστεράκια που παρακολουθεί περισσότερο η βιομηχανία) είναι το ιστορικό δράμα του Σεργκέι Λόζνιτσα Two Prosecutors. Στο 1937, όταν το γράμμα ενός φυλακισμένου γλιτώνει από την καταστροφή, ένας ιδεαλιστής εισαγγελέας αποκαλύπτει ένα ολόκληρο κύκλωμα διαφθοράς στη σταλινική Σοβιετική Ένωση. Η αναζήτηση δικαιοσύνης μέσα σε αυτό το καθεστώς, θα είναι ένα επικίνδυνο ταξίδι.

Ακολουθούν το Sound of Falling και το Sirat για τα οποία σας γράφαμε χθες, τα οποία έχουν διχάσει πιο πολύ αλλά αναμφίβολα συζητιούνται πολύ περισσότερο από την ταινία του Λόζνιτσα.

Μικρού βεληνεκούς αλλά πολύ στιβαρή και όμορφα γυρισμένη είναι επίσης η ιστορία ενηλικίωσης του Little Sister, από την ηθοποιό-σκηνοθέτη Χάφσια Χερζί. Η Χερζί, εξαιρετική ηθοποιός που είδαμε πρόσφατα στις Ασυνήθιστες Φίλες δίπλα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ αλλά και προηγουμένως σε μια φοβερή ερμηνεία στην Αρπαγή, σκηνοθετεί τη διασκευή ενός εξαιρετικά πετυχημένου βιβλίου πάνω στην σεξουαλική αφύπνιση μιας νεαρής μουσουλμάνας καθώς συνειδητοποιεί πως είναι λεσβία.

Δεν είναι μια ιστορία που δεν έχουμε ξαναδεί, ούτε αποτελεί κάτι αφηγηματικά τολμηρό και καινοτόμο, όμως η Χερζί σκηνοθετεί με μεγάλη σιγουριά το συναισθηματικό ταξίδι της νεαρής ηρωίδας της, που σημαίνει πως ξέρει πότε πρέπει να αφήσει τον χρόνο και τις σιωπές να πουν την ιστορία και να γεμίσουν το κάδρο. Δίχως σεναριακές ευκολίες, δίχως αχρείαστες επιπλοκές και επεξηγήσεις, και με μια θαυμάσια κεντρική ερμηνεία από την νεαρή Νάντια Μελίτι, το φιλμ θέτει τον πήχη του, τον ξεπερνάει, και δε θα δυσκολευτεί να βρει το δρόμο του προς το κοινό.